Forensische Psychiatrie 2023-2024
FORENSISCHE PSYCHIATRIE
SCHIZOFRENIE-SPECTRUM EN ANDERE PSYCHOTISCHE STOORNISSEN
Kernsymtoom Pathologie Behandeling
Psychotische symptomen Schizofrenie en psychotische Anti psychotica
stoornis
HISTORISCH OVERZICHT
1. Aspecifieke bewaring
2. Specifieke bewaring
3. Psychosenzorg
4. Electro-Convulsie-Therapie
5. Lobotomie
1. ASPECIFIEKE BEWARING: “PEST -EN DOLHUIZEN”
Doel = maatschappij beschermen (iedereen werd opgesloten om de MY te beschermen)
o 1539: “tot Eeuwige dagen in gevangenis geketent ende versekert te worden”
o 1593: wedde: 3 ponden en 20 schellingen “om miserabele crancksinnische” personen
onderdak te geven (+ per week 30 schellingen per patiënt)
2. SPECIFIEKE BEWARING: “ASYLUM”
Doel:
o maatschappij beschermen: idee van asiel
o Eerste instelling: “Bedlam” (St Bethlem’s Hospital London)
▪ aanvankelijk: straf voor “immoraliteit”
▪ later (1700): “patients”
▪ organisatie (1734): curable/incurable
• geneesbare en niet geneesbare
Men werd afgebeeld als een grizzly beer (= gevaarlijk), behalve tijdens zijn winterslaap.
o Dus redenering: als iemand koud heeft, gaat men een periode krijgen waarbij men niet meer
agressief is → mensen werden in een ijsbad gestopt
3. PSYCHOSENZORG
Residentieel verblijf
o “aangeleerde afhankelijkheid”
o verlies aan gezonde mentale capaciteiten en coping skills
o Therapieën: oa koude baden, ergotherapie, bewegingstherapie: “bezig zijn”
▪ Deden vooral bezigheidstherapie
Vandaag is de zorg redelijk rechtszeker, maar vroeger werd dat beslist door de burgemeester en
mensen kwamen terecht in het Guislan ziekenhuis
Mannen en vrouwen strikt gescheiden: je zag nooit iemand van het andere geslacht → geen
heteroseksuele seksualiteit ontwikkelen
4. ELEKTROSHOCK THERAPIE
1926: “insult is belangrijk”
1937: Cerletti (toestel)
Sinds 1940: curariseren(spierverslapping)
1
, Forensische Psychiatrie 2023-2024
Beroemde ECT patiënten:
o Ernest Heminghway
o Vladimir Horowitz (pianist)
o Lou Reed
Nog steeds: belangrijke behandeling (ook voor andere aandoeningen: zie verder in cursus)
Elektroshock therapie wordt nog altijd gegeven in het ziekenhuis
o Is geen gekke behandeling, werkt zeer goed
o Maar toen de tijd deed men dat zonder spierverslapping: braken hun rug, beten op hun tong
etc… maar het werkte!
5. LOBOTOMIE
Men wist dat de stoornis te maken had met het brein en wist min of meer waar ergens in het brein
Egas Moniz, Portugees neurochirurg
o Heeft Nobelprijs geneeskunde gewonnen (1941)
Gebruikte specifiek leukotoom via boorgat
Effectief, maar bijwerkingen...
o In rug geschoten door één van zijn gelobotomiseerde patiënten
ICE-PICK LOBOTOMY
Freeman, uitvinder van de “snelle lobotomie” (1945)
o Lobotomie: boorgat maken in de schedel en dan met een ‘wisser’ in het leukotoom gaan →
werkte zeer goed, maar geen goeie behandeling. Maar agressie kon je wel controleren bij
ernstige patiënten
Gebruikte een “Ice Pick” in plaats van een leukotoom
Onder lokale anesthesie ingebracht met een hamer
o “this perforates skin, subcutaneous tissue, bone and meninges in a single plunge”
Boven oogbol een klein stukje schedel → Men stak een ice pick daarin op die manier kon hij heen en
weer wissen.
o Werkte het? Ja. Maar veel minder initiatiefname
SYMTOMEN
didactische opmerking:
- term “psychotische symptomen” versus “psychotische stoornissen”
o psychotische symptomen komen meestal voor bij psychotische stoornissen maar kunnen ook
voorkomen bij stemmingsstoornissen, middelenmisbruik, persoonlijkheidsstoornissen,
dementie,...
o de meest voorkomende en prototypische psychotische stoornis is schizofrenie (hier verder
besproken)
- Symptomen =/= stoornissen
o Symptomen= komen meestal vrij bij stoornissen
▪ bv wanen en hallunicinaties, maar komen ook voor bij andere ziektebeelden
o Psychotische stoornis= als heel het ziektebeeld daarrond georaniseerd is
2
, Forensische Psychiatrie 2023-2024
- Ander beelden kunnen ook symptomen hebben maar zijn geen psychotische stoornis omdat ze andere
kernsymptomen hebben !
