Biologie vakinhoud II.2: Zenuwstelsel en beweging
- 2 regelsystemen zorgen ervoor dat je lichaam als 1 geheel werkt
Zenuwstelsel + hormoonstelsel
Door wederzijdse beïnvloeding werken 2 stelsels nauw samen
Ondersteunen elkaar in totstandkoming van gewenste effecten
1. Het zenuwstelsel (ZS)
- Zenuwstelsel heeft 4 belangrijke functies:
o Regeling van homeostase: inwendige weefsels + organen in activiteit aangestuurd door ZS
o Coördinatie van activiteiten van organen
Als meerdere organen tegelijk werken, moeten ze goed op elkaar afgestemd zijn
Bv. spreken is samenspel van borst, stembanden, keel- en mondholte, tong en wangen
o Coördinatie van contacten met buitenwereld
Waarnemen + daarop reageren = noodzakelijk om je te kunnen handhaven
Bv. vluchten, voedsel verzamelen, sociale activiteiten
o Coördinatie van psychische functies
Werking van ZS heeft te maken met bewustzijn + zaken als leren en herinneren,
stemmingen en emoties, denken, muzikaliteit en creativiteit
- ZS = qua anatomie verdeeld in centrale + perifere deel
Centrale zenuwstelsel: hersenen + ruggenmerg, ligt in schedel + wervelkolom
Perifere zenuwstelsel: zenuwen die organen met hersenen + ruggenmerg verbinden
- ZS kan ook naar functie worden ingedeeld animale + autonome zenuwstelsel
o Animale ZS: regelt wisselwerking tussen individu + omgeving
Betrokken bij bewuste handelingen i.v.m. gebeurtenissen om je heen
Speelt hoofdrol in je gedrag
Bestuurt dwarsgestreepte skeletspieren = doelwitorganen
o Autonome ZS: regelt + coördineert organen te maken met levensonderhoud van cellen
Regelt hartwerking, spijsvertering, uitscheiding, enz.
Doelwitweefsels = gladde spieren, klieren + hartspier
Werkt nauw samen met hormoonstelsel (+ met animale zenuwstelsel)
De anatomische indeling van het zenuwstelsel
- Centrale zenuwstelsel:
1) Grote hersenen
2) Hersenzenuw
3) Hersenstam
4) Kleine hersenen
5) Verlengde merg
6) Ruggenmerg
, A) Steuncellen
- Zenuwstelsel bestaat uit goed geordend + herkenbaar zenuwweefsel
- In ZS = 2 typen cellen te onderscheiden: neuronen (zenuwcellen) + steuncellen (verhouding 1 : 1)
Hersenen van volwassene bevatten 86 miljard neuronen + 85 miljard steuncellen
Neuronen = impulsgeleidende cellen waarop werking van zenuwstelsel gebaseerd is
Steuncellen dienen vooral onderhoud + bescherming van neuronen + spelen rol bij verhogen
van snelheid van impulsgeleiding
- In centrale zenuwstelsel 3 typen steuncellen = gliacellen
Astrocyten, oligodendrocyten + gliacyten
- Astrocyten = ± even groot als neuronen
Voorzien neuronen van voedingsstoffen + voeren afvalstoffen af
Heel belangrijk voor bewaken van homeostase in hersenen
- Oligodendrocyten = vrij klein
Elke cel heeft 50 lange uitlopers, die elk rond neuronuitloper van neuron gewikkeld zijn
Ontstaat relatief dikke koker gevuld met vetachtige stof = myeline
Koker = myelineschede genoemd
Schede = regelmatig onderbroken onderbrekingen = insnoeringen van Ranvier
- Microglyocyten (microglia) = kleine, spinachtige cellen die tussen zenuwweefsel verplaatsen
Ruimen vooral lichaamsvreemde + aangetaste cellen (door fagocytose) op
Vormen immuunsysteem van centrale zenuwstelsel
- In perifere zenuwstelsel meeste axonen omwikkeld door steuncellen = cellen van Schwann
Meerdere keren om axon gerold + voorzien axon van myelineschede
Schede = schede van Schwann heeft veel insnoeringen van Ranvier
Elk segmentje tussen 2 insnoeringen = 1 cel van Schwann
Schede van Schwann heeft isolerende + verzorgende en ondersteunende functie
Aanwezigheid van myelineschede heeft grote invloed op snelheid van impulsgeleiding
Oligodendrocyt
Astrocyt 1) Neuron
1) Astrocyt 2) Oligodendrocyt
B) Neuronen 2) Bloedvat 3) Myelineschede
3) Neuron 4) Insnoering van Ranvier
, - Neuron heeft relatief groot cellichaam met veel korte celuitlopers = dendrieten
Geleiden impulsen naar cellichaam toe
1 celuitloper die impulsen van cellichaam wegvoert naar andere neuron, spier of klier
- Celuitloper = axon
Meeste lange axonen = omhuld door myelineschede met geregeld insnoering van Ranvier
Axon eindigt in kleine vertakkingen/verbredingen die overdrachtsplaats vormen naar
volgende cel: dit is een andere neuron, een kliercel of een spiercel
In een neuronuitloper is altijd sprake van éénrichtingverkeer!
- Op grond van hun functie onderscheid je 3 typen neuronen:
o Sensorische neuronen: vervoeren impulsen van sensoren in lichaam naar CZ
Hebben maar 1 dendriet, die heel lang kan zijn axon kan ook lang zijn
Bij uitzondering bezit dendriet ook myelineschede
Impulsrichting in dendriet is van periferie naar cellichaam axon stuurt impulsen naar CZ
o Motorische neuronen: vervoeren impulsen van CZ naar rest van lichaam
Verbinden CZ met uitvoerders: spieren + klieren
Neuronen hebben groot cellichaam, meerdere korte dendrieten + 1 lang axon
Axon eindigt in verbreding of vertakking
o Schakelneuronen (of schakelcellen): dragen impulsen over van ene op andere neuron
Dendrieten + axon zijn meestal kort
Meeste neuronen in ruggenmerg + in hersenen zijn schakelcellen
Drie soorten neuronen
a = sensorische neuron
b = schakelneuron
c = motorische neuron
C) Zenuwen
- Zenuw bestaat uit bundel van honderden zenuwceluitlopers + maken deel uit van PZ
1) Motorische zenuwen
- Motorische zenuwen lopen van ruggenmerg naar spieren
Bestaan alleen uit axonen van motorische zenuwcellen
Elk axon = omgeven door laagje myeline met daaromheen bindweefsellaagje
Honderden axonen vormen zenuwbundel omgeven door vrij dikke bindweefselmantel
Meerdere zenuwbundels bij elkaar vormen zenuw met bindweefseljasje
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur MH2003. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.