Samenvatting thema 4: behaviorisme

Thema 4: BEHAVIORISTISCHE BENADERING
1. Uitgangspunten en basisbegrippen
ontstond als een reactie op eerdere psychologische stromingen, met name
de psychoanalyse. John Watson zette in zijn manifest van 1913 de
fundering v/e nieuwe benadering van psychologie. In plaats van
innerlijke processen zoals gedachten, dromen & fantasieën te
bestuderen, richtte het behaviorisme zich op observeerbaar gedrag.
Watson pleitte voor een empirische & experimentele benadering,
vergelijkbaar m/d natuurwetenschappen, m/e focus op objectiviteit en
waarneembaarheid.

1.1 Ons gedrag, onze gevoelens, onze gedachten en
onze interacties worden bepaald door allerlei
externe prikkels in onze omgeving
 Het individu bepaalt niet zelf zijn gedrag, gevoelens en gedachten.
 Gedrag wordt beïnvloed door externe prikkels in de omgeving, en
niet door interne processen.
 Behaviorisme is periferalistisch, wat betekent dat de oorzaken v/
gedrag buiten het individu gezocht moeten worden.
 Persoonlijkheidsverschillen worden ontkend. Volgens Skinner
hebben mensen geen persoonlijkheid en reageren ze zoals
marionetten op externe invloeden.
 Gedrag wordt beloond: Als Marie geld inzamelt v/e goed doel,
doet ze dat omdat ze in het verleden beloond is voor dit gedrag, niet
omdat ze een "goed mens" is.
 Behaviorisme gelooft niet in vrije wil: Gedrag is deterministisch
en volledig afhankelijk van externe factoren.
1.2 Ons gedrag, onze gevoelens, onze gedachten en
onze interacties worden bepaald door wat we
geleerd hebben
 Behavioristen zien mensen als geboren op een blanco blad
(tabula rasa). Er zijn geen aangeboren eigenschappen; alles
wordt aangeleerd door ervaringen.
 John Watson beweerde dat hij elk kind kon trainen om een
bepaalde specialist te worden, ongeacht aangeboren talenten
of achtergrond.

,  Onaangepast gedrag wordt beschouwd als aangeleerd en
kan m/d juiste technieken ook weer afgeleerd worden.
 Het gedrag van mensen en dieren is vergelijkbaar: de
wetmatigheden die gedrag bij dieren bepalen, gelden ook voor
mensen.
 Er is geen verschil in hoe kinderen en volwassenen nieuwe
gedragingen leren. Dezelfde mechanismen gelden voor beide.
1.3 Een behavioristische benadering gaat uit van het
nurture-model
 Het nurture-model legt de nadruk op de invloed v/d omgeving en
opvoeding op gedrag, in tegenstelling tot het nature-model dat
erfelijkheid als verklaring voor gedrag ziet.

 Kinderen worden geboren als een onbeschreven blad en worden
gevormd door hun omgeving.

 Pedagogisch optimisme: Aanhangers v/h behaviorisme geloven
dat, door de juiste opvoeding en omgevingsinvloeden, ongelijkheid
in kansen verminderd kan worden.

 Nature-nurture-debat: De vraag in hoeverre gedrag wordt
bepaald door erfelijkheid (nature) of opvoeding en omgeving
(nurture) is nog steeds actueel.
VB: Verschillen tussen mannen & vrouwen worden deels
biologisch verklaard (sekse), maar gedrag wordt ook sterk beïnvloed door
sociale verwachtingen en opvoeding.

1.4 Een behavioristische benadering gaat uit van een
positivistisch wetenschapsmodel
 Het behaviorisme volgt het positivistisch model v/d
natuurwetenschappen, waarbij objectiviteit en het experimenteel
onderzoek centraal staan.

 Gedrag wordt benaderd als een S-R-mechanisme (Stimulus-
Respons). Wat zich in de "black box" (de interne mentale
processen) afspeelt, wordt buiten beschouwing gelaten omdat dit
niet objectief meetbaar is.

 De realiteit wordt opgesplitst in kleine, meetbare delen: Complex
gedrag wordt herleid tot een reeks eenvoudige S-R-verbindingen.

 Gedrag wordt lineair-causaal bekeken: Oorzaak-gevolgrelaties
staan centraal bij het verklaren van gedrag.

, VB: Om het agressieve gedrag v/e patiënt in een woonzorgcentrum te
begrijpen, wordt gezocht n/d prikkels die dat gedrag uitlokken.




Reflectievragen bij de Theorie

 Citaat van John Watson (1913): Hij beweerde dat elk kind
gevormd kan worden tot elk soort specialist, ongeacht zijn
achtergrond. Dit geeft aan dat Watson uitgaat v/h nurture-
principe: alles is aan te leren.

 Wat is acceptabel/onaanvaardbaar?

o Akkoord: Het idee dat veel gedrag aangeleerd is en dus
veranderd kan worden, geeft hoop in het behandelen van
problematisch gedrag.

o Onaanvaardbaar: Het volledig ontkennen v/
persoonlijkheidsverschillen en vrije wil kan als te
deterministisch worden gezien.

Belangrijke Kernbegrippen

 Periferalistisch: Externe prikkels in de omgeving verklaren gedrag.

 Determinisme: Gedrag wordt volledig bepaald door externe
factoren, zonder vrije wil.

 Tabula rasa: Het idee dat mensen als een leeg blad geboren
worden en gedrag aangeleerd wordt door ervaringen.

 S-R-mechanisme: Menselijk gedrag wordt beschouwd als een
reactie op externe stimuli (Stimulus-Respons).

 Nature-nurture-debat: De discussie over of gedrag door erfelijke
(nature) of omgevingsfactoren (nurture) wordt bepaald.



2. Hedendaagse denkers
Behaviorisme (1910-1960):

 Gedurende vijftig jaar dominante stroming in de psychologie.