ALGEMEEN: SYMPTOMEN BIJ SCHIZOFRENIESPECTRUM - EN ANDERE PSYCHIATISCHE
STOORNISSEN
- ! Afwijkingen in een of meer van de volgende vijf symptoomdomeinen:
1. Wanen
2. Hallucinaties
3. Gedesorganiseerde denken
4. Gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek
5. Negatieve symptomen
- 1 – 3 = positieve symptomen (=patiënten begrijpen dat niet, is term die we bij behandelaars
gebruiken)
o Verschil tussen 1 en 2 kennen!
- 4 en 5 = negatieve symptomen
Positieve symptomen
- = symptomen die iemand anders niet heeft: “ze zijn erbij gekomen”
o vb. Wanen, hallucinaties, gedesorganiseerd denken
- Gedrag + …. POSITIEVE SYMPTOMEN
- Biochemie: Teveel aan dopamine mesolimbisch
o Heeft te maken met neurotransmitters = dopamine op een bepaalde plaats in de hersenen
(limbische system)
▪ Waar zit dat? Vinger op slap, hand naast middenlijn= kruising is limbisch systeemn
-
o Limbisch systeem: Positieve symptomen door teveel dopamine
1. WANEN
Definitie
3
, Forensische Psychiatrie 2023-2024
- Wanen = denkstoornis
o Op een verkeerde manier denken over iets
- Definitie: Vaststaande overtuigingen die niet vatbaar zijn voor feiten die ermee in tegenspraak zijn
- Niet passend binnen cultuur of religie
o Vb. Voodoo = culturele verschijnsel en geen waan
- Zelden heeft de patiënt inzicht in zijn wanen
Frequent voorkomende wanen
- Achtervolgingswanen/ paranoïde wanen
o = Iemand heeft de overtuiging dat hem of haar kwaad zal worden berokkend, dat hij of zij zal
worden aangevallen, door een persoon, organisatie of andere groep mensen. Je ziet een
complot tegen jou.
▪ Meest voorkomende waan
▪ Wordt als zeer bedreigend ervaren
▪ Vb. Film Hugo en Linda: Hugo denkt dat zijn moeder lid is van een geheime dienst en
hem iets wil aandoen
- Betrekkingswanen
o = Iemand heeft de overtuiging dat bepaalde gebaren, opmerkingen, signalen uit de omgeving
enzovoort aan de betrokkene zelf gericht zijn. Je denkt dat het op jou is gericht (vb:
nieuwsbericht)
▪ Vb. Film Hugo en Linda: Boodschap op TV is specifiek naar Hugo gericht
Minder frequent voorkomende wanen
- Grootheidswanen
o = Iemand heeft de overtuiging dat hij of zij uitzonderlijke kwaliteiten, rijkdom of roem bezit
▪ - Vb. Film Hugo en Linda: Linda heeft waan dat ze de plannen van atoombom moet
bewaken
- Erotomane wanen (Syndroom van Clérambault)
o = Iemand is er onterecht van overtuigd dat iemand anders verliefd is op hem of haar
- Beïnvloedingswanen:
o Gedachteninbreng, …
o zie: Het geheim van de hersenchip
2. HALLUCINATIES
Definitie
- Hallucinaties = stoornissen van de waarneming
- = zintuiglijke ervaringen die plaatsvinden zonder dat er een externe stimulus is
o Ik zie dingen die niemand anders ziet, maar is even levendig en helderig als andere
waarnemingen
- Zijn levendig en helder, hebben net zo veel kracht en maken net zo veel indruk als normale
waarnemingen, en staan niet onder controle van de wil
- Zelden heeft de patiënt hier inzicht in (geen inzicht dat dit niet klopt)
Indeling
- Vijf types (zintuiglijke modaliteiten)
1. Auditieve hallucinaties (>>)
o Horen
4
