GI-stelsel – Voeding
1. Inleiding tot de humane voeding
Hippocrates: iedereen perfecte hoeveelheid voeding en beweging -> veiligste weg ->>
gezondheid
Voedingsleer
o Biomedisch
o Dimensie gezondheid
o Klinische voeding – volksgezondheid
Voedingsmiddelenleer – voedseltechnologie
o Bio-ingenieur (chemische structuren)
o Voedsel en voedselveiligheid
Overlijdens door kkr en hartziekten -> voedsel (vroeger infectieziekten)
Burdun of disease = ziektebelasting
o Impact van een gezondheidsprobleem gemeten adhv indicatoren vb sterfte, morbiditeit,…
o Hoofdfactoren
Dieet
Hoge systolische BD
Ondervoeding van kinderen en moeders
o DALY = verlies v gezonde levensjaren uitgaande van theoretische levensverwachting
= verloren levensjaren + levensjaren met ‘handicap’
Ouderdomsdiabetes (type 2) ↑ bij jonge mensen door obesitas
Voedsel -> voeding -> voedingstoestand -> gezondheid
o Voedsel -> fysiologische processen -> complexe mechanismen die
kunnen -> ziekte (vaak voltrokken over lange periode)
o Voedingstoestand = interactie tss lichaam op voedsel op lange termijn
Patho
o Nutriënt deficiënties: ziekte door te weinig aan bep stof, vb:
Jodium -> struma/krop, bij zwangerschap -> mentale retardatie
Vit A -> problemen met oog
Vit B1 -> beri beri
Vit C -> scurvy / scheurbuik (semi-essensiele voedingsstof, w (te weinig) zelf gemaakt)
o Chronische degeneratieve aandoeningen
vb: kkr, obesitas, diabetes,…
Wondje in arterie -> plaque vorming, komt los -> trombose
o => belang evenwichtige voeding en voldoende lichaamsbeweging
o 7/10 sterfgevallen wereldwijd door niet-overdraagbare ziektes
Zwangerschap en voeding
o Eerste maanden cruciaal in leven van kind
o Hongerwinter oonderzoek
o Effecten van honger tijdens zwangerschap
Vroeg -> suikerziekte, overgewicht, hart- en vaatziekten, veroudering, borstkkr,
voedselvoorkeur, depressie, stressgevoeligheid, stolling, cholesterol, schizofrenie
Midden -> suikerziekte, longziekten, nierziekten
Laat -> suikerziekte
, Chemische stoffen in voeding
o Nutrienten / voedingsstoffen
o Non-nutriënten / bioactieve voedselcomponenten
o Xenobiotica en natuurlijke toxines
Nutriënten
o Essensiele nutrienten: nood aan opname uit voedsel
Energiebronen
Carbohydraten
Vetten
Proteïnen
Vitaminen
A, B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9, B12, C, D, E, K
Choline
Mineralen vb: S
Electrolyten
Na, K en Cl
Az’en
Essentiele vetzuren : linoleen(zuur)
o Macronutriënten
Inname gramhoeveelheden
Energie aanvoer
Ew, vet, Kh , alcohol, H2O, vezels,….
o Micronutriënten
Inname kleinere hoeveelh
Verwaarloosbaar energie
Vit, mineralen, essentiële vz’en
o Non-nutriënten
Bioactieve stoggrn
Gunstig effect op gh (vooral preventie)
Behoren niet tot essentiele nutrienten
= bioactieve componenten, antioxidanten, fysionutrienten?...
Vb: lycopeen = carotenoide, beschermt tegen prostaatkkr
Beschermt tegen vrije radicalen die schade toebrengen aan DNA en andere stoffen ->
veel groenten en fruit -> ↓ kans op chronische ziekten
Vb: luteïne = carotenoide, antioxidant voor oog
o Verschil tss essentieel nutrient en non-nutrient
Deficientie essentieel nutrient -> voorspelbaar deficientieziekte
Deficientie non-nutrient -> ↑ kans op bepaalde ziekten (bij bep pers)
Zie adequaat vs optimaal
o KH’en, lipiden en vitaminen: C, O en H
o Eiwitten: C, O, H en N
Elementen te kennen (van elke cat 2)
o Organische basiselementen: C, O, H, N
o Kwantiteitselementen: Na, Mg, K, Ca, P, S en Cl
o Essentiele sporenelementen: Zn, Cu, Ni, Co, Fe, Mn, Cr, Mo
o Geen geidentificeerde biologische ftie : B, F, Si, As, V
!!! Kenmerken essentiële voedingsstoffen