Inleiding Recht
1. algemene beginselen van het recht
1) Kenmerken en definitie van het recht
Wat is recht?
= het geheel van tijds- en plaatsgebonden rechtsregels die het uitwendig gedrag van mensen
regelt.
Welke eigenschappen heeft een rechtsregel?
Dwingend gebods- of verbodsbepaling (moet of mag niet!)
Afdwingbaar wordt door de (politieke) overheid opgelegd
Bindend je kan er niet onderuit
Waarom is er recht?
Om conflicten te vermijden en op te lossen
Schaarste veroorzaakt mogelijke conflicten
Waarborgen van een vreedzame en rechtvaardige samenleving
Welk spanningsveld kan er ontstaan?
Spanningsveld tussen rechtszekerheid (je weet waar je aan toe bent en is in België overal
hetzelfde bv: verkeersborden) en de individuele vrijheden (je wordt beperkt bv: je mag niet
meer overal doen wat je wil).
Voornamelijk dus een spanningsveld tussen de rechtsregels en eigen individuele overtuiging
vooral regels rond ethiek. Bv: euthanasie, abortus, …
Waar is het recht?
Overal;
Neemt toe hoe complexer de maatschappij hoe meer recht er is
Evolueert wijzigt steeds want maatschappij verandert en recht moet mee bv: e-bike
(dit was er vroeger niet, nu wel)
1.1 kenmerken
1.1.1 doel: ordenen van een samenleving
vb: groen = door rijden in het verkeer, rood = stoppen
geld= hoe betalen, welke munteenheid
1.1.2 recht wordt opgelegd door de samenleving
maatschappij verandert en recht moet aanpassen
vb: e-commerce, e-bikes (dit was er vroeger niet, nu wel)
verbruik data roaming.
Vb: snelheidslimiet van 90 naar 70 voor de veiligheid
1.1.3 naleving van het recht kan worden afgedwongen
contract is contract, is afdwingbaar. Je kan er niet onderuit.
Vb: door roodlicht rijden = boete
Belastingen niet betalen = fiscus komt het halen.
(controle politiecontroles, fiscus controle, …enz.)
1
, 1.2 Soorten regels
1.2.1 Gedragsregels = vastleggen van subjectieve rechten
‘Mijn’ recht, ik heb recht om te fietsen, om rond te wandelen, …enz.
1.2.2 procedures voor toepassingen en afdwinging
vb: verkoop van gsm (je verkoopt en verkrijgt), verhuren appartement (je
betaalt huur of hebt recht op huur)
1.2.3 Instellingen en procedures voor wijzigingen van recht
Hoe moet het recht gewijzigd worden, niet van de ene op de andere dag alle
regels omgooien met nieuwe regering.
1.3 Definitie van recht
- Wat = een geheel van regels
- Waarom = maatschappij te ordenen
- Wat als = overtredingen/niet naleven worden gesanctioneerd door wettelijk voorzien
systeem van sancties
- Van waar = de regels worden opgelegd door de maatschappij (overheid), via haar
vertegenwoordigers
Besluit:
Recht = een geheel van tijds en plaatsgebonden regels, wat mag/niet mag en dus het
uitwendig gedrag van mensen regelt met als doel om de samenleving te ordenen. Dat
steeds evolueert met de samenleving en dus wordt opgelegd door de
samenleving/maatschappij (overheid). Het naleven van recht is afdwingbaar. Je kan
er niet onderuit. Indien niet nageleefd volgen er sancties.
1.4 objectief recht versus subjectief recht (belangrijk onderscheid!)
Wat is objectief recht?
Objectief = ‘het recht’, de rechtsregels. Los van concrete personen, concrete situaties uitgedrukt in
abstracte algemene bewoordingen. Art.1 , … enz.
Vb: Hoe iemand aannemen (contract en verplichtingen), hoe iemand correct ontslaan
Wat is subjectief recht?
Subjectief: = ‘mijn rechten’ om naar eigen goeddunken bepaalde handelingen te stellen.
Vb: recht om iemand aan te nemen, iemand ontslaan
Waar zorgt objectief recht voor?
