Samenvatting van de slides en bijhorende notities voor het vak Grondige Studie Fiscale Procedure gegeven door Mark Delanote. Zeker voldoende om met glans te slagen.
,INHOUDSTAFEL
INHOUDSTAFEL............................................................................................................................................... 1
OVERZICHT FISCALE PROCEDURE .................................................................................................................... 5
ALGEMENE FISCALE PROCEDUREREGELS ......................................................................................................... 7
DEEL I. BEGINSELEN VAN BEHOORLIJK BESTUUR. ....................................................................................................... 7
HOOFDSTUK A. Het redelijkheidsbeginsel en verbod op willekeur .............................................................. 7
HOOFDSTUK B. Rechten van verdediging: hoor – en inzagerecht/onpartijdigheid ..................................... 8
HOOFDSTUK C. De motiveringsplicht ........................................................................................................... 9
HOOFDSTUK D. Het zorgvuldigheidsbeginsel (cf. leerstuk onrechtmatige daad) ........................................ 9
HOOFDSTUK E. Fair play .............................................................................................................................. 9
HOOFDSTUK F. Verbod van machtsafwending .......................................................................................... 10
HOOFDSTUK G. Rechtszekerheid ............................................................................................................... 10
HOOFDSTUK H. Vertrouwensbeginsel (voorzienbaarheidsbeginsel) ......................................................... 11
HOOFDSTUK I. Gelijkheid ........................................................................................................................... 13
DEEL II. NORMERINGSBEVOEGDHEID ................................................................................................................. 13
DE TAXATIEPROCEDURE ............................................................................................................................... 14
DEEL I. FISCALE AANGIFTE................................................................................................................................... 14
HOOFDSTUK A. De aangifteverplichting(en) in de Inkomstenbelasting .................................................... 15
Algemene aangifte: art. 305 WIB92 ........................................................................................................................ 15
Bijzondere aangiften in de Inkomstenbelasting ...................................................................................................... 18
HOOFDSTUK B. De aangifteverplichting(en) in de BTW............................................................................. 18
HOOFDSTUK C. De aangifteverplichting in de Registratierechten ............................................................. 19
HOOFDSTUK D. De aangifteverplichting in de Successierechten ............................................................... 19
DEEL II. DE CONTROLE VAN DE AANGIFTE ............................................................................................................ 20
HOOFDSTUK A. Duur van het onderzoek – art. 333 WIB92 ....................................................................... 21
HOOFDSTUK B. Onderzoeksmachten ten aanzien van de belastingplichtige ............................................ 23
Boekenonderzoek (art. 315 en 315bis WIB92) ........................................................................................................ 23
Vraag om inlichtingen (art. 316 WIB92) .................................................................................................................. 26
Fiscale visitatie (art. 319 WIB92) ............................................................................................................................. 29
HOOFDSTUK C. Onderzoeksmachten ten aanzien van derden .................................................................. 31
Derden in de privé-sector ........................................................................................................................................ 31
Onderzoeksmachten bij derden in de publieke-sector (art. 327 WIB92) ................................................................ 33
Onderzoeksmachten bij derden in de publieke-sector (art. 327, §6 WIB92 + wet 28 april 1999) .......................... 35
HOOFDSTUK D. Onderzoeksmachten in de Inkomstenbelasting ............................................................... 36
De onderzoeksmachten stoppen in principe aan de grens ..................................................................................... 36
Fiscaal onderzoek en beroepsgeheim ..................................................................................................................... 37
Inlichtingen afkomstig van andere belastingadministraties .................................................................................... 38
Verhouding tussen de diverse regelingen ............................................................................................................... 39
Toelaatbaarheidsvereisten/weigeringsgronden (voor internationale bijstand) ..................................................... 39
Fiscaal onderzoek en bankgeheim .......................................................................................................................... 40
HOOFDSTUK E. Onderzoeksmachten in de BTW ........................................................................................ 43
HOOFDSTUK F. Onderzoeksmachten in de Registratierechten .................................................................. 44
HOOFDSTUK G. Onderzoeksmachten in de Successierechten .................................................................... 44
DE FISCALE BEWIJSMIDDELEN ....................................................................................................................... 46
DEEL I. ALGEMEEN ............................................................................................................................................ 46
DEEL II. DE BEWIJSMIDDELEN INZAKE INKOMSTENBELASTINGEN (ART. 339 EN 340 WIB92) ........................................ 46
1
, HOOFDSTUK A. Art. 339 WIB92 ................................................................................................................. 46
HOOFDSTUK B. Art. 340 WIB92 ................................................................................................................. 46
