Psychisch welzijn en gezondheid Semester 1
Hoofdstuk 1: Psychisch welzijn
kunnen uitleggen wat psychisch welzijn is met vermelding van de drie aspecten die
mentaal welbevinden beïnvloeden
Psychisch welzijn is het kunnen omgaan met gedachten, gevoelens en relaties, en
een daarmee samenhangende tevredenheid over het eigen bestaan. Het wordt
beïnvloedt door de volgende aspecten …
•Emotioneel welbevinden: tevredenheid over het eigen leven, mate van
aanwezigheid van positieve en afwezigheid van negatieve gevoelens
•Persoonlijk welbevinden: zelfacceptatie, autonomie, levensdoel,
zelfverwezenlijking, persoonlijke groei, zinvolheid.
•Sociaal welbevinden: positieve relaties, positieve visie op anderen, vertrouwen in
maatschappelijke vooruitgang, inzicht en participatie.
De drie lijnen of niveaus (echelons) in de geestelijk gezondheidszorg kunnen
aangeven met vermelding van een typisch voorbeeld voor elke lijn
De eerste lijn (grote toegankelijkheid en lage specialisatiegraad): huisarts, JAC,
CAW, CLB, gezinsconsultaties, enz. Het gaat hier over laagdrempelige
voorzieningen, ze zijn gemakkelijk te bereiken en hebben geen lange wachttijden
of ingewikkelde aanmeldings- procedures. Hulpvragers kunnen hier terecht voor
een brede waaier van probleemgebieden. De hulp wordt geboden in de
onmiddellijke, vertrouwde omgeving.
De tweede lijn (vaak minder vrij toegankelijk en een meer specifieke
specialisatie): CGGZ, PAAZ, specialist-geneesheer, enz. De drempel om in deze
voorzieningen terecht te kunnen ligt wat hoger met de vereiste om een afspraak
te maken, vaak hebben ze wachtlijsten en ontvangen ze hulpvragers pas na
doorverwijzing door de eerste lijn. Het hulpaanbod is meer gespecialiseerd met
een beperkte waaier van probleemgebieden. De hulpverlening is meestal
ambulant, opname in een voorziening is niet noodzakelijk vereist
De derde lijn (slechts toegankelijk na doorverwijzing en hoge
specialisatiegraad): psychiatrische ziekenhuizen, therapeutische
gemeenschappen, enz. Op dit niveau is een specifieke, doorgedreven
specialisatie. De drempel om hier terecht te kunnen is hoog, met een verplichte
doorverwijzing en strak omschreven opnameprocedures. Hier is nagenoeg steeds
sprake van opname in een voorziening.
, Vermaatschappelijking van de zorg kunnen uitleggen en de vijf sleutelfuncties
kunnen benoemen en uitleggen
Vermaatschappelijking van de zorg verwijst naar het streven om mensen met beperkingen,
chronisch zieken, kwetsbare ouderen, jongeren met gedrags- en emotionele problemen,
mensen die in armoede leven, …een eigen zinvolle plek in de samenleving te laten
innemen,hen daarbij waar nodig te ondersteunen en de zorg zoveel mogelijk geïntegreerd in
de samenleving te laten verlopen.
Doel: zorgcircuits realiseren waarin continuïteit van zorg centraal staat aan de hand van de
volgende 5 sleutelfuncties
•Functie 1: vroegdetectie en preventie oa. via deskundigheidsbevordering van de
eerste lijn, laagdrempelig, outreachend
•Functie 2: zorg in de thuissituatie brengen d.m.v. mobiele teams, interventie bij
acute/subacute/chronische toestand
•Functie 3: rehabilitatie stimuleren oa. op vlak van arbeid, vrije tijd en ontmoeting,
focus op ontwikkelen van vaardigheden
•Functie 4: residentiele zorg intensifiëren ( versterken) via hoge specialisatie en
frequentie, korte verblijfsduur als ideaal
•Functie 5: woonvormen diversifiëren met specifieke woonplaatsen,
geïndividualiseerde programma’s afgestemd op autonomiebehoeften
Het biopsychosociaal model kunnen uitleggen (algemene omschrijving, de drie
factoren met vermelding van een voorbeeld van elke factor)
•Psychische stoornissen worden veroorzaakt door een complex samengaan van ..
