Deze samenvatting voor het vak Kwalitatieve Methode biedt een volledig overzicht van alle theoretische lessen. Ze is gebaseerd op de slides en lesnotities, aangevuld met extra informatie waar nodig voor een diepgaander begrip. Om de leerstof nog beter te begrijpen, zijn er enkele praktijkvoorbeelde...
WAAROM METHODEN
- Niet alle psychologen doen zelf onderzoek (maar toch meer dan je denkt)
- En, álle psychologen maken gebruik van psychologische kennis
• iedere psycholoog moet kennisclaims kunnen beoordelen!!
- Systematiek en patiënt verslagen zijn ook een vorm van onderzoek, het geeft onderbouwing aan
je theorieën.
• Bv: “Baby’s en peuters zijn te jong om een trauma op te doen”
o Moeten we dan nog wel zorgen voor de psychologische begeleiding van jonge
vluchtelingen?
o Weerlegd door psychologen!
• Bv: “Constant bereikbaar zijn voor het werk veroorzaakt stress”
o Blijkt wel degelijk zo te zijn
o Moeten werkgevers e-mailverkeer verbieden buiten de werkuren?
o Hierover doet een psycholoog onderzoek; deze kennisclaim onderzoeken
IEDERE PSYCHOLOOG MOET KENNISCLAIMS K UNNEN BEOORDELEN
Wetenschappelijke kennisclaims…
- Steunen op wetenschappelijk onderzoek
- Onderscheiden zich van…
• Persoonlijke ervaringen of meningen (“zelf meegemaakt”)
o Ervaringsdeskundigheid is niet wetenschappelijk
• Sociale normen (“gezond verstand”; “iedereen ziet toch dat”)
o Niet omdat iets gezond verstand, sociaal wenselijk is, betekent dat opeens ook dat het
‘waarheid’ is
o Liggen vaak dicht aan bij culturele normen
• Informatie van ‘experts’
o Niet iedere ‘expert’ doet aan wetenschappelijk onderzoek
o Vb. GEMS (corona taskforce): niet allemaal wetenschappers
- Niet: door god gegeven (=theologie)
- Niet abstract redeneren (=metafysica of filosofie)
DUS: Als psycholoog moet je vertrouwd zijn met wetenschappelijke methoden om (nieuwe)
psychologische kennis kritisch te beoordelen en verantwoord te gebruiken
,WETENSCHAPPELIJKE KENNIS VS GEWONE KENNISCLAIM
Wat maakt conclusies uit wetenschappelijk onderzoek anders dan andere kennisclaims?
- Manier waarop kennis tot stand komt, de methodologie
- De methode voldoet aan wetenschappelijke kwaliteitscriteria:
• Precies weten hoe je aan die kennis komt transparantie
• Men moet onderzoek kunnen nakijken (peer review), kritisch kunnen nakijken, onderzoek
repliceren en zelfde resultaten of eventueel andere bekomen
• Mee kunnen beoordelen of de conclusies legitiem zijn (terecht)
• Psycholoog moet vertrouwd zijn met wetenschappelijke methoden om
o (1) psychologische kennis kritisch te beoordelen
o (2) verantwoord te gebruiken
o (3) eventueel zelf onderzoek te doen
• Moet transparant en repliceerbaar zijn → men moet het bijna exact kunnen na doen en tot
gelijke uitkomsten komen
WAT IS KWALITATIEF ONDERZOEK
Kwalitatief onderzoek wilt niet meteen zeggen dat de uitkomst van het onderzoek kwalitatief hoogstaand
is. Hoe onderscheid je dan kwalitatief van kwantitatief?
KENNISTHEORETISCHE BENADERING (EPISTEMOLOGIE)
- Ander doel van het onderzoek
- Wat is het doel van het onderzoek?
- Hoe wordt er naar het onderzoek gekeken?
- Hoe wordt de wetenschappelijke info vergaard?
- Wat is de waarde van het weten?
DATA-COLLECTIE & ANALYSE
- Andere gereedschapskist
- Wat soort van data collectie en analyse wordt er gebruikt?
- De verschillende methode hebben verschillende tools en gereedschappen
- Rijke data = weinig selectie vooraf en weinig vaste structuur
• Veel body, details; weinig vaste structuur ( kwantitatief: sterk ingeperkt, vb.
oordeelsschaal)
• Niet zo gestandaardiseerd
• Niet vooraf vastgelegd wat er gecodeerd en geregistreerd moet worden
• Open ipv gesloten vragen, …
- Perspectief van het individu = betekenis van de ervaring insiderperspectief
• Hoe kijkt persoon naar iets?
• Individueel perspectief en betekenisgeving
• Niet gemiddeld vs gemiddeld, maar persoon vs persoon
- Natuurlijke settings → belang van context (want deze context bepaalt perspectief individu)
• Kenmerken van dagelijks leven → ecologische validiteit!
• Interesse in persoonlijke beleving, betekenis, … → bekijken in de natuurlijke habitat van
persoon
, - Idiografisch (de studie van gedrag dat het individu uniek maakt)
- Diepere band onderzoeker-participant
- Relatief ongestructureerd
- Géén hypothesetoetsing, maar theorieën en concepten uitdenken
- Hoge ecologische validiteit? Het is in de dagelijkse context dus in het dagelijkse leven
loopt het ook zo
ONDERZOEKSPROCES
- Andere accenten in de empirische cyclus
- De nadruk in de empirische cyclus ligt ergens anders voor deze beide methode
- Welke nadrukken worden waar gelegd?
