Week 5 Prenatale zorg tijdens het 3e trimester van de zwangerschap
Psychologische/psychosociale veranderingen van de vrouw tijdens de zwangerschap: Perinataal=
van de kinderwens tot 1 jaar postpartum
Transitieproces naar het ouderschap:
Omschrijving
• Mama/papa worden= meest intens beleefde levensfase waarbij het transitieproces wordt gekenmerkt door
fenomenen die een individu doorloopt bij de overgang naar het ouderschap
• Proces begint reeds in de preconceptuele fase en continueert in het postpartum → elke periode heeft zijn eigen
accenten
Theorieën rond het verwerven van een moederrol met klemtoon op prenatale periode:
Reva rubin:
• Positie: sociale status (wie ben je in bepaalde sociale functie)
• Verwachtingen, verantwoordelijkheden, rechten
• Rol=acties om een status te verwerven (wat doe je in een bepaalde sociale positie)
• Handelingen, gedragingen, pyschologische aanpassingen
• Deze acties komen tot stand door een leerproces
• Definitie maternal role attainment:
• Verwerven van een nieuwe identiteit en moederrol door het uitvoeren van activiteiten
• Klemtoon op de prenatale periode
4 taken tijdens de zwangerschap:
• Veiligstellen van de gezondheid van zichzelf en het kind
• Het zoeken van acceptatie van het kind door anderen
• Het ontwikkelen van een emotionele band met het kind
• Complexiteit ban moeder begrijpen
Aspecten die essentieel zijn voor het ontwikkelen van een gezonde maternele identiteit:
• Ideelbeeld: beeld van de perfecte moeder obv persoonlijke over positieve eigenschappen/activiteiten bij ander
mogelijke sociale verwachtingen en culturele normen
• Zelfbeeld: manier waarop vrouw zichzelf ziet en ervaart in rol moeder
• Lichaamsbeeld: manier waarop vrouw haar eigen(veranderend) lichaam ziet en ervaart.
Activiteiten om de moederrol te verwerven:
• Taking on activiteiten: nabootsen & rollenspel &HV’er: rolmodel zijn of aanbieden, duidelijke info geven.
• Taking in activiteiten: fantasie &Introjectie-projectie-rejectie &HV’er: aanmoedingen nadenken over hoe
ouderschap zal zijn, keuzemogelijkheid geven
• Letting go activiteiten: rouw & HV’ER: ruimte voor maken
Winnicot:
Primary maternal preoccupation
• Uniek psycholoog staat tijdens de laatste fase van de zwangerschap en eerste maanden na de geboorte
• Intenste focus op baby: zich terugtrekken – nestdrang – minder concentratie/geheugen – onbewuste herinneringen
aan eigen babytijd – eigen behoefte wegcijferen
• Doel: helpt de moeder sensitief te reageren op baby om een veilige hechting te waarborgen
• HV’er: vrouw stimuleren voldoende (bewuste) tijd te nemen voor dit proces.
Stern:
• Motherhood constellation
• Zwangerschap, bevalling, moeder-kind interactie brengt herorganisatie van psyche met zich mee rond
een aantal thema’s.
• 4 taken:
• Kan ik baby in leven houden en doen groeien?
• Kan ik me emotioneel engageren met mijn baby?
• Kan ik mijn steunsysteem goed laten functioneren?
• Kan ik mijn identiteit aanpassen om al deze functies te faciliteren?
HV’er: inspelen op innerlijke conflicten
Neuropsychologisch:
• Structuur van vrouwenhersenen veranderd reeds tijdens ZW
• Er is een daling in de grijze stof regio’s die rol spele in sociale cognitie
• Functie: faciliteren transitie moederschap?
➔ Deze veranderde gebieden overlappen met gebieden die bij
Vrouwen het sterkst reageerden op hun kind in de PP periode
➔ Hoe meer verandering in hersenen, hoe hoger men scoorde
op hechtingstest
• Veranderingen blijven bestaan tot minstens 2 jaar PP
• Daling volume van hersendelen betrokken bij geheugen, executieve functies
, Week 5 Prenatale zorg tijdens het 3e trimester van de zwangerschap
• Structuur van mannenhersenen verandert postpatrum
• Stijging in volume grijze stof regio’s verantwoordelijk voor hecthing ed.
