Hoofdstuk 1. Een inleiding in de kinderlijke ontwikkeling
1.1. Oriëntatie op ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie Wetenschappelijke studie over patronen van:
a. groei
b. verandering
c. stabiliteit
van conceptie tot ouderdom, maar met een accent op de jaren tot
de volwassenheid
- ontwikkeling bij mensen, een klein gedeelte op niet-
menselijke soorten
Leeftijdsgroepen? Geboorte - baby - peuter - kleuter - lagere school - adolescentie-
volwassenheid - ouderdom
Meeste aandacht? Van geboorte tot adolescentie: meeste veranderingen
Principes Er zijn verschillende principes, maar STEEDS wordt de
ontwikkeling gezien als een CONTINU PROCES
1.1.1. De reikwijdte van dit vakgebied
Reikwijdte
Thema’s a. fysieke ontwikkeling
b. cognitieve ontwikkeling
c. sociale - en persoonlijkheidsontwikkeling
Fysieke ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op de fysieke opbouw van
het lichaam, zoals de hersenen, het zenuwstelsel, de spieren,
de zintuigen en de behoefte aan slaap, eten en drinken.
Cognitieve ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op intellectuele vermogens,
zoals denken, leren, geheugen en probleemoplossing.
Sociale ontwikkeling Ontwikkeling die betrekking heeft op sociale relaties,
interacties met anderen en op het omgaan met emoties.
Persoonlijkheidsontwikkeling Ontwikkeling van duurzame gedragingen en
karaktereigenschappen die de ene persoon van de andere
onderscheiden.
1
,Leeftijdsgroepen
de prenatale leeftijd van conceptie tot geboorte
baby- en peuterleeftijd van geboorte tot drie jaar
kleuterleeftijd van drie tot zes jaar
lagere schoolleeftijd van zes tot twaalf jaar
adolescentie van twaalf tot twintig jaar
OPMERKING - Het gaat steeds om gemiddelden
- Verschilt van persoon tot persoon
- Wordt beïnvloed door biologische - en omgevingsfactoren
- Scheidingslijn tussen: afwijkend - normaal wordt bepaald door
omgevingsinvloeden
Koppeling tussen de verschillende thema’s en leeftijd
Wordt gebruikt in veel beroepen Psychologen, pedagogen, artsen, onderwijzers,
verpleegkundigen, sociale beleidsmedewerkers,....
Invloed van cultuur, etniciteit en Cultuur: culturele context kan verschillen bv. Maya’s - Ned.
ras op de ontwikkeling? Etniciteit: ras + omgevingsfactoren
Ras: biologische factoren
1.1.2 Invloeden op de ontwikkeling: ontwikkelen in een sociale wereld
Cohorten beïnvloeden de ontwikkeling
Wat is een cohort? - Mensen die rond dezelfde tijd op dezelfde plek geboren zijn
- Welke invloed hebben de gebeurtenissen op de leden van deze
cohort?
2
, Welke gebeurtenissen beïnvloeden NAAST een cohort nog de ontwikkeling?
Normatieve invloeden - gebeurtenissen die op precies dezelfde manier
gebeuren voor een groep mensen
- Deze gebeurtenissen kunnen:
a. historisch (zie hieronder)
b. leeftijdsgebonden (zie hieronder)
c. sociaal - culturele zijn (zie hieronder)
Niet - normatieve invloeden - specifieke gebeurtenissen die 1 individu meemaakt,
weinig andere mensen maken dit mee
Historische invloeden - omgevings - en biologische invloeden verbonden aan een
historisch moment
bv. vuurwerkramp
Leeftijdsgebonden invloeden - omgevings - biologische invloeden zijn hetzelfde voor
dezelfde leeftijdsgroep, maakt niet uit waar of wanneer
ze opgroeien, bv. leerplicht, puberteit,....
Sociaal - culturele invloeden - etnische afkomst, sociale klasse, …..
1.2. Kinderen: verleden, heden en toekomst
1.2.1. Vroegere denkbeelden over kinderen
Denkbeelden over kinderen
Voor 1600 - Miniatuurvolwassenen
- Kindertijd werd niet bestudeerd omdat kindertijd toen iets heel anders
betekende
Na 1600 - Kindertijd een apart levensstadium met eigen status
Charles Darwin - Schreef de eerste babybiografie over eigen zoon
- Eerste systematische, methodische bestudering van kinderen
Nu - apart vakgebied door:
a. sociale veranderingen (kinderen moeten niet meer gaan werken,
gaan naar school)
b. psychologische inzichten (gebeurtenissen in de kindertijd hebben
invloed op de rest van hun leven)
3
, 1.2.2 De twintigste eeuw
Belangrijkste ontwikkelingspsychologen 20ste eeuw
Alfred Binet - Onderzocht bij kinderen IQ, geheugen en
hoofdrekenen
G. Stanley Hall - Gebruikte vragenlijsten om denken en gedrag te
onderzoeken bij kinderen
- Schreef een boek over adolescentie
Waarom is dit vakgebied ontwikkeld? - er kwamen grootschalige onderzoeken naar de
ontwikkeling van kinderen
- behoefte om de groei, verandering en stabiliteit
op een wetenschappelijke manier te bekijken
4
