Ethisch ondernemen
1. Inleiding
1. 1 Marktplaatsen vroeger en nu
- Vroeger -> geografische plek in het midden van de Stad (afgebakend)
- Nu -> alles en overal is een marktplaats, er is geen ontkomen aan
De Verlichting -> probeerden mensen een kritische geest aan te bieden, ze luisterden
allemaal naar wat de kerk hen zei
o Katholieke kerk domineerde de maatschappij en deze macht ging op een
bepaald moment weg, waardoor de leegte ingevuld moest worden ->
economisch denken
Commodificatie = alles wordt gezien als koopwaar, op alles kan een prijs geplakt
worden, alles wordt uitgedrukt in geldwaarde en niet de waarde die ze werkelijk bevatte
In steeds meer aspecten van het menselijk handelen worden de resultaten
uitgedrukt in geldwaarde in plaats van intrinsieke of inherente waarde
1. 2 Regels van de markt:
Wet van vraag en aanbod = de juiste prijs
Return on investment (ROI) = meet de winstgevendheid van een investering ten
opzichte van de kosten.
Eerst komt, eerst maalt = garandeert eerlijke toegang voor iedereen zonder
voorkeursbehandeling in ethisch ondernemen
Het trickle-down-effect = economisch idee dat stelt dat voordelen voor de rijken (zoals
belastingverlagingen of investeringen) uiteindelijk doorwerken naar de rest van de
samenleving. Het idee is dat als de welvarenden meer te besteden hebben, ze meer
zullen investeren, bedrijven zullen laten groeien en banen zullen creëren, wat uiteindelijk
ten goede komt aan iedereen.
Groeimantra = bedrijven worden geacht steeds te groeien, want hoe meer men groeit,
hoe meer winst men kan maken
Meritocratie = je wordt beloond als je hard werkt en hard je best doet
Nut =is gelijk aan winst, hoe meer nut men kan genereren, hoe meer winst men kan
garanderen
1.3 Ethiek als vorm van verzet
=> Begint met vragen durven stellen -> bv. hoe functioneert ons economisch systeem?
- De juiste prijs = fair?
- Welke return willen we echt? Shared value?
- Wat met diegenen die uit de boot vallen?
o niet iedereen heeft hetzelfde vermogen, wat doen we met die mensen,
kunnen we hieraan iets doen?
- Wat is nodig om te spreken van een samenleving?
o is dit de ideale samenleving die wij willen?,…
- Welke waarden stellen we voorop?
o geld kan niet het enige doel zijn om in het leven te staan,…
1.4 Gebreken aan ons economisch denken
, 1) Nee niet iedereen heeft geld
2) Jawel, mensen investeren hierin om iets te bekomen, je verdiend misschien niets
maar dat betekent niet dat het geen werk is
3) Hangt samen met vraag 5
4) Neen, niet iedereen wordt beloond wanneer die hard werkt verrichten
5) Neen, bepaalde dingen kun je niet kopen zoals geluk, anderzijds heb je wel geld
nodig om bijvoorbeeld een huis of andere noodzakelijke dingen te kopen
6) Nee, economie is veel ingewikkelder dan dat
7) We werken in een markt waar concurrentie een must is, maar het is niet altijd zo
dat concurrentie innovatie creëert
1.5 Schadelijke gevolgen van ons huidig economisch model
- Kloof tussen arm en rijk neemt toe.
- Loonkloof tussen mannen en vrouwen
- Enkel maar oog voor nut en efficiëntie.
- Verwaarlozing van waarden (naastenzorg, liefde, trouw, eerlijkheid...)
- Stress door prestatiedruk, faalangst, burn-out
- Uitbuiting van goedkope werkkrachten
- Uitputting van planetaire bronnen
- Vervuiling van lucht, grond en water
- Verhoogd broeikaseffect en klimaatswijzigingen
1.6 Wat is systeemdenken?
Systeemdenken = een wetenschappelijke benadering die tracht een overzicht van het
geheel te behouden, in plaats van zich te concentreren op afzonderlijke onderdelen
zonder te overwegen welke rol deze delen in het groter geheel spelen.
