HOOFDSTUK 5 – De Romantiek (ca. 1800-1900)
1. Cultuurhistorische context
Symbolische begin romantiek: 1780: Franse revolutie (Vrijheid!)
19e eeuw: EMANCIPATIE INDIVIDU stijl componisten individualiseert moeilijker te
spreken over grote coherente stromingen.
Cruciaal element 19de eeuwse muziekgesch.: tegenstelling absolute en programmatische muziek:
Absolute muziek = muziek die louter op zichzelf staat en geen buitenmuzikale betekenis
genereert (kan wel bepaalde emoties opwekken bij luisteraar, maar referenties zijn geen
inherent deel vd compositie).
Programmatische muziek = muziek is expliciet verbonden met programma (v abstract tot
concreet). Compositie wil via muziek buitenmuzikale gegevens weergeven of evoceren
(verhaal, sfeer, beschrijving …).
Veel discussie muziek in staat om buitenmuzikale inhouden in muziek aanwezig te maken?
2. Muzikale kenmerken
Basis romantische muziek = grotendeels klassieke muziek maar verdere ontwikkeling ervan.
Romantische muziek krijgt bredere en extremere schakeringen.
2.2 Tonale toonsysteem
Tonale toonsysteem blijft behouden maar wordt op een complexere manier ontwikkeld.
2.3 Melodie
Algemeen: melodie gebaseerd op gelijkmatige fraseringen (vaak per 2 of 4 maten).
Naarmate muziek zich verder ontwikkelt in 19e eeuw steeds vaker afwijkingen (bv. 4 +
5 + 6 + 4 maten) of echt assymetrische frasen (bv. 2 + 7 + 4 maten)
In veel laatromantische muziek: tendens om melodieën pas na lange tijd tot rust te laten
komen. Vaak begint een nieuwe melodie zich te ontwikkelen terwijl de vorige nog niet
voltooid is (doorlopende melodische lijnen)
o Vaak werken die extreem lang zijn
Meer voorkomen van disjuncte passages: klassieke evenwicht w verstoord
Klassieke manier: dissonant (D) (spannend element) w opgelost in consonant (rust).
Romantiek: hele keten van dissonanten.
2.4 Harmonie
Toename van dissonantie = basisakkoorden worden verrijkt met noten die binnen dat
akkoord voor extra spanning vormen.
Tegenstelling dissonantie/consonantie blijft behouden, maar wordt doorgedreven:
o door gebruik chromatische tonen (= tonen niet v basistoonaard extra kleur en
spanning)
Tonale toonsysteem blijft basis + meest fundamentele harmonische relaties blijven structuur
romantische composities bepalen.
o Veel componisten proberen traditionele patronen uit te rekken minder
momenten v harmonische oplossing stabiliteit w uitgesteld zo lang mog
spanning behouden = centrifugale harmonie.
, 2.5 Metrum en ritme
Ook sterke tendens om klassieke patronen te destabiliseren en uit te rekken op versch manieren:
Conflict tussen puls genereren van de maatsoort en concrete muzikale invulling ervan
Snelle opeenvolging van versch maatsoorten binnen zelfde deel
Gebruik van samengestelde maatsoorten die geen regelmatige puls hebben (bv. 5/4,
bestaande uit 2/4 + 3/4)
Creëren van metrische vrijheid bv. door pulsgevoel uit te schakelen ( geen duidelijke beat
meer) (Soms heel langzame stukken, zodat er bijna geen metrum aan te verbinden is).
Ritmes ook steeds fijner gedifferentieerd exacte verhoudingen tss opeenvolgende noten is minder
makkelijk te vatten.
2.6 Dynamiek
Overgangs-en contrastdynamiek blijven bestaan: kunnen wel in beide richtingen (luid/zacht)
geëxtremiseerd worden.
Dynamische aanduidingen wordt steeds nauwkeuriger aangeven aanwijzingen
gedetailleerder, gelaagder (aanwijzingen kunnen verschillen in de afzonderlijke partijen)
(barok en klassiek: meestal vrij globale aanduidingen)
Arsenaal dynamische aanduidingen neemt toe: vaak individueel per componist, zodat ook
hier de eigenheid van de componist zich nadrukkelijker kan manifesteren.
2.7 Klankkleur
Klankkleur = heel belangerijk in 18e eeuw!
Instrumenten = niet langer enkel kleur van muziek, maar gaan zelf mee identiteit compositie
bepalen.
Muziek hoeft niet langer per se ‘mooi’ te zijn
Latere romantiek: Mischklang = voorliefde om het orkest te laten klinken als een groot
apparaat waarin alle klanken als het ware samensmelten, overgang ene instrument naar
andere bijna onhoorbaar ( barok & klassiek: Spaltklang: gewerkt met kleuren die
duidelijk van elkaar afgebakend waren).
2.8 Formele patronen
Sonatevorm blijft standaardvorm: wordt wel flexibeler gehanteerd.
Andere vormen blijven ook bestaan:
o ABA-liedvorm belangrijk patroon in romantische muziek
o Vrijere vormen komen vaker voor
Principe van sonatecyclus wordt gebruikt maar met grotere vrijheid: Cycliciteit w belangrijker:
Creëren van muzikaal‐inhoudelijke samenhang over versch delen v sonatecyclus heen inhoudelijke samenhang over versch delen v sonatecyclus heen
(cyclische principe: thematisch materiaal gebruikt & in versch delen hernomen connectie
tss versch delen).
Uitwerken van cycli als reeksen v verschillende kleinere, meestal gelijkwaardige delen met
relatieve zelfstandigh.
19e eeuw: sterke tendens om traditionele structuren & genres te doorbreken (Bv. elementen v
symfonie en cantate, symfonie en opera, symfonie en lied verenigd in 1 compositie)
genreoverschreiding = drang naar originaliteit en vrije expressie.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur vincentleenaerts. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €2,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
