Progressieve onderzoeksmethoden
Research within and across the disciplinary boundaries
Wat is een discipline?
In de meest brede zin: opleiding, wetenschap, regels en disciplines
Sociologische betekenis: een groep mensen (vb. wetenschappers) die een gedeelde focus hebben
op een bepaald onderwerp, methode, een bepaalde theorie + bepaalde gewoontes die die groep
van wetenschappers hebben vb. (on)geschreven regels
Interdisiciplinair onderzoek
WAT?
Karakteristieken van interdisciplinair onderzoek
Twee of meer disciplines zijn betrokken
Hun interactie situeert zich op een continuüm gaande van
o Informal exchange: simply communicating ideas to eachother
vb. Zowel communicatiewetenschappers als psychologen doen onderzoek over sociale
media en depressie, psychologen vanuit het depressie perspectief, de communicatie
wetenschappers vanuit het sociale media perspectief en gaan zo ideeën aan elkaar
meegeven
o Tot de volledige integratie en symbiose: het integreren van concepten, theorieën,
perspectieven, vragen, methodologie, procedures, epistemologie, terminologie, data,
uitkomstmaten die je samen gaat gebruiken om iets te onderzoeken
Vereist teamwerk
o Niemand is in staat het diepgaande inzicht te behouden dat nodig is om
interdisciplinair onderzoek te verrichten
WAAROM?
De toekomst is interdisciplinair
Het is belangrijk voor onze opleidingen: ervoor zorgen dat je binnen één programma niet vast
geraakt binnen een bepaalde zienswijze maar ook andere methodes, gebruiken en theorieën gaat
binnenbrengen vanuit andere disciplines
Als voorbereiding op de toekomst
∼ het is belangrijk om het mee te geven in onze opleidingen omdat de toekomst op heel veel
belangrijke problemen interdisciplinair is
Vb. klimaatproblemen, maar ook binnen bedrijven zoeken ze steeds meer mensen die van
meerdere markten thuis zijn
Het helpt ons om:
o Complexe, veelzijdige vragen te beantwoorden
o Brede problemen aan te pakken
Problemen op te lossen die buiten welke discipline dan ook liggen
∼ communicatiewetenschappers kunnen geen antwoord geven op het klimaatprobleem, maar
natuurwetenschappers ook niet, zij kunnen alleen vaststellen wat er is gebeurd, aan het
gebeuren is en zal gebeuren en misschien wat er moet gebeuren om de klimaatverandering
, tegen te gaan maar om het effectief toe te passen (het in beleid omzetten) heb je dan weer heel
andere disciplines nodig
3 logics
o Logic of accountability/verantwoordelijkheid
Hebben als onderzoekscommunity een verantwoordelijkheid tegenover de samenleving en
aangezien de samenleving complex(er) is (geworden) moet je als onderzoeker zien dat je daar
een antwoord op kunt bieden via interdisciplinair onderzoek
o Logic of innovation
Noodzaak van wetenschappelijk onderzoek om industriële of technologische innovatie of
economische groei te bevorderen
o Ontological logic
Het transformeren van de praktijk van onderzoek en opleiding, binnen en buiten de
academische wereld, leidend tot de identificatie van nieuwe problemen en onderzoeksobjecten
en onderzoeksrelaties
∼ hoe je naar de werkelijkheid kijkt zou ook anders kunnen en misschien zelfs moeten omdat
het zo veranderd is
Uitdagingen voor interdisciplinariteit
Uitdagingen bij de evaluatie van interdisciplinaire programma’s:
o Beoordelaars: vaak geschoold in en vertegenwoordigen slechts één discipline, dus hoe kan
iemand dan over die interdisciplinariteit oordelen
o Evaluatiecriteria: verschillende kwaliteitscriteria (vb. om de impact op de samenleving te
beoordelen, om de samenwerkingsresultaten te evalueren, om de individuen te evalueren voor
promotie).
Uitdagingen met betrekking tot het proces:
o Meer risico's, flexibiliteit nodig (bijvoorbeeld qua financiering, looptijd).
