Dierkunde: morfologie en
systematiek
PROF. DR. IR. JORIS MICHELS
Kaatje Derweduwen | Biowetenschappen | 2019-2020
,Hoofdstuk 1: introductie tot systematiek der
dieren en terminologie
Het belang van een classificatiesysteem
- Het 5-rijken systeem volgens Whittaker (1969):
o Meercellige eukaryotische organismen:
1. Regnum Animalia (= Metazoa)
• Ingestie
• In het bezit van spier-zenus- enzintuigstelsel
• Aanwezigheid van een uitscheidings-, ademhalingsstelsel en een
bloedsomloop
• Subregum Parazoa → geen echte weefsels of organen
• Subregum Eumetazoa (= Histozoa) → wel weefsel en organen
2. Regunum Plantaea
• Voeden zich via fotosynthese
3. Regnum Fungi
• Voeden zich via absorptie
o Ééncellige eukaryotische organismen:
4. Regnum Protista
• Protozoa (ééncellige diertjes)
o Ééncellige prokaryotische organismen
5. Regnum Monera:
• bacteria en blauwwieren
• opname voedsel door absorptie
• sommige ontwikkelen zich tot meercellige (= supracellulair)
niveau
- Onderscheid door voedingsmethoden!!!
- Evolutietheorie door natuurlijke selectie:
o Eindeloze verandering
o Gemeenschappelijke herkomst (fylogenie)
o Ontstaan van nieuwe soorten
o Geleidelijkheid
o Natuurlijke selectie
- Chromosomale theorie van erfelijkheid:
o Analogie: organismen groeperen die een belangrijk kenmerk gemeen
hebben → zeer zwakke basis voor classificatie
o Homologie: groeperen van organismen die:
• Dezelfde basisstructuren
• Staan in dezelfde relatie met andere organen
• Ontwikkelen zich tijdens de vroege embryogenese volgens
hetzelfde patroon
PAGINA 1
, Kenmerk Natuurlijke classificatie Kladistiek
Groepering Organismen gegroepeerd in taxa
Organismen gegroepeerd in
clades
Criteria Morphologische gelijkenissen Synapomorphieën =
gemeenschappelijke eigesnchap
van de leden van een taxon, die ze
geërfd hebben van de laatste
gemeenschappelijke voorouder
van dat taxon.
Onderverdelingen Polytoom Dichotoom
Voorstelling Lijsten Grafisch (cladogram)
Fylogenie Parafyletische groepen Alleen monofyletische groepen
toegestaan
Nieuwe gegevens/ Eerder gemakkelijk in te passen Nieuwe gegevens en soorten
ontdekkingen leidden tot herberekening en
opmaak cladogram
- Taxonomische categorie fylum of stam = niveau in de hiërarchische classificatie
o Regnum: rijk
o Fylum: stam
o Classis: klasse
o Ordo: orde
o Familia: familie
o Genus: geslacht
o Species: soort
Soort of species als basis van classificatie
1. Een groep dieren die afstamt van éénzelfde voorouder populatie, dus vormen ze
een afstammingslijn voorouder-afstammelingen.
2. Ze kunnen alleen vruchtbaar nakomelingschap voortbrengen met leden van
dezelfde soort en niet met leden van een andere soort.
3. Het betreft een groep van individuele dieren, die voor wat de totale som van al
hun eigenschappen (morfologische, fysiologische, …) betreft op een constante
wijze meer op elkaar gelijken dan op leden van andere soorten
- Binominale nomenclatuur
o Geslecht of genus: eerst – hoofdletter – schuin
o Soort of species: tweede – geen hoofdletter – schuin
o Bij een polytypische dierensoort (= een dierensoort die uit verschillende
ondersoorten of rassen bestaat) kan men een derde naam toevoegen
(trinominale nomenclatuur) vb: Branta canadensis moffitti
o Vb: Canus lupus L. (wolf)
- Systematiek : de leer van de rangschikking van dieren
o Taxonomie
o Diagnostiek
o Classificatie
o Nomenclatuur
PAGINA 2
, Lichaamsvorm en soorten symmetrie
- Asymmetrisch (geen symmetrie)
- Wel symmetrie:
o Sferisch symmetrisch = symmetrie die men in een bal aantreft
o Radiaal symmetrisch = symmetrie die men aantreft in een wiel
• Biradiale symmetrie = symmetrie die men aantreft in een
symmetrisch ruimtelijke figuur met een ellips als basis
o Bilateraal symmetrisch = er is maar één verticale sectie die een organisme
in twee gelijke delen deelt
Metamerisatie of segmentatie:
= lichaam bestaat uit een lineaire reeks metameren of segmenten die stuk voor stuk
volgens hetzelfde basisplan gebouwd zijn0
- Annelidia (ringwormen; vb: regenworm)
o Alle metameren of segmenten in essentie gelijk en zowel in- als
uitwendig zichtbaar
- Arthropoda (geleedpotigen; vb: kreeft, insect)
o Meestal zijn de metameren of segmenten verschillend en hoofzakelijk
uitwendig te zien
- Chordata (chordadieren; vb: vis, mens)
o Hoofzakelijk inwendig te zien (wervels, lichaamsspieren, …)
Polymorfisme
= veelvormigheid waarin één diersoort voorkomt
Directe en indirecte ontwikkeling van organisme:
- Indirecte ontwikkeling = ontwikkeling van zygote tot volwassen via larvale stadia
– metamorfose
- Directe ontwikkeling: ontwikkeling van zygote tot volwassen zonder larvale
stadia
Criteria voor toenemende complexiteit:
Minder complex Meer complex
- Ééncellig - Meercellig
- Asymmetrisch of radiaal symmetrisch - Bilateraal symmetrisch
- Niet gesegmenteerd - Wel gesegmenteerd
- Diblastisch (twee kiembladen) - Triblastisch (drie kiembladen)
- Coeloom afwezig - Coeloom afwezig
- Slechts één opening in het - Spijsverteringsstelsel is een buis die
spijsverteringsstelsel doorheen gans het lichaam loopt
- Een bepaald orgaansysteem is afwezig - Een bepaald orgaaansysteem is
of eenvoudig gebouwd aanwezig en/of complex gebouwd
PAGINA 3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur KaatjeDerweduwen. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.