Het objectieve recht verleent subjectieve rechten.
Objectieve rechtsregels toepassen in concrete situaties en concrete personen = subjectief recht.
objectief subjectief
Dit is ‘het recht’, de rechtsregels De rechten van een persoon
Hier heb ik recht op ‘mijn recht’
Bv: hoe iemand aannemen
(contracten en plichten) of hoe Bv: het recht om iemand aan te
iemand ontslaan nemen of te ontslaan
2
, 1.5 Rechtssubject versus rechtsobject
Wat is een rechtssubject?
Subject = dragers van subjectieve rechten en plichten
o Natuurlijk personen
o Rechtspersoon (vennootschappen)
Wat is een rechtsobject?
Object = voorwerp waarover de personen hun subjectieve rechten uitoefenen.
Geef voorbeelden zodat het onderscheid rechtssubject en rechtsobject duidelijk is?
Auto:
o Autoverkoper = rechtsubject
o Autokoper = rechtssubject
o Auto = rechtsobject
Handelszaak overnemen:
o Verkoper = rechtssubject
o Koper = rechtssubject
o Handelszaak = rechtsobject
Geld
Klantenbestand overnemen
rechtssubject Rechtsobject
De dragers van subjectieve rechten/plichten: Voorwerp waarover de dragers hun subjectieve
Natuurlijk persoon rechten uitoefenen. Bv: goederen, zaken, geld
Vennootschap
1.6 Misbruik van recht
Wanneer spreekt men van rechtsmisbruik?
Wanneer (subjectief) recht gebruikt wordt met de bedoeling om (andere) te schaden.
Subjectieve rechten mogen niet misbruikt worden => schadevergoeding
mijn recht uitoefenen maar je schaadt hier andere mee.
Bv: Buurman die last heeft van uw nieuwe vlag in de tuin, die zorgt voor schaduw in zijn
hof. Je doet in principe wat je wil met je tuin, maar misbruikt het recht van je buurman
op zon. BV: ontslag na 1 week als je wordt weggekaapt met vele beloftes en mooi
loonpakket als je eigenlijk al ergens goed zit.
2. Soorten subjectieve rechten:
Welke soorten subjectieve rechten zijn er?
Politieke rechten
Burgerlijke rechten of civiele rechten
3
, 2.1 Politieke rechten
Wat zijn politieke rechten?
= Burger tegenover/versus overheid
Welke soorten politieke rechten zijn er?
Politieke vrijheden (recht op vrije meningsuiting, keuze werk, …)
Participatierechten
o Stemrecht
Sociaal- economische rechten
o Sociale zekerheidssysteem vb: sociaal risico, ik word ontslagen
je krijgt een uitkering.
2.2 Burgerlijke/civiele rechten:
Wat zijn burgerlijke rechten?
= Burger tegenover/versus medeburger
Welke soorten burgerlijke rechten zijn er?
Persoonlijkheids- en familierechten:
= niet verhandelbaar en eindigt wanneer rechtssubject sterft
Vb: recht over eigen lichaam, ik wil begraven worden, erfrechten
= extra patrimoniale/vermogensrechten
Zakelijke rechten
Vb: eigendom, dat is van mij en niet van u.
Vorderingsrechten
= bevoegdheid om te eisen dat hij iets (niet) doet/geeft
Ik betaal u om iets te repareren en ze komen niet.
Intellectuele rechten
= uitvinding of merk beschermen
vb: logo/naam gebruiken voor iets anders
Wat zijn zakelijke rechten + vorderingsrechten + intellectuele rechten samen?
= Patrimoniale of vermogensrechten
Wat zijn persoonlijkheidsrechten + familierechten samen?
= extra patrimoniale geen financiële waarde en zijn niet verhandelbaar
Wat zijn patrimoniale of vermogens rechten?
= rechten met betrekking tot de economie in geld waarneembaar en verhandelbaar
Bestaande uit volgende burgerlijke rechten:
Zakelijke rechten + vorderingsrechten + intellectuele rechten
4