HOOFDSTUK C. Schriftelijke bewijzen ........................................................................................................ 47
De boekhouding ...................................................................................................................................................... 47
Juridische akten ....................................................................................................................................................... 47
Akkoorden met de fiscus ......................................................................................................................................... 50
Rulings/voorafgaande akkoorden ........................................................................................................................... 50
HOOFDSTUK D. Feitelijke en wettelijke vermoedens ................................................................................. 51
Bewijs door feitelijke vermoedens is toegestaan .................................................................................................... 51
Wettelijke vermoedens ........................................................................................................................................... 52
DEEL III. DE BEWIJSMIDDELEN INZAKE BTW: LOOPT VRIJ GELIJK MET INKOMSTENBELASTINGEN. ..................................... 57
DEEL IV. DE BEWIJSMIDDELEN INZAKE REGISTRATIERECHTEN (NIET BELANGRIJK) .......................................................... 58
DEEL V. DE BEWIJSMIDDELEN INZAKE SUCCESSIERECHTEN (NIET BELANGRIJK)............................................................. 58
DEEL VI. DE BEWIJSMIDDELEN INZAKE LOKALE EN REGIONALE BELASTINGEN (NIET BELANGRIJK) ...................................... 59
DE AANSLAGPROCEDURE.............................................................................................................................. 60
DEEL I. DE AANSLAGPROCEDURE IN DE INKOMSTENBELASTINGEN ............................................................................... 60
HOOFDSTUK A. De procedure van wijziging van aangifte (art. 346 WIB92).............................................. 60
HOOFDSTUK B. De procedure van aanslag van ambtswege (art. 351 WIB92) .......................................... 62
HOOFDSTUK C. De aanslagtermijnen ........................................................................................................ 63
HOOFDSTUK D. Het aanslagbiljet (art. 136 KB/WIB92) ............................................................................. 67
DEEL II. DE AANSLAGPROCEDURE IN DE BTW ...................................................................................................... 67
DEEL III. DE AANSLAGPROCEDURE IN DE REG. EN SUCC.RECHTEN ............................................................................. 68
DEEL IV. DE AANSLAGPROCEDURE IN DE LOKALE EN DE REGIONALE BELASTINGEN ......................................................... 68
DE GESCHILLENPROCEDURE .......................................................................................................................... 69
DEEL I. DE INKOMSTENBELASTINGEN .................................................................................................................... 69
HOOFDSTUK A. De bezwaarprocedure in de Inkomstenbelastingen ......................................................... 69
HOOFDSTUK B. De procedure van ontheffing van ambtswege in de Inkomstenbelastingen .................... 73
DEEL II. DE BTW, REG- EN SUCC.R. ................................................................................................................. 74
DEEL III. DE LOKALE EN REGIONALE BELASTINGEN .................................................................................................. 74
DEEL IV. DE FISCALE BEMIDDELING ..................................................................................................................... 75
DEEL V. DE GERECHTELIJKE PROCEDURE.............................................................................................................. 76
HOOFDSTUK A. Proceduregels eerste aanleg ............................................................................................ 76
HOOFDSTUK B. Procedureregels beroep.................................................................................................... 77
HOOFDSTUK C. Procedureregels cassatie .................................................................................................. 77
DEEL 6: DE INVORDERING ............................................................................................................................. 78
DEEL I. ALGEMEEN ............................................................................................................................................ 78
DEEL II. BELASTINGSCHULDIGEN ....................................................................................................................... 78
DEEL III. OPEISBAARHEID ................................................................................................................................. 84
DEEL IV. ZEKER EN VASTSTAANDE SCHULD ........................................................................................................... 86
DEEL V. INTERESTEN ....................................................................................................................................... 87
DEEL VI. VERVOLGING ..................................................................................................................................... 88
DEEL VII. VOORRECHTEN EN HYPOTHEKEN ............................................................................................................ 90
DEEL VIII. VERJARINGSTERMIJN ........................................................................................................................... 90
DEEL IX. SPECIFIEKE INVORDERINGSWAARBORGEN ................................................................................................ 91
2
, • Mark.Delanote@dlapiper.com
• Examen: mondeling, toetsen naar kennis over een bepaald onderwerp, bv.
o Kan de fiscus haar eigen procedurele fouten herstellen?
o Heeft de directeur een bepaalde al dan niet dwingende termijn om beslissingen te nemen
wanneer bezwaar werd ingediend?
• Voornaamste bron voor studie: het fiscaal wetboek
• Nadruk ligt op inkomstenbelastingen
• Handboek is slechts naslagwerk, slides omvatten de belangrijkste zaken
o ‘De fiscale procedure’ van Dejonckheere, Delanote, Maus& Van Dooren (Die Keure 2012),
kostprijs €30.
Fiscale procedure: Inleiding(geen examenleerstof)
• Regelen van de fiscale invordering
o Taxatie = de correcte vaststelling van de belastingschuld.
