Bijzondere weefselleer van
de huisdieren
J.P. Timmermans
Algemene lijst
theorievragen
de
2 bachelor diergeneeskunde
,1) Bespreek de verschillende celtypen in de epidermis .
De epidermis is meerlagig verhoornd plav epi, opgebouwd uit verschillende cellagen.
We kunnen hier de keranocyten, melanocyten, cellen van Langerhans en de cellen van merkel
terugvinden.
-Keranocyten;
De cellen ontstaan door voortdurende proliferatie waarbij de cellen opschuiven in de richting van
het oppervlak, ze zitten verbonden met hemidesmosomen met de lam basalis maar onderling zijn ze
verbonden via desmosomen. Ze worden elke 2-5wk vervangen. Ze zitten in het stratum basale, str
spinosum, str granulosum en str corneum. In stratum granulosum bevatten de keratinocyten
keratohylainekorrels die filagrine (eiwitten) bevatten. Ook zijn er in deze laag membrane-coating
granules (LM niet zichbaar) die samensmelten met het celmembraan van de keratinocyten. Dit vormt
een laag van lipiden om de cellen en zorgt ervoor dat de keratinocyten waterafstotend worden.
Hierdoor sterven de bovenliggende lagen af. In de str corneum zitten cornified envelopes die ook
zorgen voor extra ondoordringbaarheid. Verhoorning is het proces waarbij keratine wordt gevormd,
hierbij maken we een onderscheid in harde (aanwezigheid van disulfidebruggen tussen de
keratinefilamenten vb nagel hoef) en zachte keratine (veel minder disulfide bruggen).
- Melanocyten;
liggen in het stratum basale, waar we enkel hemidesmosomen hebben en geen desmosomen. Het is
een langlevende stabiele populatie en delen in normale omstandigheden niet, doet het dit wel dan
worden vaak melanomen gevormd. De activiteit wordt beïnvloed door genetische factoren (geen
tyrosinase resulteerd in albino), hormonale factoren (MSH en ACTH) en ouderdom (grijs worden). De
pigmentkorrels gaan boven de celkernen liggen zodat ze een beschermlaag vormen tegen de
schadelijk UV-stralen. Melanocyten hebben als functie de productie van melanine dat de huid
pigmenteert en beschermt. Tyrosine wordt uit het bloed gehaald en samengevoegd met vesikels die
tyrosinase bevatten (enzym afkomstig uit Golgi-appraat) waardoor het wordt omgezet. Tyrosine
wordt omgezet tot melanine (met L-dopa en dopquinon als tussenproducten). De hoeveelheid
melanine is bepalend voor de naam. We krijgen eerst melanosoom 2 (meer tyrosinase, minder
melanine), melanosoom 3 (minder tyrosinase, meer melanine) en tot slot melanine granule (geen
tyrosine activiteit) wat op de kern migreert om UV bescherming te doen. Wanneer het melanosoom
klaar is bevat het melaninekorrels en geeft het dit af aan de naburige keratinocyten dmv zijn lange
uitlopers. Het epidermale melanine-eenheid bestaat uit een melanocyt met al zijn keratinocyten.
Vitamine D(3) wordt aangemaakt uit cholesterol. Bij sterke pigmentatie zijn er zoveel
melaninekorrels dat het licht niet meer tot de cholesterol komt, wordt er minder vitamine D
aangemaakt.
-Cellen van Merkel
Komen beperkt voor in het stratum basale en zijn het talrijks op specifieke gevoelige plaatsen in een
dikke huid (vingertoppen). Ze behoren tot het neuro-endocrien systeem en zijn geïnnerveerd. Ze
bevatten sensorische vesikels, de dense-cord vesikels (donkere kern met lichtere zone eromheen).
Aan de basale kant van de cellen maken ze contact met sensorische zenuwvezels (=tastschijven die
fungeren als mechanoreceptoren). Ze stellen transmitters en hormonen vrij en staan in contact met
het CZS. In de epidermis hebben ze een receptorfunctie en sturen van daaruit signalen naar het CZS.
