PSYCHOLOGIE
HOOFDSTUK 1: VERSCHILLENDE VISIES OP DEZELFDE PROBLEMATIEK
1.1. De psycholoog en zijn collega’s
1.1.1. Definitie van psychologie
Voor ons is de wetenschappelijke psychologie de studie van de doelgerichte
interactie tussen persoon en situatie. Meer specifiek wil de psychologie
achterhalen hoe de persoon in interactie met de situatie beleeft, wat hij
ervaart en tegelijk tot doelgericht handelen komt (Cuyvers, 2004).
Wetenschap die zich bezig houdt met het onderzoek naar de determinanten
van gedrag (Van Dale, 2012).
Elk gedrag van de mens = gevolg van persoonlijkheid + situatie (meer die laatste!)
➢ Interactie tussen persoonlijkheid en situatie = studie van de psychologie
- Bv. hoe gaat iemand met de coronacrisis om?
1.1.2. De psycholoog en zijn collega’s
Medicatie Therapeutisch
Beschermde titel Terugbetaling
voorschrijven geschoold
Psycholoog Ja: master Nee Nee (tenzij eerstelijn) Niet altijd specifiek
Psychotherapeut Nee Nee Nee Niet altijd specifiek
Psychiater Ja: arts Ja Ja Niet altijd specifiek
PRG ortho Nee Nee Nee Niet tenzij extra
1. Psycholoog voordeel: heeft algemene opleiding, niet gericht op 1 denkkader
- eerstelijns = max. 8 sessies aan +/- €11
- sommige voorwaarden leiden tot terugbetaling
2. Psychotherapeut iedereen kan dit worden/zich zo noemen → oorkaarsen, waarzeggerij, …
3. PRG ortho vooral ondersteuning in dagelijks leven van cliënten
1.1.4. Psychologische stromingen
I. Psychodynamische benaderingen IV. Lichaamsgerichte benaderingen
II. Cognitief-gedragstherapeutische V. Systeemgerichte benaderingen
benaderingen VI. Oplossingsgerichte benaderingen
III. Cliëntgerichte benaderingen
,Psychologie heeft veel verschillende denkrichtingen: elke heeft zijn waarde, iedereen kiest anders
Extra: biopsychosociale benaderingen
➢ Wordt maar kort behandeld in cursus (zie psychische kwetsbaarheid D2)
➢ Overkoepelend model
= bekijkt de interactie tussen biologische, psychische en sociale factoren
➢ Onderzoekt invloed van die factoren op de manier waarop een stoornis zich ontwikkelt
➢ Sommige stoornissen: biologische kwetsbaarheid
- Voor meeste stoornissen geen eenduidige neurobiologische oorzaak
- Samenspel tussen alle factoren of de kwetsbaarheid zich wel of niet zal tonen
Voorbeeld: balansmodel (zie ped: draaglast en -kracht)
1.2. Verschillende stromingen: hoe en wat?
Elke stroming heeft zijn eigen…
1. Mens- en wereldbeeld
2. Verklaringsmodellen voor psychische problemen
3. Methodieken om psychische problemen te behandelen
- = op de praktijk gerichte uitwerkingen van een benadering
4. Methoden en technieken
- = concrete wijzen van handelen binnen een bepaalde methodiek
- Deze vloeien voort uit methodieken
1.2.1. Verschillen tussen de psychologische stromingen
Psychotherapeutische opleidingen leren vaak 1 model
Veel verschillende componenten van psychisch functioneren:
1. Ontwikkelingscomp. 5. Gedragscomp.
2. Neurobiologische comp. 6. Interpersoonlijke comp.
3. Affectieve comp. 7. Systeemcomp.
4. Cognitieve comp.
Psychotherapieën verschillen in manier + mate waarin ze deze componenten in hun behandeling betrekken
Andere verschillen:
➢ Meer klantgericht vs. persoonsgericht
➢ Meer gericht op de klant vs. gericht op de mogelijkheden
Evidence-based = uitvoeren van een handeling, waarbij de uitvoering gebaseerd is op de best beschikbare
informatie over doelmatigheid en doeltreffendheid (wetenschappelijk onderbouwd)
➢ Keuze methode/stroming d.m.v.: wat heeft zijn nut bewezen?
