LES 1: 1/10 - INTRO
INLEIDING OVER HET VAK
Gezondheid is iets wat vandaag echt in is: enorm veel te doen
• Tegelijkertijd zijn er veel problemen rond gezondheid
• Wat is er nu nodig?
INDELING LESSENREEKS
Deel 1: Gedrag en Gezondheid
• Ziektepresentatie, de eerste lijn
Deel 2: Preventie en gezondheidsbevordering
• Fysieke activiteit, eten, roken
Deel 3: Stress en Ziekte
• Stress en hart, stress en ademhaling
Deel 4: Patiënt, ziekte en herstel
• Slaap, pijn, vermoeidheid, levenseinde
GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE ALS WETENSCHAPSGEBIED
Gebied dat te maken heeft met gezondheid, gedrag en psychologie: integratie = gezondheidspsychologie
Het geheel van educationele, wetenschappelijke en professionele bijdragen
en de discipline van de psychologie met promotie van het instandhouden van gezondheid, preventie en
risicofactoren
en analyse of verbeteringen van het gezondheidssysteem.
,3 TAKKEN
GEZONDHEID
Etymologie
• Gezond: geheel, actief, energiek
• Health: state of harmony, balance, equilibrium
Definitie
A state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity
GEDRAG
The mannerof conductingoneself
Anythingthatanorganismdoesinvolvingaction in response tostimulation
The responseof anindividual, group, or species toitsenvironment
PSYCHOLOGIE
Opkomst experimentele psychofysiologie en gedragsneurowetenschappen
the applicationof the principlesof biology, tothe studyof physiological, genetic,
anddevelopmentalmechanismsof behavior in human andnon-human animals.
BEHAVIORAL MEDICINE
Gebied waar het gaat over de combinatie/integratie tussen gedragsmatige en biomedische
• The interdisciplinary field concerned with the development and integration of behavioral and
biomedical science knowledge and techniques relevant to health and illness and the application of this
knowledge and techniques to prevention, diagnosis, treatment and rehabilitation.
LICHAAM EN GEEST: EEN KORTE GESCHIEDENIS
CLAUDIUS GALENUS – GRIEKS/ROMEINSE TIJD
Het menselijk lichaam is gevuld met vier lichaamssappen of humores, te weten slijm, bloed, gele galen zwarte
gal, en dat elk sap een bepaald temperament vertegenwoordigt.
• Slijm: flegmatisch, onverstoorbaar kalm
• Bloed: gepassioneerd
• Gele gal: boosheid
• Zwarte gal: droefheid
SACHARIAS JANSEN – 16 E /17 E EEUW
Uitvinding van de microscoop
ANDREUS VESALIUS – 16 E /17 E EEUW
Erg geïnteresseerd in het menselijk lichaam
,RENÉ DESCARTES – 17 E EEUW
Cartesiaans model: dualisme
Een lichamelijke klacht die we observeren is ofwel een lichamelijke oorzaak ofwel een probleem van de
hersenen
THEORETISCHE MODELLEN IN DE GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE (INLEIDING)
BIOMEDISCHE MODEL
~ Descartes
Principe
Biomedisch model richt zich op de klacht en de oorzaak in het lichaam. Genezing en oplossing staan centraal,
hierdoor zal het probleem vanzelf wel weer verdwijnen.
Minpunt:
• Reductionistisch: ziekte kan enkel verklaard worden door chemie ertussen
• Monocausaal: slechts 1 oorzaak terwijl er misschien meerdere oorzaken zijn
• Ziekte-geöriënteerd: houdt geen rekening met andere
• Ontoereikend: heel groot deel van de mensen met een lichamelijke klacht, kan geen lichamelijke
oorzaak of een oorzaak in het lichaam vinden.
BIOGEDRAG MODEL
• Gedrag is onderhevig aan andere invloeden zoals cognitie (denken, omgeving en leren
Vandaar een zeer groot onderscheid
Biologie / ziekte VERSUS Gedrag / klacht of symptoom
Biologische oorzaak die kan leiden tot klachten en heeft te maken met genetica, hormonale verstoring of
slijtage… De klacht en het symptoom heeft veel meer te maken met ervaring van een ziekte. Die ervaring kan te
maken hebben met een ziekte maar dit is niet noodzakelijk. Komt niet altijd overeen met wat er zich in het
lichaam plaats vindt.
, BIO-PSYCHOSOCIAAL MODEL
THEORETISCHE MODELLEN IN DE GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE
PSYCHOSOMATISCHE GENEESKUNDE
Bestaat nog steeds maar is al veel aan belangrijkheid verloren… Hoezo?
= verwijst naar het dualisme (psychosomatisch): iets is psychologisch of somatisch
= somatische uitdrukking van een psychologisch probleem
JEAN-MARTIN CHARCOT
~ Freud
Conversiestoornis: functional neurological symptom disorder
= uitkomer van een psychologisch conflict dat zich op een lichamelijke manier uitte
FRANZ ALEXANDER
Verklaart hoe de maagzweren ontstaan
Tijdens de opvoeding ontstaat er een infantiele afhankelijkheid waardoor bepaalde gevoelens van inferioriteit
ontstaan en die gecompenseerd worden. Dit lijdt tot competitie, agressie… Wordt vaak gevolgd door angst…
die combinatie zou kunnen lijden tot maagzweer.
Het probleem bij deze theorie is dat het moeilijk te falsifiëren/testen. Later merkte men ook dat er nauwelijks
of geen relatie bestaat tussen maagzweren en gevoelens van inferioriteit
The Holy Seven
7 ziekten/klachten die te maken zouden hebben met emotionele conflicten:
1. Astma
2. Neurodermatitis
3. Ulcus duodeni
4. Colitis ulcerosa
5. Reumatoïde artritis
6. Essentiële hypertensie
7. Hyperthyreoïdie
