Contextbegeleiding
Les 1: De contextuele theorie
1 Wat is contextbegeleiding?
Binnen de contextuele hulpverlening (binnen het systematisch kader) van Ivan
Boszorgmenyi-Nagy kijken we naar de verhouding tussen gezinsleden t.o.v. van elkaar,
welke invloeden we meenemen uit vorige generaties, hoe dit ons huidig gedrag binnen
het gezin en de ruimere context bepaald en wat het mogelijke effect is op volgende
generatie.
Gezinssystemen nader bekeken:
Nagy kijkt naar de context van hoe mensen zich onderling verhouden, welke betekenis
ze geven aan die relaties, de onderlinge verbondenheid en het effect ervan over de
generaties heen.
2 Wat is het doel van contextuele hulpverlening?
Mensen minder te laten leunen op destructief recht ( dingen die hun overkomen
zijn, onrecht dat ze ervaren hebben in hun leven, waardoor ze nu niet goed
functioneren).
Meer beroep kunnen doen op eigen hulpbronnen en het herstellen van
vertrouwen.
Werken naar meer vrijheid en autonomie en het maken van eigen keuzes van
de cliënt
3 Wie is Nagy?
Een Hongaars- Amerikaans psychiater
Nagy spreek je uit als ‘ Notch’
Vanuit onderzoek tijdens zijn werk als psychiater:
een integratie van individuele therapie met systeemtheorie (gezinsdynamieken)
Filosofie van Buber: verbondenheid staat
Centraal
Vanuit onderzoek naar therapie met psychotici
Vanuit het systeemdenken
Nagy richt zich naar de context van intermenselijke relaties dus onderlinge
verhoudingen, betekenissen van relaties, onderlinge verbondenheid en dit over
generaties heen (transgenerationeel/intergenerationeel).
Hierbij twee belangrijke begrippen: loyaliteit en de balans van geven en ontvangen.
Er is zowel aandacht voor de individuele als relationele werkelijkheid, dit bekeken
vanuit vier dimensies (Nagy);
De dimensie van de feiten: 1ste dimensie
De eerste dimensie heeft betrekking op de feiten in iemands leven. Het gaat dus om
gegevens zoals sekse, nationaliteit, religie, de persoonlijke en gezinsgeschiedenis,
fysieke aspecten.
Niet enkel de feiten uit iemands huidig leven, ook uit de voorgaande generatie hebben
een invloed. Feiten uit het leven van de ouders hebben ook een invloed op het leven
,van de kinderen (bv. werkloosheid, vroege sterfte van 1 van de ouders, kansarmoede,
…).
De dimensie van de psychologie: 2de dimensie
Hoe hebben mensen die bovenstaande feiten verwerkt, beleefd?
Ontwikkelingspsychologie, hechtingstheorieën, psychodynamische benaderingen.
De dimensie van de interacties: 3de dimensie
Hoe verhouden mensen zich tegenover elkaar?
Wat speelt zich af tussen mensen aan waarneembaar gedrag en communicatie
( rolpatronen, regels in een gezin, gedragspatronen, coalities, machtsstructuren, ..)
De dimensie van de relationele ethiek: 4de dimensie
Deze dimensie maakt de contextuele hulpverlening uniek.
We focussen vanaf nu op deze 4’ dimensie
Examen: let goed op de vraagstelling: vaak gaat deze over aspecten van de 4’
dimensie!!!!!
De 4’ dimensie kan je niet los zien van de andere 3. Het is als het ware een
overkoepeling van alle dimensies.
Relationele ethiek is kijken naar de betrouwbaarheid en de wederkerige rechten en
plichten binnen iedere relatie.
Is kijken naar de invloed van voorgaande generaties op een mens.
Hoe de mens omgaat met die invloeden
En hoe hij die weergeeft in een volgende generatie.
Basisbegrippen zijn: Loyaliteit en de Balans van geven en ontvangen
4 De contextuele begrippen vanuit de 4de dimensie
1) Loyaliteit
Wat is loyaliteit?