• Daling striatum en cortex volume geidentificeerd als biologische basis paternale depressie
Transitieproces prenataal
• Accenten
• Aandacht voor beleving zwangerschap
• Maken van voorstelling baby/bevalling/ouderschap Primer postnatale interactie
Fase 1: preconceptie
• Motieven geplande ZW: versterken partnerrelatie of eigen ID, druk omgeving, onopgeloste conflicten uit verleden,
kans op losmaken van moeder, compensatie voor verloren idealen en gemiste kansen,...
• Proberen ZW worden: spanning, onzekerheid, hoop, teleurstelling, uitputting,...
• Moment van positieve ZW test: blij, bang, spijt, ontgoocheling, shock,...
Fase 2: eerste trimester
• Hormonen, fysieke ongemakken ↑ bij mama→mentaal welzijn ↓
• Angst (onvermijdelijkheid, miskraam), rouw (miskraam, abortus), verdriet (verandering levensstijl, verlies,
onafhankelijkheid), maar vaak ouderschap nog ervaren als ireëel (via lichamelijke veranderingen en fantasieën)
Fase 3: tweede trimester
• Fysieke ongemakken ↓ bij mama → mentaal welzijn stabieler
• Zichtbaar zwanger, bewegingen voelen, geslacht kenbaar → betekenis?
• Hechting: activiteitcycli, reactie op prikkels, concretere fantasieën, toekennen
karaktereigenschappen,zwangerschapslessen,...
• Angst: ontkennen ervaringen
Fase 4: derde trimester
• Fysieke ongemakken ↑ + slecht slapen→mentaal welzijn ↓
• Motherhood constellation – Stern
• 3 preoccupaties in belevingswereld
• Relatie met moeder/haarzelf/kind
Vragen die je kan stellen:
Beleving van zwangerschap
• Was deze ZW een bewuste keuze?
• Wat maakte dat jullie graag een kindje wilden (behoeften, motieven, beelden)?
• Hoe ervaarden jullie de periode van proberen zwanger te worden?
• Hoe ontdekte dat je zwanger was?
• Wat ging er door jullie heen op het moment van de positieve ZW test?
• Hoe reageerde jullie omgeving? Wie is er betrokken bij de zwangerschap? Wie steunt jullie?
• Hoe beleven jullie deze ZW? Wat betekent deze zwangerschap voor jullie?
• Impact van mogelijke vorige zwangerschappen op ervaring van deze zwangerschap?
• Bij eerder miskraam: Hoe speelt verlieservaring mee in de beleving van de huidige ZW?
• Welke veranderingen hebben jullie tijdens deze zwangerschap al doorgemaakt?
• Hoe gaan jullie om met deze veranderingen (zeker op vlak van relatie)?
• Welke veranderingen verwachten jullie nog?
• Wat verwachten jullie van elkaar mbt de zwangerschap en hoe wordt dit ervaren?
• Voelt de partner zich een deel van het ‘zwangere koppel’?
• Hoe wordt de partner betrokken bij de zwangerschap?
Beleving (imaginaire) baby
• Hoe voelen jullie zich verbonden met de baby?
• Welke fantasieën/beelden hebben jullie over je baby?
Verwachtingen bevalling
• Hoe hebben jullie vorige bevalling(en) beleefd?
• Heb jullie er iets uit meegenomen: wat je zeker wel/niet wil?
• Wat zijn jullie verwachtingen tov bevalling? Vanwaar komen deze?
• Hoe bereiden jullie je voor op bevalling?
• Hebben jullie bepaalde bezorgdheden rond de bevalling? Vanwaar komen deze? Wat/wie zou kunnen helpen?
• Welke rol zal partner opnemen?
Verwachtingen mbt ouderschap
• Hoe stel je je het ouderschap voor?
• Welke veranderingen verwachten jullie (in relatie,...)? Wat voelen jullie daarbij?
• Wat zouden mogelijke uitdagingen hierbij zijn en hoe zouden jullie hiermee omgaan?
• In hoe een gezin groeide jij op?
• Welke elementen wil je (niet) doorgeven vanuit jouw opvoeding?
• Wat voor een mama/papa wil je zijn?