o Complexere samenwerking om in heterogene teams te werken
∼ je krijgt heel heterogene groepen van mensen die een heel andere manier van werken
hebben en toch ga je samen een bepaald probleem onderzoeken, proberen op te lossen
Uitdagingen met betrekking tot de individuen:
o De behoefte aan een ‘interdisciplinair individu’
als je wilt meegaan in interdisciplinair onderzoek vereist dit dat je zelf ook interdisciplinair
denkt
Interdisciplinarity paradox
→ interdisciplinariteit is in feite niet tegengesteld aan disciplinariteit, omdat het voor de
verwezenlijking ervan een zeker besef van disciplinariteit veronderstelt
∼ interdisciplinariteit is eerder complementair aan disciplinariteit
DAAROM onderscheiden verschillende vormen van disciplinariteit
Verschillende vormen van disciplinariteit
1. Monodisciplinariteit: binnen één bepaalde discipline onderzoek doen
∼ het uitvoeren van onderzoek binnen de grenzen van een “primaire eenheid”, dwz de
disciplinaire gemeenschap (zelfredzaamheid)
2. Multidisciplinariteit: een gezamenlijke of afzonderlijke georganiseerde vorm van onderzoek
naar een vraagstuk, bekeken vanuit het perspectief van meerdere disciplines, waarbij de
, disciplines blijven werken met hun eigen standaard disciplinaire kaders (juxtapositie
autonomie)
3. Cross-disciplinariteit: het bekijken van een bepaalde discipline vanuit het perspectief van een
andere discipline, waarbij aspecten van de ene discipline verklaard kunnen worden door een
andere discipline
vb. wij kijken naar een probleem binnen de psychologie en leggen uit hoe wij daar naar kijken
en zij leggen uit hoe zij daar naar kijken
4. Interdisciplinariteit: het combineren van de sterktes van verschillende disciplines om een
bepaald complex probleem misschien beter te kunnen oplossen dan wanneer we het specifiek
vanuit verschillende disciplines apart doen
∼ zijn afhankelijk van elkaar en er is samenwerking nodig
5. Transdisciplinariteit: er wordt zowel binnen de verschillende disciplines samengewerkt als
ook met de samenleving en het ook echt gaat over ‘real world’ problemen
→ onderzoekers uit verschillende disciplines binnen de academische wereld werken samen en
werken ook samen met externe belanghebbenden buiten de academische wereld (de
samenleving) om problemen in de ‘echte wereld’ aan te pakken (probleemoplossing,
implementatie)
∼ nieuw onderzoeksveld dat zich ontwikkelt in de kennismaatschappij
6. Postdisciplinariteit: het overboord gooien van alle disciplines waardoor er volledige vrijheid
is
Van disciplinaire Mode 1 tot transdisciplinaire Mode 2 kennisproductie
Mode 1 Mode 2
Disciplinair (wetenschap opgedeeld in Transdisciplinariteit, met en voor de
afzonderlijke disciplines) samenleving
Academische context, focus op Focus op het toepassen en de problemen in de
wetenschappelijke kennis (basic research) echte wereld (applied research)
Onderzoeker staat buiten de fenomenen, is een Onderzoekers w gezien als iemand die kan
‘neutrale’ observator ingrijpen in die werkelijkheid
Traditionele wetenschaps communicatie en Co-creatie en participatieve wetenschaps
disseminatie (vb. naar peers, via journals, communicatie en disseminatie (vb. via citizen
conferenties) science initiatieven)
Citizen Science
WAT
Burgers (niet-wetenschappers) betrekken in wetenschappelijk onderzoek
Kan op verschillende manieren: mee data laten verzamelen, analyseren, betrekken bij
implementatie van nieuwe bevindingen
In lijn met sociale transformaties waarin burgers belangrijke actoren worden
Vb. CurieuzeNeuzen: mensen deden mee metingen in hun tuin door een apparaat dat ze
opgestuurd kregen in hun tuin te installeren
, HOE – verschillende vormen
Actief vs meer passieve vormen van participatie in onderzoek
Kort vs lange termijn participatie (1 keer iets doen vs voor een langere tijd metingen uitvoeren)
Kleine vs groot schalige studie
Verschillen op vlak van inclusiviteit, de hoeveelheid vrijheid, impact je een burger gaat geven
o Andere burgers dan deze van de hoogste en middelste sociale klasse?
o Empowerment en de impact op deelnemers en de samenleving als geheel?
Onderzoeksgegevens (open data? Kwaliteit?)
WAAROM
1) Nuttig voor kennisproductie
Burgerwetenschappers in staat stellen om nuttige wetenschappelijke kennis te produceren
en zichzelf te identificeren als onderdeel van een (onderzoeks)gemeenschap
aanpakken van wicked problems (problemen die meer dan alleen de kennis van een
onderzoeker, van een discipline nodig hebben) door co-creatie van kennis tussen
wetenschappers (over disciplinaire grenzen heen), beleidsmakers, industrie en burgers
(d.w.z. het zogenaamde 'quadruple helix model')
vb. De warmte en droogte meten op verschillende plaatsen in België is als groepje
onderzoekers niet makkelijk, het betrekken van de burgers vergemakkelijkt de metingen
efficiënt kennis genereren
2) Vanuit een grondrechtenperspectief
Ipv dat de onderzoeker altijd kijkt naar wat de burger doet, hoe die zich gedraagt etc. gaan
we deze als volwaardige partner betrekken in ons onderzoek
3) Manier om wetenschappelijke geletterdheid naar de burger te brengen
Door mensen te betrekken bij onderzoek, te tonen hoe het in zijn werk gaat en hen deel uit te
laten maken van het proces zullen beter begrijpen hoe wetenschap werkt waarschijnlijk
stijgen van hun vertrouwen in de wetenschap
4) Voor maatschappelijke redenen
Het geeft mensen de kracht om actie te ondernemen en zich in te zetten om op een
zinvolle manier bij te dragen aan het aanpakken van grote problemen die niet individueel
kunnen worden opgelost
Mensen willen graag helpen, maar weten vaak niet hoe ze dat moeten doen
Mensen hebben de behoefte om aansluiting te zoeken bij anderen rond een thema dat hen
interesseert, kunnen met elkaar in verband komen door gedeelde interesses