Verschillende vormen van loyaliteit:
o Verticale, horizontale en diagonale loyaliteit
o Existentiële (bloedband) en verworven loyaliteit (existentiële: kinderen
blijven loyaal aan ouders die hen iets hebben misdaan)
o Loyaliteitsconflicten
Betekenis
Duidt op een verbondenheid tussen mensen
Ontstaat door wederzijdse betrouwbaarheid
Wordt opgebouwd door verworven diensten en
Verantwoordelijkheden die opgenomen worden in een relatie.
Verschillende vormen van loyaliteit
Existentiële loyaliteit
Ontstaat door het verkrijgen van het leven, bij de geboorte
Is een ‘zijns’ gegeven: kan niet worden verbroken, wel ontkend
Elk kind heeft hierdoor recht op liefde, aandacht en vertrouwen
, Bij ontkenning zal dit niet zonder gevolgen zijn voor de ontwikkeling van het
kind
Voor elke persoon is het belangrijk om existentieel loyaal te kunnen zijn
Verworven loyaliteit
Wordt opgebouwd wanneer mensen gepaste zorg, liefde, aandacht geven. Hoe
sterker de band van vertrouwen en zorgzaamheid is hoe sterker de loyaliteit
wordt.
Kinderen die bij hun natuurlijke ouders opgroeien zijn zowel existentieel als
verworven loyaal naar hun ouders toe.
Wat met kinderen in nieuw samengestelde gezinnen?
Pleeggezinnen? Adoptiekinderen? (voorbeeld)
Verticale loyaliteit
Tussen grootouders- ouders- kinderen
Duidt op asymmetrische relatie: kinderen ontvangen meer dan ze kunnen
geven. ( zie later balans geven en ontvangen)
Kan niet verbroken worden
Horizontale loyaliteit
Loyaliteit die ontstaat door relaties die gekozen worden: vrienden, collega’s,
partners.
Er is ook sprake van verantwoordelijkheid/ rechtvaardigheid/ wederkerige zorg
Is symmetrisch: beide partijen investeren evenveel
Kan verbroken worden
Diagonale loyaliteit
Is een horizontale relatie maar om wille van het onverbreekbare karakter en het
belang van geven en ontvangen valt deze zowel binnen de verticale als de
horizontale, vandaar de diagonale loyaliteit (broers en zussen)
Loyaliteitsconflicten
Ontstaan als mensen moeten kiezen tussen existentiële en verworven
loyaliteiten: dit is eigen aan dagelijkse keuzes.
Problematisch karakter= wanneer een kind klem komt zitten tussen deze 2
loyaliteiten.
> Risico op: onzichtbare loyaliteit en gespleten loyaliteit
1) Onzichtbare loyaliteit
Niet openlijk loyaal kunnen zijn:
Loyaliteit gaat ondergronds
Brengt onvrijheid met zich mee
Werkt door op andere relaties op een destructieve manier
Voorbeelden: kind heeft gevoel verraad te plegen aan eigen papa als hij het
goed heeft met plus papa, gedraagt zich daarom vervelend tav pluspapa
Onzichtbare loyaliteit ontstaat juist doordat het kind aanvoelt dat het niet loyaal kan zijn aan
de biologische papa, vaak zijn het kinderen die uiterlijk echt kiezen voor de mama (omdat deze
,bv. zwaar gekwetst is… kinderen kiezen vaak de kant van degene die hen het meest nodig
heeft, bv. papa dronk veel en was vaak agressief tav de mama en het kind is hier getuige
van….), dus zichtbaar lijkt het alsof er geen loyaliteit meer is tav de papa, maar net door die
existentiële loyaliteit is dit iets wat eigenlijk niet mogelijk is om niet loyaal te zijn aan de beide
ouders.. dan gaat die loyaliteit ondergronds plaats in nemen, en spreken we van onzichtbare
loyaliteit…
Je ziet dan vaak in bepaald gedrag dingen terug komen, bv. opstandig gedrag tegen de plus
papa, of een jongen die toch voor dezelfde kledingsstijl kiest als papa, of die dezelfde
beroepskant uit gaat… enz.. zijn loyaliteit zal zich op een of andere manier toch uiten. Dus in
de praktijk is het belangrijk om aandacht te geven aan die ‘gemiste’ band en het verdriet dat
daar mee gepaard gaat, de nood aan erkenning van geen papa te hebben die hij graag gehad
zou hebben, erkenning voor zijn boosheid op zijn papa…juist daar waar de verbinding fout loopt
is er veel aandacht en zorg nodig om te voorkomen dat er op een andere manier destructief
recht ontstaat. Een kind kan ontzettend boos zijn voor de feiten die een vader pleegt en
tegelijkertijd enorm verdrietig voor het gemis van een papa die hij niet gehad heeft, daarnaast
zullen er altijd dingen zijn die hij wel waardeert, die hij wel gekregen heeft… wat is dat dan?