- Wisselwerking tussen theorie (ideeën) en data (realiteit)
Onderscheid tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek
- Kennistheoretische benadering: andere visie op ‘wat kennis is’
➔ ander doel van onderzoek
- Methode(n) van dataverzameling en -analyse zijn specifiek voor dit soort onderzoek
➔ andere gereedschapskist dan in ‘gewone leven’
- Onderzoeksproces
➔ andere accenten in de empirische cyclus
KENNISTHEORETISCHE BENADERING IN KWALITATIEF ONDERZOEK
KENNISTHEORIE (= EPISTEMOLOGIE = WETENSCHAPSFILOSOFIE)
- Kennistheorie
• Hoe wordt kennis vergaard?
• Wat is de waarde van wat we weten?
• Visie op wat de waarheid is
- Gemeenschappelijk kwantitatief en kwalitatief: kennis op basis van empirisch onderzoek
• Niet: door God gegeven (theologie)
• Niet: abstract beredeneerd (metafysica)
• Wel: Gebaseerd op empirie (= moderne wetenschap)
- Houdt een visie in op:
• De staat van de wereld
• Het doel van de wetenschap
• De rol van de onderzoeker
o Kunnen we wel helemaal neutraal zijn?
o Afhankelijk van welke vragen die je stelt of hoe je doorvraagt is ook nooit neutraal → De
vragen die je stelt, stel je van uit een bepaald mensbeeld
KWANTITATIEVE KENNISTHEORIE: LOGISCH POSITIVISME (COMTE)
- Oorsprong, inhoud, fases
• Periode van de Verlichting
• Theologische fase (kennis obv God en religie) → metafysische fase (kennis obv redeneren;
vb. mensenrechten, heeft mens een ziel) → wetenschappelijke fase (empirie)
- Er bestaat objectieve kennis: de externe wereld bepaalt wat waar is
• Toets aan externe realiteit bepaalt wat waar en onwaar is (=realisme)
, - Onderzoek brengt ons steeds dichter bij de “waarheid”
• Wetenschap is cumulatief en leidt tot het ontdekken van de objectieve realiteit (onderzoek =
ontdekkingsreis, speurtocht naar finaal doel, de schat)
• Onderzoek brengt ons stap voor stap wat dichter bij de waarheid
- Neutrale onderzoeker: kennisproductie is onafhankelijk van de onderzoeker; onderzoeker moet
‘neutraal blijven’, moet zich uitgommen, als ‘registratiemachine’
- Determinisme: leven gebonden aan fysische wetten, externe krachten
- Positivisme als grond voor behaviorisme
KWALITATIEVE KENNISTHEORIE: SOCIAAL CONSTRUCTIVISME ( R EL A T I V I S M E , P O S T M O D ER N I S M E )
- Er bestaat geen objectieve kennis (wel bij kwalitatief):
• Hooguit bestaan er meerdere manieren om de wereld te kennen
• Enkel intersubjectieve kennis: ‘kennis’ die gedeeld wordt door mensen met dezelfde visie
• Kennis gebaseerd op interactie: cultuur, milieu, tijd waarin we leven en in interactie treden
met anderen bepaalt ons perspectief op de wereld
- Onderzoek leidt tot waardevolle interpretatie van de werkelijkheid: meerdere interpretaties vullen
elkaar aan (onderzoek = bouwproject) en zo vormt men de waarheid
• Meer interpretaties mogelijk
• Meer realiteiten en dimensies
- Perspectief van onderzoeker van invloed op geproduceerde kennis:
• Niet alleen het theoretisch perspectief, maar ook sociale en culturele achtergrond van de
onderzoeker is van belang
• Kennis niet compleet neutraal, altijd via beleving van iemand anders
• Dus: wees als onderzoeker zo transparant mogelijk over assumpties en perspectieven, zodat
anderen hier ook kritisch op kunnen reflecteren
- Soorten onderzoek stijlen
• Focus op interactie, microniveau: visie op wereld bepaald door persoonlijke interacties
→ agency
• Focus op maatschappij, macroniveau: visie bepaald door sociale structuren
→ structure
VERGELIJKING KENNISTHEORIEËN: DOEL EN SOCIAAL ENGAGEMENT
Positivisme Post-modernisme
Kwantitatief Kwalitatief
Doel: waarheid kennen (‘realisme’) Doel: een perspectief laten zien (‘relativisme’)
- Heeft aandacht voor sociaal engagement
→ aandacht voor de minder machtige ,
want anders wordt er enkel naar het
gemiddelde gekeken
Doel: meerdere perspectieven combineren in
dialoog (‘sociaal constructivisme’)
- Laat zien hoe mensen samen de
werkelijkheid kunnen veranderen
Kennistheorie en sociaal engagement gaan soms samen
- Doel: onderbelicht perspectief laten zien (vb. aandacht voor perspectief van minder machtigen,
hun ook willen representeren)
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur manonvankesteren. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,48. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
