Samenvatting anatomie
Hoofdstuk 1: anatomie en fysiologie van het oor en vestibulair systeem
1.1. Inleiding
Oor = complex orgaan met zowel evenwichts- als gehoorfunctie
1.2. Indeling van het oor
Oor wordt anatomisch, embryologisch en fysiologisch opgedeeld:
Uitwendig oor: oorschelp (pinna), uitwendige gehoorgang (meatus acusticus externus)
Middenoor: trommelvlies (membrana tympani), trommelholte (cavum tympani), gehoorbeentjes,
middenoorspiertjes, buis van Eustachius (tuba auditiva)
Binnenoor: cochlea als onderdeel van labyrint
1.3. Embryologie
➢ Oorschelp → eerste en tweede kieuwboog
➢ Gehoorgang → eerste kieuwspleet
➢ 5e week zw → ectodermale instulping die de uitwendige gehoorgang gaat vormen, terwijl zich aan
de weerszijden hiervan de heuvels van His ontwikkelen die door fusie de oorschelp zullen vormen.
➢ 20 weken zw → gehoorschelp heeft definitieve vorm
➢ Gehoorbeentjes hebben een mesodermale origine → malleus en incus uit eerste kieuwboog, stapes
uit tweede kieuwboog
➢ Labyrint ontwikkelt na 3e week zw uit oorplacode
➢ Na 3 maanden zw → ontwikkeling labyrint voltooid, hierna geen teratogene beschadigingen meer
mogelijk (wel nog exogene)
➢ Gemeenschappelijke herkomst van cochlea en sacculus verklaart de veelvoorkomende
gecombineerde ontwikkelingsstoornis
➢ Gehoorgang- en middenoor hebben een andere embryonale origine dan het labyrint → combinatie
van aandoeningen hiertussen komen zelden voor
Pagina 1
,Samenvatting anatomie
1.4. Anatomie van het uitwendig oor
1.4.1. Oorschelp
Oorschelp (pinna) = grillig gevormd stuk kraakbeen bedekt met huid en perichondrium, hieraan is de
oorlel (lobulus) verbonden, dat geheel uit vet en huid bestaat.
Belangrijkste onderdelen oorschelp:
➢ tragus,
➢ cavum conchae,
➢ antitragus,
➢ helix,
➢ anthelix
Geringe functie oorschelp: beperkte geluidsopvangende functie → hoge frequenties → richtinghoren
1.4.2. Uitwendige gehoorgang (meatus acusticus externus)
➢ 3 cm lang
➢ Lateraal: kraakbenig gedeelte
➢ Mediaal: benig gedeelte
➢ Overgang kraakbenig → benig = vernauwing
gehoorgang
Kraakbenig gedeelte staat in een hoek t.o.v. het benig
gedeelte: om trommelvlies te zien moet de oorschelp
naar achter-boven getrokken worden.
Vlak voor trommelvlies verwijdt en verdiept de
gehoorgang → water in oren na zwemmen of douchen
Laterale gedeelte van voorwand = kaakgewricht → openen van mond geeft vernauwing gehoorgang
Gehoorgang is volledig met huid bekleed. In benig deel is deze huid zeer dun en is aanraking dus pijnlijk.
In het kraakbenig deel is er meer subcutaan bind- en vetweefsel waardoor aanraking hier niet pijnlijk is.
Innervatie van de gehoorgang door verschillende perifere zenuwen:
Nervus vagus → hoestreflex bij prikkeling van gehoorgang verloopt via nervus vagus
Nervus trigeminus
Nervus facialis
Functie gehoorgang:
Bescherming tegen beschadiging van buitenaf: tragus, haren, gebogen vorm en trechtervormige
vernauwing
Geluidsgeleiding: tussen 2000-3000 Hz treedt als gevolg van resonantie versterking van
ongeveer 10 dB op
Cerumen(klieren): lage pH, bactericide → tegen infecties en indringen van water
Pagina 2
,Samenvatting anatomie
1.5. Anatomie middenoor
1.5.1. Cavum tympani
= trommelholte
Wordt verdeeld in epitympanum, mesotympanum en hypotympanum.
Mesotympanum is het gedeelte achter het trommelvlies en bevat een deel van de gehoorbeentjesketen
(lange incusbeen en stapes) en de twee middenoorspiertjes ( m. tensor tympani en m. stapedius).
Het midden (mesotympanum) promineert en wordt dus ook promontorium genoemd.
In het epitympanum (koepelholte) bevindt zich het grootste deel van de malleus en de incus.
Het hypotympanum is het gedeelte van de trommelholte dat zich bevindt onder het niveau van de
bodem van de gehoorgang en bevat geen structuren.
De trommelholte bevat:
Mastoïd
Buis van Eustachius
Trommelholte is bedekt met
slijmvlies:
➢ Vooronder: sereuze en muceuze klieren, trilharen, dikker, functie: afvoer
➢ Achterboven: dun, eenlagig plat slijmvlies, functie: gasuitwisseling
Verschillende slijmvliesbladen in het middenoor → rol bij infecties
Gedeelde innervatie met de kaak: gerefereerde pijn
Pagina 3
, Samenvatting anatomie
1.5.2. Membrana tympani
Trommelvlies is een dunne, glanzende, parelgrijze membraan met een doorschemering als gevolg van
de luchthoudende trommelholte. Het heeft een conische stand, en het midden wordt gevormd door de
umbo (uiteinde van de hamersteel).
Pars tensa:
➢ Bestaat uit 3 lagen
o Buitenste: huid gaat over in gehoorganghuid
o Midden: bindweefsellaag, gaat over in de annulus fibrocartilagineus
o Binnenste: slijmvlieslaag
Pars flaccida (Shrapnellmembraan):
➢ Slapper door een ongestructureerde bouw van de middenlaag
1.5.3. Oriëntatiepunten
1- Processus brevis:
2- Umbo:
3- Lichtreflex:
1.5.4. Kwadranten
1- Processus brevis
2- Umbo
3- Lichtreflex
4- Pars flaccida (Shrapnellmembraan)
5- Voorwelving benige gehoorgang
Pagina 4
