De adolescentie
Fysieke ontwikkeling
1. De fysieke rijping
Adolescentie: tussen kindertijd en volwassenheid
Ceremonies en rituelen
Bar mitswa en bat mitswa op twaalf- of dertienjarige leeftijd voor joods jongens en
meisjes en vormsel of plechtige communie in katholieke kerk
Ceremonies hebben zelfde doel: symbolisch vieren van begin van fysieke
veranderingen die kind naar drempel van volwassenheid leiden
Groei in de adolescentie
Zeer snelle toename in lengte en gewicht (10 cm/jaar)
Transformatie in vier jaar Pubertaire groeispurt (periode van snelle groei in lengte
en gewicht)
Bij meisjes twee jaar eerder (start op 10 jaar)
Puberteit: begin seksuele rijping
Puberteit: periode waarin geslachtsorganen volledig ontwikkelen, bij meisjes eerder
dan bij jongens.
Meisjes eerder dan jongens, meisjes begint rond 11de/12de en bij jongens rond
13de/14de -> kan sprake zijn van grote individuele verschillen.
Hypofyse klieren geslachtshormonen
Puberteit begint wanneer hypofyse andere klieren in lichaam van kind signaal geeft dt
ze volwassen hoeveelheden geslachtshormonen moeten produceren.
o jongens: androgenen
o meisjes: oestrogenen
hypofyse zet lichaam toe aan om groeihormoon te produceren, die samen
met geslachtshormonen verantwoordelijk zijn voor groeispurt, puberteit
Puberteit bij meisjes
omgevingsfactoren en culturele factoren spelen rol
, Menarche: begin van menstruatie en meest in oog springende kenmerk van
puberteit, vindt in verschillende delen vd wereld op zeer uiteenlopende tijdstippen
plaats. In armere ontwikkelingslanden begint menstruatie later dan in economische
welvarende landen. Zelfs binnen rijke landen verschillen: meisjes uit minder
welgestelde milieus beginnen eerder met menstrueren dan welgestelde meisjes.
Gewicht/ verhouding tussen vet en spieren speelt rol bij tijdstip van menarche
Steeds vroegere puberteit: seculaire trend
Primaire geslachtskenmerken, doordat er veranderingen optreden in vagina en
baarmoeder
Secundaire geslachtskenmerken: ontwikkeling van borsten en schaamhaar. Borsten:
10 jaar. Schaamhaar: 11 jaar. Okseljaar ongeveer 2 jaar later.
Sommige vroeg in puberteit. Reden: onduidelijk, over precieze afbakening tussen
normale en abnormale start van puberteit zijn specialisten onderling verdeeld.
Puberteit bij jongens
Primaire geslachtskenmerken (penis, scrotum, prostaat, zaadballen-> die zaad
produceren, vloeistof die sperma bevat) -> rond 12 jaar in versneld tempo te groeien
en bereiken drie of vier jaar later volwassen omvang.
Spemarche of semenarche -> eerste zaadlozing, treedt meestal op rond 13de jaar,
hoewel lichaam al meer dan jaar sperma produceert.
In eerste instantie bevat zaad relatief weinig sperma, maar hoeveelheid sperma
neemt toe naarmate jongens ouder worden.
Secundaire geslachtskenmerken, schaamhaar: 12 jaar, gevolgd door oksel- en
gezichtshaar. Stem van jongens lager omdat stembanden langer worden en
strottenhoofd groeit.
Toename hormoonproductie die aanzet vormt tot begin adolescentie kan leiden tot
snelle stemmingswisselingen. Jongens kunnen bv sneller boos of geërgerd voelen
door hogere hormoonspiegel. Bij meisjes hogere hormoonspiegel leiden tot boosheid
en depressiviteit.
Beeld van het eigen lichaam: reacties op fysieke veranderingen
Bewust van wat er met lichaam gebeurt en ze kunnen daar met afschuw of met
vreugde op reageren.
Menarche -> verschillende psychische consequenties. In verleden op negatieve
aspecten van menstruatie zoals kans op krampen en vlekken, meisjes reageerden
meestal angstig. Tegenwoordig positiever beeld, omdat mythe rond menstruatie is
verdwenen en openlijker over wordt gepraat. Daardoor brengt begin menstruatie
groei van eigenwaarde, hogere status en groter zelfbewustzijn.