§ Heb je een bepaald inkomen verdiend, dan kan dit becijferd worden. De becijfering
alleen volstaat niet om de belastingschuld te kennen. De administratie moet een
bepaalde procedure naleven om de belastingplichtige in kennis te stellen van het
bestaan van een belastingschuld.
§ Grotendeels gebaseerd op spontane aangifte. De eerste stap in de procedure komt
maw toe aan de belastingplichtige. Op basis hiervan berekent de administratie de
belasting en uiteindelijk verzendt de administratie het aanslagbiljet.
§ Grotendeels gebaseerd op een meewerkmodel. De meewerking gebeurt echter niet
altijd correct. Dit heeft verschillende oorzaken: 1) complexiteit wetgeving 2)
doelbewuste miskenning van de materiële regels.
o Fiscale controle
§ Fiscus moet in staat zijn adhv aantal onderzoeksbevoegdheden na te gaan welke
inkomsten men heeft verdiend. Zo kan het in bepaalde omstandigheden gerechtigd
zijn dat de administratie je ondervraagt. Soms heeft de administratie meer
verregaande bevoegdheden en kan zij bv. de woning betreden om te bekijken of er
beroepsactiviteiten worden uitgeoefend of niet (mits machtiging politierechter), zij
kan ook derden ondervragen, etc.
o Fiscale dwangmaatregelen
§ Stel na fiscale controle is gebleken dat nog een bepaalde belastingschuld betaald
moet worden. In principe wordt men uitgenodigd om deze spontaan te betalen.
Heelwat belastingplichtigen weigeren dit te betalen om diverse redenen. In dergelijke
omstandigheden bepaalt de wet nauwgezet welke maatregelen de fiscus kan
aanwenden om te dwingen om te betalen.
§ De formaliteiten die gelden in gemeen recht tov een gewone schuldeiser worden in
belangrijke mate afgezwakt tov de fiscus. Zo kan de fiscus zich zelf van een
uitvoerbare titel voorzien en kan hij zelf een aantal dwangmaatregelen uitoefenen.
o Fiscale sanctionering
§ Is van belang om de belastingplichtige terecht te wijzen. Eender welke overtreding
van de fiscale wetten kan in principe gesanctioneerd worden zelfs al gebeurt dit niet
met bedrieglijk opzet. De graad en ernst van de sanctie zal wel verschillen in functie
van de achterliggende inbreuk.
§ De fiscale sanctionering is het luik waarbij de administratie bestraft. De
strafrechtelijke sanctionering is het luik waarbij de administratie een beroep doet op
het parket.
3
,• Regelen van de fiscale rechtsbescherming
o Regelen van de fiscale geschillenprocedure: men moet de kans krijgen om zijn rechtspositie te
beschermen.
• De fiscale procedure is een noodzakelijk kwaad.
o Het hangt samen met de aard van de materie dat er bepaalde spelregels moeten afgesproken
worden. Wanneer de fiscaliteit plaats zou vinden in een willig kader (belastingplichtige
becijfert zelf aangifte en staat af wat hij denkt te moeten betalen): nog meer
overheidstekorten.
• België: tov veel collectieve voorzieningen staat een zware budgettaire last (belastingdruk).
o Dit leidt ook tot een relatief hoge fiscale fraudegraad.
o Dit onderstreept nogmaals het belang van een gedegen fiscale procedure. Iemand die niet
correct meebetaalt is in se asociaal en moet aangepakt kunnen worden. Naast verregaande
onderzoeksbevoegdheden heeft de fiscus ook de middelen om je te dwingen om te betalen.
Dit doet geen afbreuk aan het feit dat men zich nog altijd moet kunnen wapenen tegen de
overheid: er bestaan fundamentele rechten waar men kan op steunen zoals bv. de
onschendbaarheid van de woning.
• Oorzaken van de fiscale fraude in België
o Hoge belastingdruk
o Fraudegevoeligheid systeem
§ Men doet nogal vaak een beroep op de meewerkverplichting. Dit blijkt soms echter
een naïef uitgangspunt te zijn.
o Lage pakkans
§ Is ook afhankelijk van de plaats waar men woont (in Brussel lagere pakkans dan in
West-Vlaanderen).
o Afkeer politiek regime: hangt samen met hoge belastingdruk
o Maatschappelijke tolerantie
§ Men stelt er zich geen vragen meer bij, maar tolerantie verdwijnt stilaan (klikken bij
de fiscus neemt toe).
o Complexiteit van de fiscale wetgeving
§ Knutselt men voldoende dan zal men minder belastingen betalen dan hetgeen de
wetgever voor ogen had: dit is misbruik van de wetgeving (belastingontwijking).
§ Brepols-doctrine: men mag zoveel knutselen als men wil, zelfs al is de enige bedoeling
fiscaal voordeel te verkrijgen, zolang men geen enkele wettelijke regel overtreedt.