Cellen van Langerhans
Zijn intraepidermale dendritische cellen (=antigeenpresentatie) die behoren tot het mononucleair
fagocytosesysteem. Ze zijn gelegen in het str spinosum. Ze bevatten lange uitlopers tussen de
keratinocyten die voor een uitgebreid contact zorgen. Ze bevatten geen keratinefilamten maar wel
Birbeck granula aan het einde van de uitloper. Dit zijn de lysosomen van de cellen van langerhans die
zorgen voor het verteren van antigenen zodat de fragmenten gepresenteerd kunnen worden. Ze
bevatten receptoren voor MHC 2 en produceren oa interleukine 1.
,De cellagen van de epidermis
- stratum basale
Via hemidesmosomen aan lamina basalis gehecht (vormt grens epidermis-dermis). Het is een laag
van sterk delende keratinocyten waarbij het cytoplasma doorkruist wordt door
cytokeratinefilamenten die desmosomen en hemidesmosomen onderling verbinden.
- Stratum spinosum
cellen met elkaar verbonden via desmosomen. Dit zit stevig aan elkaar door bundels
keratinefilamenten met wijde intracellualire ruimten (voedingsstoffen). Op LM beeld lijken dit stekels
of spina.
- Stratum granulosum
membrane coatings granules geven lipiden af, hierdoor is er geen diffusie meer mogelijk van
voedingsstoffen en sterven de bovenliggende cellen af. Het uitzicht is korrelig door de
keratohyalienekorrels, deze bevatten filaggrine voor de aggregatie van tonofilamenten.
- stratum lucidum
in LM een transparant laagje. Enkel in de dikke onbehaarde huid aanwezig.
-stratum corneum
bevat veel dode keratinocyten die opgevuld zijn met keratinefilamenten (verbonden door
desmosomen). Op EM is de cornified envelop zichtbaar dat een eiwitlaagje rondom de keratinocyten
vormt.
- stratum disjunctivum
afschilvering van dode keratinocyten
Verhoorning is het proces waarbij keratine wordt gevormd, vaak wordt de term gebruikt om het
proces van cornificatie aan te geven. Het resultaat van verhoorning is een beschermende laag
bestaande uit gedifferentieerde cellen en een relatief impermeabele intercellulaire substantie. Deze
laag slijt voortdurend af en wordt afgestoten en vervangen door differentiërende cellen uit de dieper
gelegen strata van de epidermis. Naarmate de keratinocyten naar het opp migreren in de epidermis
worden keratinefilamenten, keratohyaliene korrels en lamellaire granulen gevormd. Nuclei en
organellen zijn dan toenemend onderhevig aan desintergratie. Membraangebonden grana worden
vrijgegeven in en vullen volledig de intercellulaire ruimte. Het celmembraan wordt verder verstevigd
door een subplasmalemmalaag. We maken onderscheid tussen harde keratine en zachte keratine.
Harde keratine is gekenmerkt door de aanwezigheid van talrijke disulfidebruggen tussen de
polypeptideketens waaruit de keratinafilamenten bestaan. We treffen deze keratinesoort aan in
hoeven, klauwen, hoornt, de cortex en cuticula van haren en veren. Zachter keratine beschikt over
minder disulfideverbindingen en is aanwezig in de niet-gespecialiseerde epidermis.
2) Bespreek het lichaampje van Meissner en het lichaampje van Vater
Pacini.
Ze behoren tot de receptoren van de huid (net als bv de cellen van merkel met hun innervatie)
Meissner;
zijn tastlichaampjes die vooral in de onbehaarde huid te vinden zijn gelegen in de dermis papillen.
Het zijn kleine ovale lichaampjes van 100micrometer lang en 50 micrometer breed ze zijn LM
zichtbaar. Gliacellen liggen op elkaar gestapeld evenwijdig met het opp met daartussen de niet-
gemyliniseerde afferente zenuwvezels/axon. Als druk het stapeltje samendrukt, wordt de
zenuwvezel fysisch gevormd. Daardoor veranderen de ladingseigenschappen van de
oppervlaktemembraan en het axon zal een signaal genereren. De gliacellen nemen de langzame
vibraties waar waardoor de laagjes bewegen tov elkaar, hierbij beweegt het tussenliggende
zenuwvezel ook wat vervolgens een signaal doorgeeft.