Eerste zaadlozing -> te vergelijken met menarche bij meisje. Reden dat dat jongens
eerste zaadlozing beschouwen als teken van ontluikende seksualiteit, gebied
waarover ze onzeker zijn.
Menstuatie en zaadlozig -> privéaangelegenheden, veranderingen in lichaamsvorm
en -omvang zijn waar te nemen. Veel pubers schamen zich voor veranderingen,
vooral meisjes kunnen zich ongelukkig en ontevreden voelen over nieuwe lichaam, is
waarschijnlijk gevolg van sterke maatschappelijke druk met betrekking tot hoe vrouw
eruit moet zien, beeld dat weinig overeenkomsten vertoont met realiteit. Volgens
schoonheidsidealen in westerse landen moeten vrouwen onrealistisch slank zijn, wat
, niet strookt met daadwerkelijke lichaamsvorm van meeste vrouwen. Aanzienlijke
toename vetweefsel, meeste meisjes krijgen bredere heupen en dikkere billen.
Verschil tussen schooneheidsideaal en werkelijkheid kan leiden dat meisjes
ongewoon veel willen afvallen.
Timing van de puberteit
Vroege rijping
Sociale gevolgen
Jongens: voordeel, jongens die lichamelijk vroeg volgroeid zijn, meestal beter
in sport, doordat groter en zwaarder zijn. Populairder en positief zelfbeeld.
Negatief: problemen op school, grotere kans om betrokken te raken bij
criminele activiteiten en gebruiken vaker verslavende middelen. Door vroege
rijping zullen ze sneller gezelschap van oudere jongens opzoeken, die heb
betrekken bij activiteiten die niet bij hun leeftijd passen. Voordelen wegen op
tegen nadelen.
Meisjes: psychisch lastiger, angsten, ongelukkig of depressief, hangt af van
cultuur (normen en waarden)
Voelen zich ongemakkelijk en anders dan leeftijdsgenoten door in oog
springende veranderingen van lichaam, zoals ontwikkeling borsten. Meisjes
die vroeg in puberteit komen populairder bij oudere jongens, sociaal gezien
niet klaar voor soort contacten met jongens dat meeste meisjes pas later
krijgen.
Late rijping
Eerder nadeel voor jongens. Jongens die kleiner, lichter zijn worden minder
aantrekkelijk gevonden, nadeel bij sommige sportactiviteiten. Sociale leven
kan eronder lijden als ze later dan gemiddeld in puberteit komen. Kunnen tot
lager zelfbeeld leiden -> kunnen nadelen van late rijping tot ver in
volwassenheid rol spelen. Kunnen er op bepaalde manier baat bij hebben,
jongens die later in puberteit, bijvoorbeeld langer gelegenheid om bepaalde
positieve eigenschappen te ontwikkelen zoals assertiviteit en
voorstellingsvermogen.
Voor laat rijpende meisjes, positief. Meisjes tevredener met zichzelf en met
hun lichaam zijn dan meisjes die vroeg in puberteit zijn gekomen, hebben
minder emotionele problemen. Reden? Zullen eerder passen binnen
maatschappelijke slankheidsideaal dan vroegrijpe meisjes
Complex beeld!!!
Samenvattend: reacties op vroege en late rijping complex beeld opleveren.
Rekening houden met complete systeem aan factoren waardoor individuen
beïnvloed worden. Pas dan volledig beeld van ontwikkeling
Hersenontwikkeling en denken: opmaat voor cognitieve groei
Onafhankelijkheid -> gevolg van veranderingen in hersenen die weg banen voor
ontwikkelingen in cognitieve vermoges
Hersenen blijven verder ontwikkelen
Aantal neuronen (cellen van zenuwstelsel) + verbindingen nemen toe
Prefrontale cortex: is deel van hersenen waarmee mensen denken, oordelen en
complexe inschattingen maken. toenemende complexe intellectuele prestaties. Wordt
steeds effectiever in communicatie met andere hersengebieden -> breder, verfijnder