•Biologische factoren bv. erfelijke bepaaldheid, ontregelingen in het functioneren
van de hersenen, neurotransmitters
•Psychologische factoren bv. denkstijl, zelfbeeld, onverwerkte trauma’s
•Sociale factoren bv. weinig of geen betekenisvolle relaties, armoede, discriminatie
Het is belangrijk om als hulpverlener rekening te houden met alle aspecten van het
bestaan. De behandeling is gericht op één, doorgaans meerdere van deze oorzaken
en Sociaal werkers spelen een belangrijke rol in de aanpak van dagelijkse problemen
en verbeteren van de levenskwaliteit
, Kunnen uitleggen wat een symptoom en wat een syndroom is met vermelding van een
voorbeeld van elk
•Symptoom: een signaal, mogelijke aanduiding voor de aanwezigheid van een psychisch
probleem bv. slaapproblemen, desinteresse
•Syndroom: een samenhangend geheel van symptomen met toelichting van ernst en duur
bv. milde depressie
De bedoeling en de drie grondhoudingen van de counselingmethode van Rogers kunnen
omschrijven
Volgens de psychotherapeut Carl Rogers is het mogelijk om maximaal tegemoet te
komen aan de behoeften van de cliënt en te zorgen voor een veilige en stabiele
vertrouwensrelatie door uit te gaan van drie grondhoudingen, dit wordt ook wel de
counselingmethode genoemd ..Zorgen voor een veilige en ondersteunende werkrelatie
met de cliënt door middel van ..
•Empathie betekent dat men de belevingswereld van de cliënt zo goed mogelijk van
binnenuit probeert te begrijpen, inlevingsvermogen
•Acceptatie veronderstelt dat men open en aanvaardend is ten aanzien van gedachten en
gevoelens van de cliënt, positieve gezindheid
•Echtheid betekent dat men als een authentiek persoon in de relatie staat, zich niet
verschuilt achter een professionele façade, openheid en eventueel transparantie
Empathie, acceptie, echtheid kort kunnen omschrijven
Kijk hierboven ↑
Klassieke en operante conditionering kunnen omschrijven en een voorbeeld geven
Binnen de gedragsbenadering wordt een onderscheid gemaakt tussen klassieke en
operante conditionering. In beide vormen worden er verbanden of associaties geleerd op
basis van ervaringen.
Bij klassieke conditionering gaat het over het leren van betekenissen of verbanden
tussen gebeurtenissen waardoor de omgeving voorspelbaar wordt, bv. het leren van het
verband tussen opkomende donkere wolken en regen. In de praktijk kan er dan gewerkt
worden aan het afleren van de aangeleerde angst, door voorzichtige, stapsgewijze
blootstelling aan de beangstigende situatie in veilige omstandigheden. Op die manier kan
geleerd worden dat bv. niet alle honden gevaarlijk bijthonden zijn, de cliënt krijgt onder
gespecialiseerde begeleiding de kans om een nieuwe corrigerende ervaring op te doen.
Bij operante conditionering wordt een verband geleerd tussen het eigen, vrijwillige
gedrag en de daaropvolgende gebeurtenissen in de omgeving. Iemand kan bv. leren dat
hard studeren gevolgd wordt door het krijgen van complimenten en goede resultaten, dit
maakt dat de persoon gemotiveerd is om zijn best te blijven doen, het gedrag wordt
bekrachtigd of versterkt omdat het volgens deze benadering beloond wordt. Als hard
werken niet beloond wordt en goede resultaten uitblijven, dan is de kans groot dat deze
persoon gedemotiveerd raakt.
