Deborah Saunders
INLEIDING REUMATOLOGIE
SA = septische artritis
SpA = SpondyloArtritis
AS = Spondylitis ankylosans
ALGEMEEN
Reumatologie = Iedere aandoening vh bewegingsstelsel die niet veroorzaakt wordt door een trauma
of die geen congenitale pathologie is.
1. Gewrichtsaandoening
- Kraakbeen/degeneratief: “artrose”
- Synoviale membraan/inflammatoir: “artritis”
2. Spierziekten
- Systemisch/inflammatoir: “myositis”
- Abarticulair “tendinitis”, “bursitis”, “epicondylitis”
3. Systeemaandoeningen (- Paraneoplasie)
4. Botaandoeningen
Degeneratieve Inflammatoire aandoeningen Tumorale
aandoeningen aandoeningen
Meest frequent Frequent Zeldzaam
Slijtage- of Ontsteking (rubor, calor, dolor, tumor en function Primaire tumoren
verouderingsverschijnselen laesie) synoviale membraan synovia zeldzaam
Thv kraakbeen met reactie Thv synovia, ev reactionele veranderingen in
synovia en bot kraakbeen en bot
Inwendige factoren: Infectieus Reumatische inflammatoire
Zenuwaandoeningen, (bekend aandoeningen
endocrien, vasculair, uitwendig) Oorzaak Metabole
seniliteit onbekend aandoeningen die
vb. RA of leiden tot inflammatie
Spondylitis vb. jicht →
ankylosans kristalgeïnduceerde
artritis
Uitwendige factoren: Dus idiopathisch, auto-immuun, kristalartritis…
asafwijkingen, aangeboren
of posttraumatisch, te
veel/slecht gebruiken
gewricht
PROPAEDEUTICA VH LOCOMOTORISCH STELSEL
1. Anamnese → reden raadpeging: pijn, bewegingsbeperking, deformaties, spierzwaktr
a. Pijn (meest frequente reden)
- Lokalisatie
1
, Deborah Saunders
o Aangegeven lokalisatie (aangetast gewricht)
o Gerefereerde pijn → Vuistregel: gewricht boven en onder het aangetaste gewricht
- Duur pijn
o Acuut en hevig vs chronisch en progressief
- Type pijn: Kunnen samen voorkomen!
Inflammatoir Mechanisch
Inflammatoire aandoeningen zoals - Degeneratieve aandoeningen zoals
RA (artritis) osteoartrose (artrose) → Pijn:
▪ Pijn ’s morgens meer - ’s Avonds meer uitgesproken
uitgesproken - Neemt toe bij vermoeidheid
▪ Pijn constant en gaat niet over - Neemt toe bij belasting
bij rust - Vermindert bij rust
▪ Nachtelijke opstoten - Geen nachtelijke opstoten
▪ Ochtendstijfheid - Typische startpijn; eerste stappen pijnlijk,
▪ Verbetert bij bewegen nadien beter
*Nachtelijke pijn: pt moet wakker worden van de pijn! ≠ niet kunnen inslapen door pijn
- Antecedenten
o Traumatisch begin
▪ Vb. ischias bij scheur in discus intervertebralis), scheur meniscus…
o Infectieus begin
▪ Vb. slecht behandelde angina → acuut gewrichtsreuma
o Spontaan
- Effect van medicatie
- Patroon van gewrichtsaantasting
Polyarticulair Pauciarticulair Monosynovitis
▪ >5 gewrichten, ▪ <5 gewrichten, ▪ 1 gewricht
symmetrie asymmetrie ▪ Jicht, septische artritis,
▪ Type voorbeeld RA ▪ Type voorbeeld hydrops bij artrose,
▪ Z-patroon SpondyloArtritis (SpA) posttraumatisch,
▪ Kleine gewrichten ▪ Y-patroon aseptische necrose
(vb. teen, vingers) ▪ Grotere gewrichten, ▪ Eerste manifestatie
▪ Vb. RA, SLE, voorkeur OL (heup, knie) inflamm aandoeningen
sclerodermie, ▪ Vb Spondylitis zoals RA, psoriasis
dermatomyositis, Ankylosans, artritis met arthritis en SpA
psoriasis artritis, CD of CU, reactieve ▪ Denken aan besmetting
polymyositis… artritis, psoriasis artritis,
sarcoïdose
b. Bewegingsbeperking
- Frequentst door pijn zoals bij inflammatie, na trauma
- Bij degeneratief lijden (osteoartrose) door spiercontractuur, osteofyt
c. Deformaties
- Aangeboren of verworven (ligamentaire letsels, antalgisch, spieratrofie…)