➢ Sommige stromingen hechten hier sowieso al meer belang aan (bv. biopsychosociaal)
Practice-based = wat door de praktijk als effectief wordt verondersteld
➢ Ervaring toont dat het werkt (bv. cliëntgericht kader)
Vroeger vs. nu
Verschillen tussen stromingen worden kleiner: vaak ook eclectisch werken (integratief)
➢ Combineren van bruikbare elementen uit verschillende benaderingen
➢ Belangrijk door toenemende nadruk op vraaggestuurde en herstelondersteunende hulpverlening
Vroeger een grote strijd: nu beter kijken naar wat past voor de cliënt
,1.2.2. Hoe kiezen voor een stroming?
Relatie met cliënt/persoonsgerichte aanpak = even belangrijk als wetenschappelijke benadering
➢ Hanteren van zelfde techniek: empathische therapeut = betere resultaten dan invoelende behandelaar
+ er moet een ‘klik’ zijn met de stroming
1. Hangt samen met eigen achtergronden en eigenschappen
2. Zelf in leertherapie als therapeut om te werken aan eigen persoon als behandelaar (sterktes/zwaktes)
Beste combinatie: een bij je hulpvraag passende interventie + therapeut waarbij je je vertrouwd voelt
1.2.3. Welke stroming werkt het beste?
Technieken (stromingen) zijn niet de grootste gamechanger!
➢ Dus de keuze maakt eigenlijk niet uit: wederom ‘de klik’ moet er zijn
Onverklaarbare variantie (grafiek 2) = veel verandering zijn mensen zelf, of hebben niets te maken met therapie
3.1. Inleiding
Grondlegger van deze benadering = Sigmund Freud
➢ Begon eigenlijk met de behandeling van ‘hysterie’ = klachten bij vrouwen, vanuit hormonen/baarmoeder
- Behandelde hierbij ook fysieke klachten enkel door te praten
➢ Uitgangspunt: oorzaak van problemen = onbewuste wensen, motieven, gevoelens & gedachten
- Psychoanalyse = onbewuste bewust maken
- Onbewustheid roept een spanning op: bewustmaken = ermee aan de slag gaan
Voorbeelden: motieven = geen kind willen, toch onverwacht kind → gevoel blijft knagen
= Vaak dingen die mensen niet willen toegeven/beseffen
3.1.1. PDB: basisprincipes
1. Problemen worden veroorzaakt door onbewuste en moeilijk te hanteren wensen/gevoelens/…
- Therapie = bewustmaken + leren hanteren
2. Ontwikkelingspsychologisch perspectief
- Moeilijke gevoelens in kindertijd niet goed verwerkt (= stagnatie ontwikkeling)
- Overdracht: iets van vroeger overdragen op situatie waarin je nu leeft
Therapie bij PDB = gevoelens toelaten, opnieuw beleven, leren hanteren
3.2. De theorie van Freud
Freuds behandeling: symptomen verdwenen als patiënten zich bepaalde emotioneel geladen gebeurtenissen
herinnerden, en zo een spanning konden ontladen
➢ Alles heeft een betekenis: zo kon Freud onderliggende gevoelens achterhalen
- Gedrag en symptomen, vergissingen, dromen, uitspraken, tekeningen (kinderen), …
- Freudiaanse verspreking = versprekingen zijn niet toevallig, verwijzen naar onderbewuste
➢ Voorbeeld: heesheid = kan iets niet gezegd krijgen
Behandeling van psychische problemen met psychologische methode van vrije associatie
➢ Alles laten zeggen wat er opkomt, gedachten ontspannen en laten gaan
➢ Therapie = duiden, van betekenis voorzien
3.2.1. Vier grote modellen
1. Driftmodel (Freud)
- Verdrongen problemen uit kindertijd = seksuele en agressieve driften
2. Objectrelatiemodel
- Verinnerlijkte (deel van onszelf geworden) eerste relaties uit vroege kindertijd
3. Zelfpsychologisch model
- Tekorten uit kindertijd = zwakke identiteit, zwak zelfgevoel
4. Interactioneel model
- Problematische interacties = dieperliggende interactieschema’s uit kindertijd
3.2.2. Het driftmodel: es, ego en superego
Binnen de menselijke geest zijn er 3 entiteiten/instanties:
➢ Es (id) + Ego (ich) + Superego (über-ich)
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur milapeeters1. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,46. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
