NIET-CONFESSIONELE ZEDENLEER
Notities semester I
Thyra Janssens
B11- MT1
Lerarenopleiding : Engels – Zedenleer
Campus Ledeganck – Hogent
Thyra.janssens@student.hogent.be
,Inhoudsopgave
1. Het idee achter vrijzinnig humanisme........................................................................................................4
2. procesdoelen van een vrijzinnig humanist.................................................................................................5
3. Mythes.......................................................................................................................................................6
3.1 mythes deel II.......................................................................................................................................8
3.2 Mythes deel IV.....................................................................................................................................9
3.3 de link filosofie-metafysica en animisme...........................................................................................12
3.4 Taak : Mythe : Kain en Abel................................................................................................................15
4. De erkende levensbeschouwingen in België............................................................................................17
4.1 de erkende levensbeschouwingen in België + de verlichting deel II....................................................19
4.2 De erkende levensbeschouwingen in België deel III...........................................................................21
4.2.1 Christendom.......................................................................................................................................23
4.2.1.1 Rooms katholieke godsdienst........................................................................................................23
4.2.1.2 Orthodoxe godsdienst...................................................................................................................26
4.2.1.3 Anglicaanse godsdienst.................................................................................................................27
4.2.1.4 Protestantse godsdienst................................................................................................................28
4.2.1.5 Vergelijking 4 stromingen in Christendom....................................................................................29
4.2.2 Israëlitische godsdienst.......................................................................................................................30
4.2.3 Zedenleer............................................................................................................................................32
4.2.4 Islam...................................................................................................................................................33
4.2.5 vergelijking alle levensbeschouwingen...............................................................................................35
4.3 De erkende levensbeschouwingen in België deel IV...........................................................................36
4.4 Taak : Waarom ik geen christen ben..................................................................................................38
5. moeten vrijzinnigen zich organiseren.......................................................................................................41
6. vrijzinnige plechtigheden.........................................................................................................................42
7. euthanasie palliatieve sedatie palliatieve sedatie.................................................................................................................45
8. Ethiek : deel I...........................................................................................................................................47
8.1 Ethiek : deel II....................................................................................................................................49
8.1.1 Heteronome en autonome moraal...................................................................................................49
8.1.2 traditionalistische en rationalistische moraal...................................................................................50
8.2 Ethiek deel III.....................................................................................................................................53
8.2.1 Tradionalistische moraal..................................................................................................................53
8.2.2 Rationalistische moraal....................................................................................................................53
8.2.3 Beperking van de autonomiegedachte.............................................................................................58
9. Ethische stelsels...................................................................................................................................59
9.1 de eudemonische moraal...................................................................................................................59
9.2 moraal van eigen belang.....................................................................................................................60
9.2.1 Hedonisme.......................................................................................................................................60
9.2.2 Epicurisme........................................................................................................................................60
1
,9.3 ethische stelsels deel II..........................................................................................................................62
9.3.1 utilitarisme.......................................................................................................................................62
9.4 ethische stelsels deel III.........................................................................................................................64
9.4.1 naturalistische fundering van moraal...............................................................................................64
9.4.2 stoïcisme..........................................................................................................................................64
9.4.3 Scepticisme.......................................................................................................................................65
9.4.4 Spinozisme.......................................................................................................................................65
9.5.1 dialectisch materialisme...................................................................................................................68
9.5.2 Karl Marx..........................................................................................................................................68
9.6.1 De plichtethiek van Kant...................................................................................................................70
9.7.1 Nietzsche..........................................................................................................................................71
9.8.1 Charles Darwin.................................................................................................................................73
9.9.1 Sigmund Freud.................................................................................................................................75
9.9.2 Max Scheler......................................................................................................................................77
9.9.3 Levinas GEEN VRAGEN OVER LEVINAS OP EXAMEN.........................................................................78
9. Begrippen uit de Ethiek........................................................................................................................80
10.1 moraal.............................................................................................................................................80