- Samenspel van met elkaar interagerende deelsystemen
- Werkelijkheid is complex, moeilijk te beschrijven
- Kijken welke diepliggende ondergaven er op inspelen
- Je mag het geheel niet uit het oog verliezen
,Men beschouwt het gedrag van een systeem (bijvoorbeeld een ecosysteem) niet als een
simpele keten van oorzaak- gevolgrelaties, maar als het samenspel van met elkaar
interagerende deelsystemen, waarbij terugkoppeling een belangrijke rol speelt.
Systeemdenken is niet zozeer een theorie naast andere, noch een techniek of methode
om problemen te benaderen, maar een wijze om de complexe werkelijkheid te
begrijpen en te beheersen.
1.6.1 systeemdenken
- Behouden van overzicht van het geheel te behouden, i.p.v. zich te concentreren
op afzonderlijke onderdelen zonder te overwegen welke rol deze delen in het
groter geheel spelen.
o Niet enkel bij een ramp, maar ook alles wat we in de werkelijkheid zien
- Beschouwt het gedrag van een systeem (bijvoorbeeld een ecosysteem of een
land) niet als een simpele keten van oorzaak-gevolgrelaties, maar als het complex
samenspel van op elkaar inwerkende deelsystemen (politiek, economie, ecologie,
sociale structuren,...)
- Systeemdenken vereist een holistische kijk (in zijn geheel denken) op het te
bestuderen systeem: niet alleen kijken naar de afzonderlijke deelsystemen, maar
vooral ook naar de manier waarop zij wisselwerking vertonen en naar hun plaats
in het geheel.
1.6.2 Systeemdenken in ethisch ondernemen?
- We leren het geheel bestuderen, en niet alleen de deelaspecten.
- We leren kijken naar dynamische relaties, en niet naar alleen lineaire
oorzaak- gevolgketens.
o Meestal oorzaak gevolg, (wat zijn de oorzaken en gevolgen van de
gevolgen)
- We leren aandacht te hebben voor de processen, en niet alleen voor de
feiten.
o Feiten zijn belangrijk en je kan hieruiyt vertrekken, maar welke
processen houden zich hierachter schuil
- We leren patronen ontdekken, en niet alleen details te zoeken.
o Kunnen we structuren erkennen in de fenomenen die we bestuderen
1.7 Instorting Rana Plaza in Bangladesh
Maakt kleren voor merken als Benetton, Primark, Gucci, Prada,...
Bij de instorting kwamen 1.134 mensen om het leven en raakten ongeveer 2500
mensen gewond
Waarom is dit gebeurd? De directe oorzaken van de ramp waren:
1. Het complex was gebouwd op een drooggelegd moeras, waardoor het
inherent zwak stond
2. Het transformeren van het gebouw van commercieel naar industrieel
gebruik
3. Het bijbouwen van drie extra verdiepingen op het oorspronkelijke pand
4. Het gebruik van ondermaats bouwmateriaal (waardoor de structuur niet
sterk genoeg was, nog versterkt door de trillingen van de generatoren)
Maar: dat is niet de diepere oorzaak van dit voorval...
1.7.1 Zijn er diepere oorzaken?:
- Corruptie -> buitenlandse overheden zien graag westers geld binnenkomen,
springen hierop, willen de bouw sneller laten gaan,…
- Sweatshop -> veel mensen op een beperkte plaats
- Lage loonlanden?
, - Kledingindustrie -> misschien heeft de consument daar ook een
verantwoordelijkheid van
- Fast fashion?
- Globale economie?
- Geschiedenis van kolonialisme en imperialisme -> Bangladesh was vroeger een
Engelse kolonie, misschien is er een onevenwicht in macht
- Kapitalisme?
