In België worden rechtsregels ook onderverdeeld in dwingend recht en aanvullend recht,
vergelijkbaar met Nederland. Hier is hoe het werkt:
1. Dwingend recht (dwingende rechtsregels): Dit zijn regels waarvan partijen niet mogen
afwijken, zelfs niet als ze dat zouden willen. Deze regels zijn vaak ingesteld om de openbare
orde, goede zeden, of bepaalde zwakkere partijen te beschermen (bijvoorbeeld consumenten
of werknemers). Als een contractuele clausule in strijd is met dwingend recht, is deze
ongeldig.
2. Aanvullend recht (aanvullende rechtsregels): Dit zijn regels waarvan partijen kunnen
afwijken als ze dat expliciet afspreken. Deze regels gelden alleen als er niets anders is
overeengekomen tussen de partijen. Als er bijvoorbeeld in een contract niets specifieks is
geregeld over een bepaald onderwerp, dan worden de aanvullende rechtsregels toegepast.
In het kort: dwingend recht moet je naleven en je mag er niet van afwijken, terwijl je bij aanvullend
recht wel mag afwijken door iets anders overeen te komen.
Mia en Jan - Huwelijk terwijl Jan nog getrouwd is:
Personen- en familierecht: Dit rechtsgebied regelt zaken zoals huwelijk, echtscheiding en
bigamie. Het feit dat Jan al getrouwd is en eerst moet scheiden voordat hij opnieuw kan
trouwen, valt onder het personen- en familierecht.
Jef - Overval en diefstal van de iPhone:
Strafrecht (materieel): Dit gaat over de strafbare feiten, zoals de gewelddadige overval en
diefstal.
Strafprocesrecht (formeel): Dit is van toepassing op de manier waarop de politie het
onderzoek voert en hoe de dader vervolgd zal worden.
Marie Thérèse - Testament en verdeling van erfenis:
Erfrecht (onderdeel van het Personen- en familierecht): Dit rechtsgebied regelt de verdeling
van de erfenis en het opstellen van testamenten. Mark's twijfel over de geldigheid van het
testament zou ook onder het erfrecht vallen.
Burgerlijk recht: Specifiek het deel dat betrekking heeft op de geldigheid van het testament.
Jan - Ongeval op het werk en gevolgen voor inkomen:
Arbeidsrecht: Dit rechtsgebied is van toepassing op de arbeidsomstandigheden,
arbeidsongeschiktheid en rechten van de werknemer, zoals loon tijdens ziekte of ongevallen
op het werk.
Socialezekerheidsrecht: Dit is van toepassing op de eventuele uitkeringen die Jan kan
ontvangen tijdens zijn periode van arbeidsongeschiktheid.
Annie - Hondenverbod in het huurcontract:
, Huurrecht (onderdeel van het Burgerlijk recht): Dit regelt de verhouding tussen huurders en
verhuurders, waaronder de voorwaarden in huurcontracten en wat gebeurt als die
voorwaarden worden geschonden.
“De koning is onschendbaar, zijn ministers zijn verantwoordelijk.”:
Grondwettelijk recht: Dit heeft betrekking op de regels rond de rol en verantwoordelijkheid
van de koning en zijn ministers. De onschendbaarheid van de koning is een constitutioneel
principe.
“Het lidmaatschap van de Verenigde Naties...”:
Internationaal publiekrecht: Dit rechtsgebied regelt de betrekkingen tussen staten en
internationale organisaties, zoals de Verenigde Naties, en de voorwaarden voor het
lidmaatschap van een staat in een internationale organisatie.
Is een ordonnantie ondergeschikt aan een wet?
Een ordonnantie is specifiek voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en heeft dezelfde
juridische kracht als een wet. In die zin is een ordonnantie niet ondergeschikt aan een
federale wet, maar het moet wel in overeenstemming zijn met de Grondwet, internationale
verdragen, en federale wetten die aangelegenheden regelen die de federale staat exclusief
beheert.