10.2 het moreel........................................................................................................................................80
10.3 Ethiek...............................................................................................................................................80
10.3.1 normatieve ethiek........................................................................................................................80
10.3.2 de descriptieve ethiek...................................................................................................................80
10.4 zedenleer.........................................................................................................................................82
10.4.1 normatieve ethiek.........................................................................................................................82
10.4.2 descriptieve ethiek........................................................................................................................82
10.4.3 In België........................................................................................................................................82
10.5 moraalfilosofie.................................................................................................................................82
10.6 filosofie............................................................................................................................................82
10.7 Logica...............................................................................................................................................82
10.7.1 deductieve Logica..........................................................................................................................84
10.7.2 inductieve Logica...........................................................................................................................84
10.8 kennisleer of epistemologie.............................................................................................................84
10.9 methodologie of wetenschapsleer...................................................................................................84
10.10 Ontologie of zijnsleer / metafysica.................................................................................................84
10.11 de natuurfilosofie...........................................................................................................................84
10.12 de cultuurfilosofie.........................................................................................................................85
10.13 filosofische antropologie...............................................................................................................85
10.14 culturele antropologie...................................................................................................................85
10.15 algemene waardenfilosofie of axiologie........................................................................................85
10.16 de bijzondere waardenfilosofie.....................................................................................................85
10.17 zedelijkheid...................................................................................................................................85
10.18 zedelijk..........................................................................................................................................85
2
, 10.19 Onzedelijk/ immoreel....................................................................................................................85
10.20 Onzedelijkheid...............................................................................................................................86
10.21 Amoreel.........................................................................................................................................86
10.22 Eumoreel.......................................................................................................................................86
10.23 Theïsme.........................................................................................................................................86
10.24 Monotheïsme................................................................................................................................86
10.25 Polytheïsme...................................................................................................................................86
10.26 Dualisme........................................................................................................................................86
10.27 Antropomorfisme...........................................................................................................................86
10.28 Deisme...........................................................................................................................................86
10.29 Pantheïsme....................................................................................................................................87
10.30 Atheïsme........................................................................................................................................87
10.31 Atheïst............................................................................................................................................87
10.32 Agnost............................................................................................................................................87
10.33 Fideïst............................................................................................................................................87
10.34 Hoe kunnen we weten wat God of de goden zouden willen van de mens?...................................87
10.35 Moeten we doen wat de God/Goden wensen?.............................................................................87
10.36 Stigmata........................................................................................................................................87
10. EXAMENVRAGEN...................................................................................................................................88
3
, 1. Het idee achter vrijzinnig humanisme
woensdag 25 september 2019
20:30
Zinvolle uitspraak
Door verschillende criteria kan je achterhalen of een uitspraak waar of fout is
Vb : Hoe kan je proberen goed te leven ?
Vb : roze rat met lange staart
Vb : is de aarde rond ?
Zinledige uitspraak
Een uitspraak waarbij je niet kan achterhalen of ze juist of vals is
Vb : Geest van overleden leerkrachten heeft invloed op het hoge aantal studenten die afstuderen op
HoGent
Vb : is er leven na de dood
Fundamentele gelijkwaardigheid
Iedereen is gelijk
We zijn ook gelijk aan de mensen die we fundamenteel verachten
Vb : Dutroux : Moet ook een gelijkwaardig leven hebben zoals ons, hoe hard we hem ook fundamenteel
verachten. Je moet je medemens blijven zien als een gelijke, wat hij ook gedaan heeft
Dehumaniseren
= ontmenselijking
Proces waarbij de menselijkheid van een groep of een persoon wordt ontnomen, zodat we ermee
kunnen doen wat we willen, of kunnen behandelen hoe we willen
Vb : joden genocide : Joden werden vergeleken met ongedierte en ongedierte moet worden uitgeroeid
Aspecten NCZ
Bezig met zinvolle uitspraken
Fundamentele gelijkwaardigheid erkennen
Proberen zelf zin geven aan leven
Meningen onderzoeken
4
, 2. procesdoelen van een vrijzinnig humanist
1. Humaniseren
Op een humane manier omgaan met de mens en natuur
1. Op een gelijkwaardige manier omgaan met dingen
2. Betrokkenheid
Geïnteresseerd zijn in wat de ander denkt
1. Bereid zijn te luisteren naar wat de ander zegt
1. Autonomie
Vanuit je eigen autonomie opzoek gaan naar argumenten om te zoeken of iets wel klopt
Meningen onderzoeken
Zelfstandig wereldbeeld opbouwen
Niet zomaar iets aannemen , kijken of het wel klopt
2. Verantwoordelijk
Je durven openstellen naar de medemens en verantwoording afleggen voor je daden
1. Zingeving
Proberen zelf zin geven aan het leven en een eigen wereldbeeld vormen
Vb : wat maakt mijn leven zinvol ?