d. Spierzwakte
- Primair: myositis, scheur
o Spierruptuur, atrofie, ontsteking
- Secundair: zenuwletsels
o Zenuwletsel, compressie, elongatie of ruptuur
2
, Deborah Saunders
2. Systeemanamnese → BELANGRIJK! (Na studeren alles kunnen klasseren binnen aandoening!)
Enerzijds locomotorische manifestatie van primair internistisch probleem
Anderzijds extra-articulaire manifestatie(s) van primair reumatologisch probleem
a. Het oog
- Cataract, glaucoom: > iatrogeen (corticoïden)
- Uveïtis: Spondylitis Ankylosans (SA); Juveniele Chronische Artritis (JCA), Sarcoïdose
- Conjunctivitis : Reactieve Artritis (+ urethritis, synovitis) ; syndroom van Reiter; conjunctivitis
sicca (+ xerostomie) bij Sjögren syndroom
- (Epi)scleritis : Reumatoïde Artritis (RA)
- Cornealetsels: corneal melting, keratitis punctate
- Retinopathie: maculopathie bij anti-malariamiddelen
- Lensluxaties : bij congenitale aandoeningen (Marfan)
b. Oor, neus, keel en tanden
- Opsporen focale infecties (abcessen) als ingangspoort septische artritis of hematigene
osteomyelitis; strepotococceninfecties (Reactieve Artritis, acuut gewrichtsreuma)
- Xerostomie bij Sjögren syndroom
c. Mondmucosa
- Aftose bij Behçet
- Mondulceraties bij SLE
d. Longen
- Pleuritis bij SLE of RA
- Longfibrose bij RA of systeemsclerose
- TB
- Pancoast-syndroom: longtoptumor met druk op plexus brachialis (cervicobrachialgie)
e. Hart
- ↑ CV morbiditeit/mortaliteit bij chronische inflammatoire reumatische aandoeningen
- Pericarditis bij SLE of JCA
- Kleplijden bij acuut gewrichtsreuma
f. Slokdarm
- Dysfagie
- Oesofagitis (NSAID of corticoïden)
- Slikstoornissen bij systeemsclerose
g. Maag
- Secundair aan NSAID/corticoïden
- Vaak hernia diafragmatica bij RA
h. Darm
- Diarree (+ bloed), abdominale pijn, koorts en gewichtsverlies bij inflammatoir darmlijden
(Crohn, Colitis Ulcerosa) → geassocieerd met perifere synovitis of met SA
i. Nieren
3
, Deborah Saunders
- Lupus nefritis, nierlijden bij systeemsclerose
- Nieraantasting bij chronische jicht
- Amyloïdose bij chronische ongecontroleerde inflammatie vb. RA
j. Urogenitaal
- Urethritis, balanitis, vaginitis ikv Reactieve Artritis
- Repetitieve miskramen bij SLE, antifosfolipidensyndroom
- Syfilis → tabes dorsalis met uitgesproken neuroartropathie (weinig klachten, zeer
destructief)
k. Lever
- Chronische hepatitis kan geassocieerd zijn met synovitis
- Artralgieën of synovitis als prodromaal verschijnsel van hepatitis
l. Endocriene klieren
- Artrose bij hemochromatose (MCP 2-3), poly-artrose bij acromegalie
- Chondrocalcinose bij hyperparathyroïdie
- DM perifere neuroartropathie
m. Zenuwstelsel
- Polyneuropathie oa bij RA
- Syringomyelie: neuroartropathie BL
- Tabes dorsalis (syfilis): neuroarthropathie OL
n. Huid
- Psoriasis (Artritis)
- Raynaudfenomeen
- Sclerodactylie bij SLE
- Vlindervormige rash, alopecie bij SLE
- Fotosensitiviteit
- Iatrogene rash
o. Nagels
- Psoriasis
3. Familiale anamnese
- Zeer belangrijk, vnl bij spondyloartropathieën vb SpA
- Ook bij osteogenesis imperfecta (grote familiale penetrantie)
4. Beroepsanamnese
- Vnl belangrijk bij degeneratieve aandoeningen
KLINISCH ONDERZOEK
1. Inspectie
2. Gang
3. Mobiliteit
4. Palpatie
4