Vater pacini
Ook deze receptoren werken via mechanische vormverandering, echter zijn ze voor de snelle
, trillingen en zijn ze te vinden in de hypodermis en soms in de inwendige organen, vooral in de
pancreas. De zenuwuiteinden zijn omgeven door concentrische lamellen waarin fibroblasten zich
bevinden. Het systeem is omgeven door een sterk gevasculariseerde BWschede. Doordat de
BWlagen worden samengedrukt veranderd de structuur. Door deze druk polariseert de in de
structuur gelegen zenuwvezel, waarna een AP wordt doorgestuurd naar het CZS. De functie is het
detecteren van snelle vibraties. Vb het tintelende gevoel in een snelle lift.
3) Bespreek de microscopische bouw van de behaarde huid incl alle
geassocieerde structuren van het haartje. Vergelijk met de opbouw van
een sinushaar.
De huid (=cutis) bestaat uit 3 delen; de epidermis, dermis en hypodermis.
- Epidermis; verhoornd meerla plav epi
o Stratum basale; een enkele laag van kubische tot cilindrische cellen, met elkaar
verbonden en aan de onderliggende lamina basalis gehecht door desmosomen en
hemidesmosomen.
o Stratum spinosum; dikste laag van de epidermis bestaande uit verschillende lagen
van polyedrische cellen. De cellen hebben spinae waarmee ze onderling verbonden
zijn (=desmosomen)
o Stratum granulosum; de cellen bevatten keratohyaliene korrels die filagrine
(=aggregratie van tonofibrillen (=keratinefilamenten) bevatten en membrane coating
granules die bij vrijstelling zorgen voor een lipide-achtige laag.
o Stratum lucidum; verschillende lagen verhoornde plaveiselcellen en is aanwezig in
het grootste deel van de dikke onbehaarde epidermis, organellen en nuclei
ontbreken. Keratinefilamenten zijn wel opvallend aanwezig.
o Stratum corneum; cellen zijn door en helemaal gevuld met keratinefilamenten
o Stratum disjunctivum; blokkeert volledig de doorgang van vloeistoffen en andere
substanties. Deze barrière is ontstaan uit vrije lamellaire granullen, die de
intercellulaire
o Ruimte volledig hebben ingenomen, en uit verhoornde cellen. De verhoornde cellen
zijn gevuld met dichte amorfe keratohyaliene matrix waarin keratinefilamenten zijn
ingebed. De verhoorde cellen hebben organellen noch nuclei. Een dikke
subplasmalemmalaag verstevigt het celmembraan en biedt bescherming tegen
micro-organismen en stoffen uit de omgeving.
Naast keratinocyten treffen we ook melanocyten, cellen van merken en cellen van
langerhans aan.
- Dermis
Vaak de dikste huidlaag, bestaande uit een oppervlakkig gelegen en dieper gelegen laag. De
bovenstelaag (stratum papillare) vormt een continue subepidermale laag die ook haren en
klieren omringt. De evaginaties van deze laag tot in de epidermis worden dermale papillen
genoemd. Het stratum papillare bevat een netwerk van subepitheliale capillairen en talrijke
zenuwvezels. De dermpapillen zijn zeldzaam of ontbreken in behaarde huid of op plaatsen
waar weinig mechanische krachten blootgesteld wordt.
De dieper gelegen laag (=stratum reticulare) is de dikste dermis laag en bestaat uit dicht
onregelmatig BW dat dikke collageenvezels, een paar elastische vezels en weinig fibrocyten
bevat. In deze laag liggen maar weinig bloedvaten. In de behaarde huid komen hier de mus
arrectores pilorum voor. De cutaneuze skeletspiervezels die in de dieper gelegen laag
verankerd liggen, laten willekeurige bewegingen van de huid toe.
- Hypodermis