Vb : waarom moet ik leren schrijven ?
5
, 3. Mythes
Alles wat in het
geel is
aangeduid komt
algemeen op examen
Geldt voor 'primitieve' samenlevingen
niet meer in geïndustrialiseerde wereld
In evolutie : mens heeft selectief voordeel gehaald uit grote hersenactiviteit
efficiëntere voedselverwerving en betere bescherming tegen gevaren
door capaciteit om te leren & ontwikkeling van taal : kennis van natuurlijke omgeving
uitgebreid
kennis van generatie op generatie doorgeven
De primitieve mens
Behoefte aan verklaringen : leidt tot ontstaan van mythes
over aspecten over wereld waar men geen ervaringskennis heeft
Werken vaak angst reducerend : geven mogelijke verklaring voor angst verwekkende
fenomenen
Kanten
Positieve kant : angst reducerend
Negatieve kant : berusten niet op wetenschap maar op fantasie
niet controleerbaar
geen garantie op realiteit
moet erin geloven
Verabsolutatie
Veel mythes : in loop van tijd verabsoluteerd
berusten niet meer op fantasie maar zijn ingegeven door een entiteit die de natuur en het
menselijke overstijgt
vertellen iets over :
Het ontstaan van de wereld, de goden en de mens
vb : Oude testament & scheppingsverhaal)
Het universum, zon, maan en sterren
De seizoenen en klimatologische verschijnselen
Komische rampen en het einde van de wereld
Leven en dood, het lot van de doden, de voorouders
De sociale orde, zoals de relatie tussen mannen en vrouwen of het ontstaan van het
koningschap
Ontdekkingen zoals vuur en staal
Kenmerken
Antwoorden op moeilijke / onmogelijke vragen
Geruststellend, geven op alles een antwoord
Vertellen van mythen is een sociaal gebeuren : strikte regels worden gevolgd
Wat wordt verteld is waar, want is altijd zo verteld door de groep
Het is waar omdat het door anderen word herkend
Het is waar omdat de strikte regels van het verhaal en van het vertellen wordt gevolgd
6
,Typische kenmerken van de structuur :
Komen vooral voor in gesloten maatschappijen
gedurende generaties blijft alles zoals het is geweest
Godsdiensten in mythes : openbaringsgodsiensten
bevat een verzameling mythes met hierboven vermelde kenmerken
Geen betrouwbare mythes
voor betrouwbare kennis : wenden tot filosofie en wetenschap
o Wetenschap : behandelt vragen waar specialisten het eens zijn over het antwoord
o Filosofie : behandelt vragen waar de antwoorden van specialisten ver uit elkaar liggen
De onstaansmythe van de Navajo indianen : het begintijdperk = de native Americans
De eerste wereld was zo zwart als een zwarte wolk. Hij had vier hoeken waarover vier wolken
verschenen. Deze vier wolken hielden in zich elementen van de Eerste wereld. Ze waren zwart , wit,
blauw en geel. De Zwarte wolk stelde het vrouwelijke wezen of substantie voor. Zoals een kind slaapt als
het gewiegd wordt, zo slaapt het leven in de duisternis van het vrouwelijke wezen. De witte wolk stelde
het Mannelijke wezen of substantie voor. Hij was de dageraad het Licht-dat-ontwaakt van de eerste
wereld. In het Oosten op de plaats waar de zwarte-en de witte wolk elkaar ontmoette ontstond werd
Eerste man gevormd, en met hem de eerste mais, perfect van vorm en met korrels die de hele maïs
bedekten. De eerste wereld was klein en de mens was er niet in zijn huidige vorm aanwezig. Het idee
van een man en een vrouw waren aanwezig, die later een man en vrouw zouden worden. De wezens uit
de Eerste wereld, waren mistwezens. Ze hadden geen vaste vorm, maar zouden veranderen in dieren,
vogels en reptielen van de Eerste wereld. Op de Westelijke kant van de Eerste wereld, die later het land
van de Zondondergang zou worden verscheen de blauwe wolk en de gele wolk. Waar ze samenkwamen
ontstond Eerste vrouw , met een witte schelp en een turkoois, zij vertegenwoordigde de Duisternis en
dood. Eerste man stond aan de oostelijke kant, hij vertegenwoordigde dagenraad en was Levensgever.
