, Hoofdstuk 1 : Wat is psychologie?
1.1 Een de nitie van psychologie
Psychologie (geest + studie = studie van het geest) : is een wetenschap waarbij het gedrag
(meetbaar) bestudeerd wordt en waarbij die gedragsevidentie gebruikt wordt om de interne
processen (onmeetbaar) te begrijpen die aan dat gedrag ten grondslag liggen.
(Psychologen proberen menselijk gedrag te begrijpen, ze gaan gedrag observeren en het
gedrag te begrijpen, theorieën opstellen over de interne, onzichtbare processen en motieven
die eraan ten grondslag liggen.)
Voorbeeld : intelligentie (je observeert het gedrag om te weten hoe die persoon in elkaar zit)
1.2 Ontwikkelingen die de psychologie mogelijk gemaakt hebben
“Psychologie heeft een lang verleden maar een korte geschiedenis.”
Het nadenken van het menselijk geest is er altijd geweest maar of cieel gestart in 1879
omdat de eerste onderzoek toen van start is gegaan.
(Van loso sch nadenken over de werking van de geest -> onderzoek van de geest in de
traditie van de natuurwetenschappen)
1. Rede, intuïtie en geloof :
Filosofen in het Oude Griekenland (Plato en Aristoteles) : Mensen waren de enige wezens
met een rede en deze rede maakt het mogelijk om de realiteit te begrijpen. (Nadenken,
intellect)
Als we willen weten hoe de mens in elkaar steekt dan is de kennis het resultaat van
redeneren erover, intuïtieve theorieën, goddelijke ingeving maar dus geen wetenschappelijke
onderzoek.
Vertaling van Griekse geschriften door theologen tot en met de 15de eeuw: God (bijbel) staat
garant voor de waarheid, daarom waren de geschriften van de kerkvaders de meest
betrouwbare bron van informatie. Kennis is vanuit het geloof de mens proberen te begrijpen
via de rede.
fi fifi fi
,2. De wetenschappelijke revolutie (16e eeuw) :
Een nieuwe manier van denken (wetenschappelijke revolutie) : Oude wijsheden blijken niet
noodzakelijk correct
(voorbeeld : niet geocentrisme zoals ze dachten tot de 15e eeuw maar heliocentrisme =
Copernicus, aarde vormt niet het centrum van het heelal maar de zon)
Nieuwe kennis : reformatie, boekdrukkunst, ontdekkingsreizen, contact met islamitische en
Chinese geleerden,… (factoren die een rol gespeeld hebben bij het ontstaan van de
wetenschappelijke revolutie)
Nieuwe kennis komt voort uit observeren en experimenteren, niet uit het bestuderen
van oude meesters (veel kennis ging niet verloren maar moest herontdekt worden = “mannen
van de wetenschap” -> bouwden machines, deden onderzoek, etc.)
Dus klassieke religieuze ideeën maken plaats voor modern wetenschappelijk denken. Kennis
is het product van wetenschappelijke studie = observatie en experimenten.
3. De groeiende macht van de wetenschappen en het ontstaan van twee culturen :
Rationalisme (17e eeuw) : toepassing wetenschappelijk onderzoek op mens, weliswaar enkel
op lichaam (geest en lichaam zijn 2 losstaande delen). Kennis is een product van
aangeboren ideeën en via rede afgeleide inzichten.
De waarheid kan enkel achterhaald worden door middel van rede : je kan aan alles twijfelen,
behalve dat je twijfelt ‘cogito ergo Sum’
● Nativisme : sommige kennis is aangeboren, kennis bereidt zich uit door daarop verder te
bouwen via de rede
● Dualisme : lichaam als een machine, kan wetenschappelijk onderzocht worden
, Empirisme (17e-18e eeuw) : Geest kan ook wetenschappelijk onderzocht worden. Kennis is
een product van ervaring. (Als baby weten en kennen we niks, door dingen mee te maken
gaan we dingen beginnen te weten) Kennis komt tot stand via zintuigelijk ervaringen
(geest = tabula rasa, kennis door observatie -> associaties)
(Voorbeeld associaties : als je een its ziet en daarna komt donder, ga je als het slecht weer
is het associeren met dat er een storm aankomt)
(Rationalisme vs Empirisme = nature vs nurture Eigenschappen bepaald door aanleg
(nature) of omgevingsfactoren (nurture)?)
Evolutietheorie :
19e eeuw Darwin : Als mensen product zijn van evolutie, kan men hun gedrag bestuderen op
wetenschappelijke manier, net zoals dieren.
● Mens is ook onderhevig aan dit process, net zoals dieren, als je de dieren
wetenschappelijk kunt onderzoeken dan de mens ook
● Succesvolle voortplanting bij kenmerken aangepast aan omgeving ( eigenschappen die
goed aansluiten bij de omgeving zorgt ervoor dat de individu nakomelingen kan krijgen =
natuurlijke selectie)
19e eeuw : Maatschappij is eindelijk klaar om menselijke geest te beschouwen als studie-
object dat kan bestudeerd worden op wetenschappelijke wijze.
De beginjaren van de psychologie : Psychologische scholen
Elke psychologische school heeft een ander klemtoon, elke school wilt een ander
studiegebied opleggen voor de wetenschappelijke psychologie. Dus vele scholen zijn een
reactie op het studiegebied van de ander school.
Wundt : grondlegger van het academische psychologie, 1e psychologische labo in Leipzig,
1879.
fl
