Hoofdstuk 1
1. Geschiedenis van de psychologie
René Descartes
Leefde in de 17de eeuw. Een aantal van zijn opvattingen ging tegen de stellingen van de
katholieke kerk in waardoor hij brandstapel riskeerde. Hij legt de filosofie van vandaag.
Dualisme
= Dualisme zegt dat het lichaam en de geest los van elkaar staan.
➔ Bv. Dualisme zegt dat de pijn in je lichaam zit, maar hoe je die pijn ervaart,
gebeurt in je geest, en dat staat los van je lichaam.
Bv. Telekinese - illusionist: sommige mensen die beweren voorwerpen te kunnen
verplaatsen met hun gedachten
Bv. Telekinese – dagelijkse leven: de materie in je lichaam (spieren, botten) kan je met je
gedachten laten bewegen.
Van filosofie naar wetenschap
De 2 thema’s die dat Descartes aandroeg
1. Aangeboren (nature) – aangeleerd (nurture)
• Nature= eigenschappen waarmee je geboren word, bv. Reflexen, temperament, ..
• Nurture= gedrag dat is aangeleerd door hun omgeving bv. Opvoeding, vrienden, ..
2. Lichaam – geest
• Lichaam= materieel. Gezondheid, conditie, en fysieke functies zijn gekoppeld
aan ons lichaam. Bv. de hersenen zijn een fysiek orgaan dat informatie verwerkt
• Geest= een ziel, bepaald onze gedrag door bv. Emoties, gedachten, ..
,Moderne psychologie: Monisme
Monisme Dualisme
Monisme= lichaam en geest zijn samen 1 geheel en is onlosmakend verbonden
➔ Bv. Als je pijn voelt, zegt monisme dat zowel de pijn als hoe je die ervaart,
gebeurt in je hersenen en lichaam, als één systeem.
Samenvattende kader Dualisme en Monisme
John Locke
De invloed van Locke door zijn boek = > iedereen kan alles leren, zolang de omgeving
daarvoor geschikt is.
“alle kenmerken die mensen hebben komen tot stand door ervaringen”
Tabula Rasa= Volgens Locke wordt iedereen geboren als een onbeschreven blad en
ontstaan de eigenschappen die mensen ontwikkelen door interactie met de omgeving.
Aan het eind van het leven is ieder mens een beschreven blad: wat er op dat blad staat
komt tot stand door ervaringen
3 principes van leren:
1. Leren door middel van Associatie
Tegenwoordig klassieke conditionering (experiment hond van pavlov)
Voorbeelden: wat hij onderzocht
• Associatie tussen nacht en monsters
• Een gewoonte: bv. Gezelligheidsroker -> verband tussen uitgaan en roken
, • Verslavingszorg: iemand die succesvol kan afkicken in een centrum maar eens
terugkomt in een vertrouwde omgeving een herval krijgt door bv een bezoek aan
een oude kroeg
2. Leren door straffen en belonen
Tegenwoordig Operante conditionering
Gedrag wordt gevormd door een reactie op een eerder gesteld gedrag
➔ Bv. Goed geleert en goede punten, je krijgt complimenten van je ouders, je
gaat dit gedrag nog eens vertonen
➔ Bv. Slecht geleerd, Slechte punten, ouders worden niet kwaad, opnieuw
slecht je best doen wordt beloond
We leren uit de gevolgen van ons gedrag, zowel positief als negatief
3. Leren door rolmodel/ imiteren/ modeling
Sociaal leren= het leren imiteren van een rolmodel
Een rolmodel kan zijn: ouder, leraar, voetballer, vrienden, …
➔ Vindt vooral plaats in situaties waarin onduidelijk is wat men moet doen of
waarbij een autoriteit aanwezig is
Bv. Iemand die wil leren tennissen zal kijken en doen wat de tennisleerkracht ook doet.
Hoe houdt hij zijn raket vast, onderhands of bovenhands, …
Immanuel Kant
Volgens kant bestaat er meer dan 1 wereld
• Objectieve wereld: nemen we waar via onze zintuigen. Een wereld waar dingen
echt zo zijn, onafhankelijk van de menselijke waarneming. Bv. Hoe je kamer
aanvoelt (zie pagina 14)
• Subjectieve wereld: afhankelijk van persoon tot persoon van hoe onze zintuigen
werken. Kant onderzocht nooit zintuigen omdat hij dacht dat dit kansloos was,
anderen hebben dit onderzoek wel verdergezet
Hij benadrukt het belang van aangeboren eigenschappen van de menselijke geest, net
zoals Descartes.
Om iets te kunnen leren moet een onbeschreven blad bepaalde eigenschappen hebben
die het mogelijk maken om ervaringen zinvol te interpreteren.
, Volgens hem wordt ieder mens geboren met de neiging om oorzaak-gevolg te kunnen
zien.
Om te kunnen leren uit ervaring moeten er aangeboren structuren in je hersenen
(zintuigen) zijn om te kunnen leren.
Moderne psychologie: bio-psycho-sociaal model
De geïntegreerde visie combineert nature en nurture via het bio-psycho-sociaal model.
Hierbij werken biologische, psychologische en sociale factoren samen.
➔ Bv. stressklachten: genetische aanleg en sociale steun beïnvloeden elkaar
en bepalen hoe stress ervaren wordt.
Onderzoek 1
“Kinderen van een ouder met een depressie, hebben meer kans om zelf een depressie te
ontwikkelen.”
➔ Is afhankelijk van bepaalde factoren,
Bv. Sociaal: spanning en stress spelen een grote rol om bv depressie tot uiting te
laten komen
Bv. Het kind kan de depressieve gedrag overnemen van de ouders
Onderzoek 2
➔ Hermann von Helmholtz (1867)
Bekeek hoe ervaring een rol kon spelen bij de waarneming
~ Hij slaagde erin om het effect van ervaring op waarneming objectief in kaart te brengen
Heeft onderzocht: Hoe verwerken de hersenen visuele informatie
Hoe wij de wereld waarnemen heeft niet enkel te maken met wat we zien maar ook met
ervaring bv. In de drukke bus
Onderzoek 3
➔ Gustav Theodor Fechner (1860)
Hij toonde aan dat psychologische fenomenen (zoals het waarnemen van verschillen)
objectief gemeten kunnen worden, en dus tot een voorwerp worden van wetenschap!