Eerste man verbrandde een kristal als vuur , en betekende symbool van de geest en helder kijken.
Wanneer Eerste man het verbrandde werd de geest ontwaakt. Eerste Vrouw verbrandde haar turkoois
en ze zagen elkaars licht in de verte. Na vier zoektochten vond hij eindelijk Eerste Vrouw. Hetzelfde
gebeurde doen de blauwe en gele wolk hoger aan de hemel stonden. Eerste vrouw zag een licht en ging
ernaar op zoek. Pas na haar vierde zoektocht zag ze de rook en vond het huis van Eerste man. Ze zag dat
Eerste man een kristal had als vuur en dat zijn vuur sterker was dan turkooizen vuur.
7
, 3.1 mythes deel II
maandag 30 september 2019
13:31
Theodicee
is een argumentatie die een rechtvaardiging moet zijn voor een God die zowel volmaakt goed als
almachtig is, terwijl er toch kwaad in de wereld bestaat
Geocentrisme
Het geocentrisme is de leer dat de Aarde het centrum van het zonnestelsel en/of het universum is en
dat de zon en andere hemellichamen om de aarde heen draaien
Heliocentrisme
De heliocentrische theorie of heliocentrisme stelt dat de zon het middelpunt van het universum is, waar
alles om heen draait, of op z'n minst het middelpunt van het zonnestelsel, waar de planeten omheen
draaien.
Waarom mythes bespreken ?
Het is eigen dat mensen vragen stellen
Mensen willen antwoorden op de vragen die men stelt
zo ontstaan mythes
Het genisisverhaal
Aan de oorsprong van alles ligt God
Uit het goddelijke is de aarde voortgekomen
Hij moest de problemen op aarde bevolken, licht maken , bevolken, eten
Komt uit Joodse bijbel ( Thora) en overgenomen door Christenen en later Islamieten
Mag het niet letterlijk nemen, is niet waarheidsgetrouw
5000 jaar geleden
Heel succesvolle mythe : heel de wereld veroverd
Kennen dat verhaal uit het Oude Testament en werd aanvaard als de waarheid
Verwondering was bijzonder groot bij etnologen als andere volkeren allerlei andere verhalen
hadden over ontstaan van aarde
Waarom is dat van ons waar, en dat van de Navajo niet?
In cursus omdat mensen zich vragen stellen over allerlei toestanden en gaan op zoek naar
antwoorden die hun een bepaalde voldoening geven.
Wordt gevaarlijk als er een ander verhaal komt ( geo-en heliocentrisme)
Voortgekomen uit genesis
God heeft de aarde geschapen en moet de dieren onderwerpen
Ontstaan van de week : 7 dagen
Ontstaan van de zondagsrust
God heeft alles gemaakt, en gezegd vermenigvuldig u, bevolk de aarde en onderwerp haar
man-vrouw principe
seksuele activiteit is nodig voor de voortplanting Mythes de dag van vandaag
alles wat niet is gericht op voortplanting is niet oké
Vb: abortus Area 51
Vb: aseksualiteit Homeopathie
Vb : masturberen Complottheorieën
Vb: homoseksualiteit Bermuda driehoek
Vb: anticonceptiemiddelen Het monster van Loch
Vb: vruchtbaarheidsproblemen Ness
Hoax
8
, 3.2 Mythes deel IV
vrijdag 4 oktober 2019
10:38
Moderne mythes vandaag
Sterrebeelden
Aan de vorm van de buik van een zwangere vrouw kan je het geslacht zien
Vragen waar we een antwoord zoeken bij mensen die pretenderen dat ze er wel een antwoord op
hebben
Zal ik slagen?
Zal ik gelukkig zijn?
Is die persoon goed voor mij?
Modern mythisch denken
Wil een antwoord
Denkt dat die persoon je kan helpen (vb: waarzegger)
Antwoord is onzin maar stelt je gerust
Christus
Heeft ons getoond hoe we moeten leven
Vragen aan christus hoe we iets moeten doen of leven
Je moet dat altijd doen, dat niet doen bestaat niet
Vb: Moet ik een bedelaar geld geven ?
Ja, je moet de medemens helpen
Socrates
Laat je zelf denken
'Wat denk je nu zelf'?
Filosofische stroming van Socrates : Waarom denk je wat je denkt
Goede argumenten waarom je een handeling niet gaat doen
wat denk jij dat je moet doen, en waarom?
9
