INHOUDSTAFEL
Deel 1|Wat is recht?.................................................................................................................................................3
inleiding: een moeilijke vraag...............................................................................................................................3
TITEL 1. fundamentele transformaties van mensenmaatschappijen...................................................................4
Proloog..............................................................................................................................................................4
Vier soorten gemeenschappen.........................................................................................................................4
TITEL 2. Kenmerken van recht.............................................................................................................................10
Proloog: twee benaderingen...........................................................................................................................10
Normatieve ordening......................................................................................................................................10
Institutionele oorsprong..................................................................................................................................12
Afdwingbaar....................................................................................................................................................12
‘juiste’ ordening...............................................................................................................................................13
Rechtvaardigheidstheorieën...........................................................................................................................14
Rechtvaardigheidsstromingen............................................................................................................................17
Theocratische stroming...................................................................................................................................17
Autocratische stroming...................................................................................................................................17
Democratische stroming.................................................................................................................................18
Natuurrechtelijke stroming.............................................................................................................................19
Utilitaristische stroming..................................................................................................................................20
Historische stroming.......................................................................................................................................20
Positivistische stroming...................................................................................................................................21
Nomocratische stroming.................................................................................................................................24
Egalitaire stroming..........................................................................................................................................24
Capability approach.........................................................................................................................................26
Deel 2| functies en finaliteit van het recht.............................................................................................................26
TITEL 1. Functies van het recht............................................................................................................................26
Gedragsafstemming........................................................................................................................................27
Besluitvorming binnen de groep.....................................................................................................................33
TITEL 2. Finaliteit van het recht...........................................................................................................................33
Codificatie........................................................................................................................................................34
Modificatie......................................................................................................................................................34
Deel 3 | Normen en hun samenhang......................................................................................................................37
TITEL 1. Wat is een rechtsnorm?.........................................................................................................................38
Descriptieve vs. prescriptieve normen............................................................................................................38
Talige uitdrukkingen van normen...................................................................................................................39
TITEL 2. Algemene bestanddelen van rechtsregels.............................................................................................41
1
, Normsteller.....................................................................................................................................................41
Normbestemmeling........................................................................................................................................42
Voorgeschreven gedraging..............................................................................................................................42
Modaliteiten....................................................................................................................................................46
Geviseerde feitelijke situatie...........................................................................................................................52
Concretiseringsgradaties.................................................................................................................................53
TITEL 3. De samenhang van rechtsregels: recht als systeem?............................................................................56
Recht als dogmatisch systeem........................................................................................................................56
Recht als sociaal systeem................................................................................................................................57
Recht als chaotische janboel...........................................................................................................................59
Twee metaforen..............................................................................................................................................60
ALGEMENE RECHTSLEER
2
,DEEL 1|WAT IS RECHT?
INLEIDING: EEN MOEILIJKE VRAAG
- De ultieme definitie ontbreekt
o Nog steeds zoeken juristen naar een definitie van hun rechtsbegrip
Immanuel Kant
- Hebben we wel een definitie nodig?
o Vb. chemie heeft geen definitie nodig
o Wel nodig in het recht
o Twee opvattingen
Essentialistische: recht heeft een essentie
Kernelement dat altijd en overal aanwezig is en dat toelaat recht te
onderscheiden van andere fenomenen
Probleem: die essentie is tot nu toe nog niet gevonden
Conventionalistische: een conventie, is veranderlijk
Een afspraak tussen mensen
De inhoud ligt niet op voorhand vast
- Definities van recht: vele vormen
o Statelijk recht
o Gewoonterecht
o Religieus recht
o Natuurrecht
o Internationaal recht
- Definities van recht: vergelijken met families
o Er is geen één essentieel kenmerk per familie
= een kenmerk dat iedereen in de familie heeft en mensen buiten die familie niet
hebben
Talrijke definities die men aan het recht heeft gegeven, overlappen soms gedeeltelijk
elkaar en sluiten elkaar soms ook deels uit
- Recht? Geen essentiële kenmerken
o Gevolg: eerder de conventionalistische opvatting volgen ipv de essentialistische
o Brian Tamanaha
Recht is alles wat mensen door hun sociale praktijken identificeren en behandelen
als ‘recht’
Vb. duizend jaar geleden zou men mensenrechten een bizar fenomeen gevonden
hebben, nu is dit een apart recht dat als normaal wordt gezien
- Recht = standpunt- of maatschappijafhankelijk
o Hangt af van hoe men recht omschrijft
o Men moet zelf een standpunt innemen over wat je als recht beschouwt
o Vb. maatschappijen
Maatschappij 1 en 2 hebben elk een eigen opvatting over wat recht is
Vraag over abortus wordt op twee verschillende manieren beantwoord, door twee
verschillende opvattingen over HET recht
o Vooraleer men een antwoord kan geven over wat HET recht is moet men zelf een
standpunt innemen
- Gevolgen conventionalistische opvatting
o Er is geen universeel en tijdloos criterium om uit te maken wat als recht telt en wat niet
o Recht = relatief naar plaats en tijd
3
, Doorheen de tijd en geografische ruimte: verschillende vormen van recht
Recht is een sociale constructie met een geschiedenis
Geconstrueerd door handelingen van mensen
Er moet rekening gehouden worden met waar men zit
Er moet rekening gehouden worden met de geschiedenis
o Focus ligt niet op een essentie, wel op diverse kenmerken
Geheel aan regels
Gericht op normatieve ordening
Rol handhaving
Rol rechtvaardigheid
TITEL 1. FUNDAMENTELE TRANSFORMATIES VAN MENSENMAATSCHAPPIJEN
PROLOOG
o Niet uitgebreid gezien in les, dus bekijken in boek
o Sociale ontwikkeling binnen een gemeenschap is mogelijk, door het samenspel van:
Materiele facetten
Ideële facetten
Sociale instituten en praktijken
o Niet elke gemeenschap is sociaal even complex
Hoe groter, hoe organisatorisch uitgewerkter
Alle verschillende gedragingen van de leden van de gemeenschap in goede
banen leiden noodzaak aan hiërarchie
Op een gegeven moment bereikt een gemeenschap een graad van sociale
complexiteit die ervoor zorgt dat leiders met tussenpersonen moeten werken
o Elke gemeenschap neemt basisbehoeften van maatschappij voor haar rekening
In complexere gemeenschappen wordt dat soort taken niet aan individuen
toebedeeld, maar aan instituten die in functie van die basisbehoeften zijn
georganiseerd
o Horizontale en verticale specialisatie
Horizontaal
Eenheden staan op hetzelfde niveau
Verticaal
Hiërarchisch verschillende niveaus
VIER SOORTEN GEMEENSCHAPPEN
= Chronologisch, maar niet teleologisch (= het wordt niet steeds beter, het gaat er niet per se op vooruit)
Rijken en moderne staten zijn gewoon complexer qua organisatie dan SJVV en chiefdoms
De manier waarop andere samenlevingsvormen georganiseerd zijn, tref je ook aan binnen moderne
staten
o Organisatie van een groep binnen een grotere samenleving
o Vb. drugskartel, woonwagenbewoners
Recht is aanwezig in elke samenleving, alleen betekent het begrip ‘recht’ niet in elke samenleving hetzelfde
In weinig complexe gemeenschappen is recht iets anders dan in meer complexe maatschappijen
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur marthegrammens. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,46. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