• Het arrest is in belangrijke mate achterhaald door de invoering van art. 344,
§1 via de wet van ’93 (reeds gewijzigd): de anti-misbruikbepaling. Heeft men
geknutseld met de uitsluitende bedoelingom zichzelf een fiscaal voordeel te
gunnen, dan is er sprake van fiscaal misbruik. De belastingtoestand kan
hersteld worden naar de vorm die de wetgever bedoeld had.
• Frappant bij de aanpassing: men deed dit expliciet onder de noemer van
strijd tegen fiscale fraude (terwijl het gaat om belastingontwijking en niet
om belastingontduiking). Zo ziet men ook dat de grens tussen
belastingontwijking en belastingontduiking aan het vervagen is.
o Economische noodzaak
§ Ondernemers voelen zich genoodzaakt om in het zwart te werken omdat ze er anders
niet uit geraken.
4
,OVERZICHT FISCALE PROCEDURE
• Inhoud cursus:
o Deel 1: Algemeen deel
o Deel 2: Taxatieprocedure
o Deel 3: Geschillenprocedure
o Deel 4: Invordering
o Deel 5: Fiscaal strafrecht
• Horizontale en verticale benadering:
o Federale belastingen
o Regionale belasting
o Lokale belastingen
• Horizontale benadering: in functie van een tijdsverloop de procedure bekijken, startend bij aangifte en
eindigend bij gedwongen invordering.
• Verticale benadering: verschillende belastingvormen bekijken in functie van het bevoegdheidsniveau
waar zij tot stand komen. De leerstof beperkt zich voornamelijk tot federale belastingen en in essentie
de inkomstenbelastingen.
o We bekijken vooral de inkomstenbelasting: niet alleen omdat zij budgettair een belangrijke
belasting is, maar bovendien zijn deze vaak de meest geavanceerde belastingen op procedureel
vlak.
• Er bestaan plannen om één fiscaal procedurewetboek te maken. Het bestaande arsenaal zal echter
worden opgenomen in dit ene wetboek.
• Schematische voorstelling procedure PB: zie dia.
o Het belastbaar tijdperk, nu: 2014.
o Al wat we verdienen wordt gekoppeld aan het aanslagjaar 2015.
o Dit aanslagjaar zal bepalen hoeveel belasting men verschuldigd is. In de loop van dit aanslagjaar
moet men een aangifte doen. In de loop van 2015 doet men aangifte van de inkomsten
verdiend in 2014.
o Het enige wat de fiscus zou moeten doen in een ideale wereld: de aanslag vestigen conform
gegevens die belastingplichtige heeft aangereikt.
o Naast administratieve sancties (belastingverhoging van 50 tot 200%), bestaan er ook
strafrechtelijke sancties. Men kan dus door de fiscus en door de correctionele rechtbank
gestraft worden.
§ Probleem: non bis in idem.
§ Oplossing voorzien door de wetgever: er kan nog maar één maal gestraft worden. De
leidraad hierbij: simpele fraude wordt administratief afgehandeld, gaat het om meer
complexe fraudemechanismen dan verkrijgt men normaliter enkel een correctionele
straf (wat niet wegneemt dat de fiscus de belastingschuld zal innen).
o Fiscale bemiddelingsdienst (opgericht binnen FOD Financiën): bemiddelen tussen
belastingplichtige en fiscale administratie. Zij kan geen beslissing nemen, maar wel advies
geven.
• Fiscale procedure strekt ertoe:
o Op correcte wijze belastingschuld vaststellen
o Inning van de belastingschuld.
• Bijzondere regels eigen aan:
o Taxatieprocedure
o Geschillenprocedure
o Invordering
o Fiscaal strafrecht.
5
, • Overheid verkrijgt daartoe bijzondere prerogatieven, weliswaar beperkt:
o Fundamentele rechten en vrijheden
§ Bv. onschendbaarheid van de woning, recht op toegang tot de rechter, privacy, etc.
§ Praktijk: vaak zijn ambtenaren zich niet bewust van de draagwijdte van de
fundamentele rechten en vrijheden. Zeker bij bepaalde bijzondere belastingdiensten
gebeurt het wel eens dat men vrij agressief de onderzoeksbevoegdheden aanwendt.
• In welke mate is deze agressieve aanwending verzoenbaar met
fundamentele rechten en vrijheden (zelfs al gaat het om een fraudeur)?
o Specifieke wettelijke beperkingen
§ Deze worden vaak net verklaard vanuit de fundamentele rechten en vrijheden.
o Beginselen van behoorlijk bestuur
§ Dit zijn algemene beginselen die het optreden van de administratie omkaderen. Ze
staan niet in de wet opgesomd, maar het zijn belangrijke zaken wanneer de
administratie rekening moet houden wanneer zij optreedt.
6
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur PieterT. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,48. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