Hoe wordt ervoor gezorgd dat de rechterlijke macht onafhankelijk is?
De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht wordt gewaarborgd door:
o Scheiding der machten: De rechterlijke macht is gescheiden van de wetgevende en
uitvoerende macht.
o Benoeming voor het leven: Rechters worden benoemd voor het leven, wat hen
beschermt tegen ontslag door de uitvoerende of wetgevende macht.
o Onverplaatsbaarheid: Rechters kunnen niet worden overgeplaatst zonder hun
toestemming.
o Grondwettelijke bescherming: De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht is
vastgelegd in de Grondwet.
Wie maakt deel uit van de uitvoerende macht?
De uitvoerende macht in België bestaat uit:
o De Koning: De symbolische figuur van de uitvoerende macht.
o De federale regering: Bestaande uit de Eerste Minister en de ministers.
o De gewest- en gemeenschapsregeringen: Voor de gewesten en gemeenschappen.
o Staatssecretarissen: Die specifieke bevoegdheden hebben binnen de regering.
Kan men Kristof Calvo (lid van de Kamer) dagvaarden voor de politierechtbank? Kan men een
strafrechtelijk onderzoek opstarten tegen hem? Kan men hem dagvaarden voor de rechtbank van
eerste aanleg in betaling van onbetaalde facturen?
, Dagvaarden voor de politierechtbank: Ja, Kristof Calvo kan voor een gewone rechtszaak zoals
verkeersovertredingen worden gedagvaard, maar er gelden wel procedures voor
onschendbaarheid.
Strafrechtelijk onderzoek: Ja, een strafrechtelijk onderzoek kan tegen hem worden opgestart,
maar hij geniet parlementaire onschendbaarheid. Dit betekent dat er toestemming van de
Kamer nodig is om hem te vervolgen.
Dagvaarden voor de rechtbank van eerste aanleg in betaling van onbetaalde facturen: Ja,
hij kan voor civiele zaken, zoals onbetaalde facturen, worden gedagvaard zonder dat zijn
parlementaire onschendbaarheid geldt.
Waar zetelen de rechtstreeks verkozenen?
De rechtstreeks verkozenen zetelen in:
o De Kamer van Volksvertegenwoordigers (federaal parlement).
o De gewestparlementen (Vlaams Parlement, Waals Parlement, Brussels
Hoofdstedelijk Parlement).
o De gemeenschapsparlementen (Vlaams Parlement, Parlement van de Franse
Gemeenschap, Parlement van de Duitstalige Gemeenschap).
Wie houdt toezicht op de regering?
De wetgevende macht houdt toezicht op de regering. In België zijn dit de Kamer van
Volksvertegenwoordigers en de Senaat (op federaal niveau), en de gewest- en
gemeenschapsparlementen op hun respectieve niveaus.
Wie zorgt voor de uitvoering van de wetgeving aan de hand van o.a. Koninklijke Besluiten?
De uitvoerende macht zorgt voor de uitvoering van de wetgeving. Dit gebeurt door de
regering, waarbij Koninklijke Besluiten (K.B.'s) vaak worden gebruikt om wetten in praktijk te
brengen en te specificeren hoe ze moeten worden uitgevoerd. Deze besluiten worden
ondertekend door de Koning en de verantwoordelijke minister.
De verbintenis van de makelaar om publiciteit te voeren om een huis te proberen verkopen:
Verbintenis om te doen: De makelaar verbindt zich ertoe een bepaalde actie uit te voeren,
namelijk het voeren van publiciteit.
Contractueel verbod om een bepaalde plaats een gebouw op te richten:
Verbintenis om niet te doen: Dit is een verbintenis om iets niet te doen, namelijk om geen
gebouw op te richten op een bepaalde plaats.
Verbintenis van de huurders tot betaling van de huurprijs: