College aantekeningen Ruimtelijke Economie met uitleg en afbeeldingen
1 vue 0 fois vendu
Cours
Ruimtelijke Economie
Établissement
Saxion Hogeschool (Saxion)
Dit document over Ruimtelijke Economie biedt een overzicht van de basisprincipes en vraagstukken binnen dit vakgebied, gericht op het begrijpen van de ruimtelijke spreiding en concentratie van economische activiteiten. Het combineert uitleg, voorbeelden en historische inzichten, en legt daarbij een...
Ruimtelijke economie
‘Ruimtelijke economie is in de discipline die zich bezighoudt met de ruimtelijke spreiding en/of
concentratie van economische activiteiten’
Economische geogra e:
De ruimtelijke economie vind haar oorsprong in de economische geogra e
3 vragen staan hierin centraal:
- Het locatievraagstuk: Waarom vestigt bedrijf zich op locatie A en niet locatie B?
- Het ontwikkelingsvraagstuk: Waarom doet het ene land, regio, stad het economisch beter
dan het andere?
- Het sturingsvraagstuk: In hoeverre kunnen overheden de locatiekeuze van een bedrijf en de
economische ontwikkelingen van een gebied beïnvloeden/sturen.
De ruimtelijke economie vindt haar oorsprong in de economische geogra e:
-> De economische geogra e onderzoekt de ruimtelijke verdeling van economische
activiteiten.
In hoeverre kunnen economische verschillen tussen landen en gebieden verklaard worden uit
geogra sche factoren?
-> Ruimtelijke geogra e factoren zijn niet de enige belangrijke factoren bij het bepalen of
een plek succesvol zal worden. bijv Silicon Valley
Er zijn meer dan alleen geogra sche factoren:
- Ruimtelijke fysieke factoren
- Universiteiten in de buurt
- Continue beschikbaarheid hoog opgeleiden
- Geen grote verkeersdrukte
- Nabijheid van en interactie met andere bedrijven: concurrentie zorgt voor kennis
- Institutioneel/cultureel (hier moet de overheid wel aan meewerken):
- Voorwaarde scheppend overheidsbeleid: mogelijkheden en kansen om actief te zijn voor
der nabije omgeving. Zoveel mogelijk bij burgers zelf leggen
- Ondernemerscultuur: vertrouwen hebben van investeerders, risico durven nemen
- Ruimte beschikbaarheid risicokapitaal
De overheid moet afwegingen maken in wat ze belangrijk vinden en waar ze potentie in zien en
waar ze de meeste economische voordelen uit zullen halen. Bijvoorbeeld, willen ze ergens
woningen plaatsen, of kiezen ze toch voor bedrijven. Wat zijn de gevolgen hiervan, zowel
economisch als ruimtelijk.
Amerikanen hebben een andere ondernemerscultuur dan Nederlanders, zij gaan er gewoon voor
en zien we waar ze stranden, Nederlands zien vaak veel meer valkuilen.
Waarom ruimtelijke economie voor RO-studenten?
Eén van de functies met een (toekomstige) ruimtevraag.
- Ruimtebehoefte & kwaliteit van werklocaties
- Ruimtedruk
Ruimtelijke dynamiek
- Bedrijven verhuizen
Relatie werklocaties met woon- en leefomgeving
Relatie met ontwikkelingen op het gebied van verduurzaming, energietransitie, circulariteit,
technologisering e.a.
fi fi fi fi fi fifi
, Historisch overzicht: Ruimtelijke economisch beleid Nederland
1950-1960
Enerzijds sectoraal gericht industriebeleid:
Vanaf 1949 tot halverwege jaren 60 lag het accent op het stimuleren van de industrie in die
sectoren die het economisch moeilijk hadden.
Er was dus geen gericht/regionaal beleid, maar gericht op sectoren.
Dit had ook een ruimtelijke weerslag op de sectoren die zich ruimtelijk concentreren, zoals
Rotterdamse haven.
Anderzijds vanaf 1956 regionaal spreidingsbeleid als onderdeel van het industriebeleid.
Economisch beleid lag in deze periode het accent op het wegwerken van regionale achterstanden
(equilitybeleid).
Ook centraal: het overige Nederland meer bij het westen betrekken.
Gericht op 9 ontwikkelingsgebieden met ‘arbeidsoverschotten’ middels:
- Aanleg van bedrijventerreinen
- Verbeteren infrastructuur
- Investeringssubsidies (voor bedrijven)
- Verhuissubsidies (voor arbeidskrachten)
Equilitybeleid:
Equility: gelijke verdeling
- Een op sociale rechtvaardigheid gebaseerde regionaal- economische politiek
E ciencybeleid:
E ciency: doelmatigheid
- Ruimtelijk-economisch beleid waarbij elke regio een maximale bijdrage levert aan de
verbetering van de (internationale) concurrentiepositie van het Nederlands bedrijfsleven
- = meer recente neoliberaal overheidsbeleid
1960-1970
Trendbreuk: regionaal economisch beleid (equility) gekoppeld aan groeipotenties van regio’s
= deels defensief beleid en deels stimulerend beleid
- In ruimtelijke zin betekende deze voorzichtige trendbreuk dat er meer aandacht kwam voor een
gerichte economische versterking van de economische zwakkere regio’s zelf door het
stimuleren van stuwende bedrijven -> het ‘export-basismodel’
Het export basismodel veronderstelt dat de in een regio aanwezige stuwende bedrijven de
groeikracht van die regio bepalen:
- Stuwende bedrijven/activiteiten zijn op export gericht (niet afhankelijk van de lokale markt)
- Verzorgende bedrijven/activiteiten zijn bedoeld om in de behoefte van stuwende bedrijven en
de uiteindelijke consument te voorzien
De verzorgende sector is (deels) afhankelijk van de stuwende sector.
1970-1980
Haperende economie
-> Daling werkgelegenheid (met name in de industrie in bepaalde regio’s)
-> Nadruk op defensief beleid gericht op speci eke sectoren of regio’s waar het economisch niet
goed ging
ffi fi
,1972 Rijksspreidingsbeleid: Sterke overheidssturing van verspreiden arbeidsplaatsen.
Ook voor het eerst aandacht voor de negatieve gevolgen van de economische groei:
milieuvervuiling, uitputting grondsto en
Waarom? Samenspel van:
- Daling werkgelegenheid agrarische sector -> werkloosheid in periferie
- Opbloei industrie juist met name in steden. (Ruimtelijke mismatch vraag en aanbod arbeid)
- Clustering (Rijks)overheidsdiensten in Den Haag: oververhitting in de Haagse woningmarkt +
uitputting beroepsbevolking (dezelfde mismatch)
- EU: streven naar eenheid van hun economieën en het reduceren van regionale ongelijkheid.
- Bevolkingsprognose: Nederland heeft 20 miljoen inwoners in 2000 ->
spreiden van de bevolking
Het spreidingsbeleid manifesteert zich op 3 manieren:
- Verstedelijking -> groeikernen (gebundelde deconcentratie)
- Economisch -> industriekernen
- Economisch -> spreiding van Rijksdiensten
Uitvoerende diensten werden verplaatst naar de periferie van de staat.
Voorbeeld DUO zit in Groningen en de belastingdienst in Den Haag. Deze
diensten werden verspreid door het land. De mensen die hier werken gingen
zo meeverhuizen en werden ook verplaatst door het land.
Rijksspreidingsbeleid
Maar:
- Naast de medewerkers ook veel weerstand van bedrijven zelf
- In de westelijke steden ging het prima, maar de rest van het land had veel overschotten.
- Uitvoerende diensten werden verplaatst naar periferie van het land
- 1984 was het verspreidingsbeleid afgelopen door de weerstand
- Minister president Lubbers jaren 80: ‘Het is een niet begaanbare weg die doodlopend is’
1980-1990
Kentering in het beleid: van defensief naar o ensief
De aandacht werd gericht op kanssectoren (winners): technologie, innovatie, R&D
Ook regionaal beleid veranderde van karakter: wat kunnen regio’s bijdragen aan de nationale
economische groei: benutten van economische potenties van de regio = e ciency
‘Van drijven op Haagse kracht naar regio’s op eigen kracht’
ff ff ffi
, 1990-2000
Enkele veranderingen in beleid:
- Bijna een eind aan het beleid gericht op het verkleinen van verschillen tussen regio’s (met
uitzondering van het Noorden)
- Transitie van industriële economie naar kenniseconomie
- Versterking van kennisinfrastructuur
- Ruimtelijke uitwerking middels de clustergedachte
Kenniseconomie:
- Economie waarin naast de productiefactoren arbeid, natuur en kapitaal de productiefactor
kennis steeds belangrijker wordt
- Sterk op kennis, informatie, technologie en innovatie gebaseerde economie met hoogwaardige
producten, diensten en werkgelegenheid
Ontwikkelingsbeleid: ontwikkeling van regionale economische specialisaties.
Meer verbondenheid ruimtelijke-economisch beleid, ruimtelijk ordening en verkeer & vervoer
2000-2010
De nitieve omslag van Regionaal gelijkdenken naar Nationaal groeidenken.
Nota “Pieken in de Delta”: “Omwenteling in het gebiedsgericht economisch beleid.
De focus is verschoven van het wegwerken van economische achterstanden naar het gericht
stimuleren van gebiedsgerichte economische kansen van het nationaal belang
Beleidsinstrument overheid: subsidieregeling ter behoeve van het wegnemen van knelpunten
Innovatiebeleid -> Innovatieregio’s
Triple Helix -> Een model voor het kijken naar en sturen op innovatie in de kenniseconomie. De
essentie van het model is de samenwerking tussen 3 partijen:
- Hoger onderwijs
- Overheid
- Bedrijfsleven
(1990 ontwikkeld door Leydesdorgg en Etzkowitz)
fi
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur juliadegroote. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,00. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
