Dit is een samenvatting voor het vak Belgisch publiekrecht, dit zijn extra notities bij de powerpoint. Met deze samenvatting was ik geslaagd in eerste zittijd!
Recht =
Rationeel opgebouwd geheel van precies afgelijnde begrippen & normen waaraan de
overheidswege opgelegde, minstens van overheidswege erkende, sancties kleven, die langs
instelingen kunnen worden afgedwongen met bedoeling de samenleving te organiseren,
handhaven of herstellen.
Verschilt van morele normen (welk uur thuis van ouders)
Publiekrecht =
beheerst de situatie van en de relaties tussen overheid en particuliere (rechts)personen en
overheden onderling
bv.
Grondwettelijk recht
Opleggen van een belasting
Omgevingsrecht
Privaatrecht =
beheerst de situatie van en de relaties tussen particuliere (rechts)personen
DE KERNBOODSCHAP
België is een meergelaagde (Belgische, supranationale niveau), democratische rechtsstaat in Europa
Federale staten/ federalisering van de staatsmacht (meergelaagd
Verkiezingen (democratisch)
Overheid is zelf onderworpen aan het recht en zet zich erboven (rechtsstaat)
België maakt deel uit van de Europese Unie
DE BELGISCHE STAAT
Verschillende juridische methodes waaruit staten ontstaan:
Oorspronkelijk ontstaan
Afgeleid ontstaan
Dekolonisatie (België – Congo)
Secessie = afscheiding (onderdelen van een staat autonoom gaan worden afgescheurd van
het gezag van een andere staat)
Dismembratio = uiteenvallen van staten in 1 staat (Tsjecho-slowakije)
Fusie = samensmelting (Duitse eenmaking, West & Oost- Duitsland herenigt)
,ONTSTAAN BELGIË
Congres van Wenen 1814 (vormde bufferstaten om de macht van de Fransen in te perken) zo is het
Verenigd Koninkrijk der Nederlanden ontstaan 1815
Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815)
Zuidelijke provincies snel ontevreden
> wouden vrijheid bv. vrij onderwijs
Economische tegenstellingen
Politieke ondervertegenwoordiging
Inmenging in Kerk (onderwijs)
Beknotting persvrijheid
Taalconflict: Elites = Franstalig (tegen het Nederlands & vernederlandsing
van Willem)
Monsterverbond: Zuidelijke Nederlanden samengeklit en leidde tot de onafhankelijkheid van België
1830
Onafhankelijkheid is een samenloop van historische omstandigheden “Culminatie van
spanningen”
Tegen grondwet 1831 > scheiding der machten als historische reactie tegen Willem
DE BELGISCHE STAAT
Wanneer kan je over een staat spreken?
Permanente bevolking (1 januari 2023: 11.697.557)
Afgebakend gebied (grens is veranderlijk!)
Verdrag van Maastricht (1843)
Opgelet: veranderlijk (en soms vreemd)
Onafhankelijkheid (niet afhankelijk van andere staten)
Diplomatie(contacten aangaan met andere onafhankelijke), lid worden van VN, talloze
verdragen …
Internationale erkenning
Declaratief (bevestiging dat men de staat erkend)
Constitutieve ( de staat vestigt zich)
België: Verdrag van Londen (1839)
JURIDISCHE GEVOLGEN VAN KWALIFICATIE ALS STAAT
De staat heeft rechtspersoonlijkheid
Extern (verdragen sluiten)
Intern (het gedrag uitvoeren bv. Belastingen heffen)
2
, Soevereiniteit/ soevereine staat
Extern: gelijkheid, non-interventie (je kan de andere niet dwingen iets te doen)
Intern: eigen rechtsordening bepalen (België bepaalt zelf de macht over de eigen staat)
Rechtsmacht
Uitvoeringshandelingen: territoriaal
Normerende of rechtsprekende handelingen
EEN DEMOCRATISCHE RECHTSSTAAT
Gezagsuitoefening in de staat na Verlichting
Verwerpen absolutisme Wetgevende
Streven naar vrijheid en gelijkheid
Ontwikkeling van scheiding van de machten Uitvoerende macht
Montesqieu
Ongeschreven grondwettelijk beginsel
Basisbeginselen van de Belgische democratie rechterlijke
Opdeling wetgevende, bestuurs- en rechtsprekende functie
Politiek verantwoordelijke machten
Onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke macht
Geen orthodoxe scheiding: checks & balances
Wederzijdse controle & samenwerking
De kamer controleert de uitvoerende macht/Koning)
Koning maakt mee de wetten niet alleen het parlement
Wetsvoorstel: ingediend door een lid van het parlement
Wetsontwerp: ingediend door de regering
Wetgever bepaalt statuut rechters
Koning benoemt rechters
Rechters controleren beide machten
Soms diffuse taakverdeling
WM: parlementaire onderzoek, naturalisatie (parlement neemt een individuele beslissing bv.
Een buitenlandse sporter in België die tot Belg wordt benoemd
UM: genadegerecht (de straf wordt kwijtgescholden & niet worden nageleefd)
Rechtsvormende rol rechter
Ook machtenscheiding tussen federale overheid, deelstaten en Europese Unie
Verschuiving van evenwichten?
Ontwikkeling van rechtsstaat (rule of law):
3
, Formele voorwaarde: overheid moet de hogere regels respecteren: aan het recht
onderworpen
Via verkozen parlement, regering voert wet uit via koning om zo willekeur te
vermijden
Rechtmatigheidsbeginsel
Materiële voorwaarden zijn nodig voor rechtstaat:
Recht moet zeker en stabiel zijn (transparant bekend moet worden gemaakt aan de burger)
Recht moet democratisch tot stand komen (via verkiezingen)
Recht moet grondrechten respecteren
Recht moet afdwingbaar zijn voor de rechter
Een democratische rechtsstaat is dynamisch en evolutief in de tijd
Evolutie koning: 19de eeuw veel macht, nu quasi onbestaande macht, meer bij de regering
Particratie = wetgevende en uitvoerende macht vormen door organisatie politieke partij één
blok, normaal controleert wetgevende macht de uitvoerende, door particratie is dit niet
meer. (Juridisch bestaat het wel nog)
Rechtsvormende rol van de rechters = normaal alleen de wet toepassen, nu ook mee de wet
sturen
Nevenschade: door druk vrijheden opofferen
Graduele ingrepen van leiders met autocratische neigingen: uithollen, kleine ingrepen die
uiteindelijke verval van bepaalde aspecten
Uitdaging voor meergelaagde democratische rechtsstaten
Slagkracht behouden zonder autoritair regime te worden
Migratie, terreur, corona, klimaat…
Kan een dictator de wereld redden?
EEN MEERGELAAGDE STAAT IN EUROPA
De (federale) staat België
België: nieuwe parlementaire democratie sinds 1831
Aanvankelijk gewone meerderheidsdemocratie
Maar: spanningen tussen Nederlands- en Franstaligen
Aanvankelijk gebaseerd op taaldiscriminatie (voor het Nederlands nauwelijks aandacht)
Moeizame (grond)wettelijke gelijkschakeling in wetgeving, bestuur, gerecht, onderwijs
‒ Tot op vandaag fricties
‒ Later ook streven naar bepaalde vormen van autonomie
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur alinedewannemaeker. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,96. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