waar kan hij op teren??? Dat zijn zaken die belangrijk zijn om op te nemen.
2) Gespleten loyaliteit
Kind wordt gedwongen te kiezen voor de ene ouder, tegen de andere
Kind voelt zich verscheurd: stort in de afgrond tussen beiden
Kind zal om te kunnen overleven kiezen voor de loyaliteit tav 1 ouder
Is een onmogelijke keuze: van nature is het existentieel loyaal aan beide ouders
Gevolg: intrapsychische problemen, effecten op andere relaties, roulerende
rekening (zie verder)
Taak voor de hulpverlener: meerzijdig partijdig blijven, psycho-educatie geven.
Splitsing duiden tussen relatie ouderniveau en partnerniveau
Kind= existentieel loyaal aan ouder
Kind= verworven loyaal aan opvoeder
Wat als kind moet kiezen? (Voorbeeld pers met verstandelijke beperking, Jeugdzorg enz.)
2) De balans van geven en ontvangen
Geven = zorg en aandacht hebben, verantwoordelijkheid opnemen, rekening houden
met de belangen en de positie van de ander
Opbouwen van gerechtigde aanspraak of verdienste
Ontvangen = zien wat de ander gegeven heeft en dit ontvangen, erkenning geven
De gever bouwt hierdoor constructief gerechtigde aanspraak op.
De Balans in evenwicht = een betrouwbare relatie= rekening houden met belangen en
rechten van alle betrokkenen.
De balans in beweging
De relatie tussen ouders en kind = asymmetrisch
De ouder geeft meer aan het kind dat het kind terug kan geven
Nagy zegt hierover: het kind lost zijn schuld in door zorg te dragen voor zijn
kleinkinderen in de volgende generatie
In moeilijke situaties (stress, depressie, verslaving,..) is de ouder niet in staat
gepast te geven. Belangrijk om als hulpverlener oog te hebben voor het in
beweging brengen van deze balans: zie volgende les
Het kind heeft het recht om ook aan zijn ouders te geven, dit geeft hem
bestaansrecht
, Een kind dat niet gezien wordt in wat het geeft houdt daar een gevoel van
onrecht aan over. Als wat iemand geeft ook gezien en erkent wordt, neemt het
vertrouwen in zichzelf toe en in de ander = zelfvalidatie en komt het tot
zelfafbakening (eigen grenzen kunnen aangeven)
Kunnen geven en ontvangen maakt mensen vrij in hun relaties
4 Begrippen
Onrecht!: wanneer ouders niet de gepaste zorg, liefde en aandacht kunnen geven…
door eigen problemen (depressie, verslaving,..), wanneer ouders geen oog hebben
voor de noden van het kind.
Verdelend onrecht (waar je niet aan kan doen zoals natuurramp, beperking, ziekte,
oorlog..)
Is het onrecht dat het leven en het lot ons aandoet.
Vergeldend onrecht (wat mensen elkaar aandoen zoals verkrachting, geweld,..)
Is het onrecht dat mensen elkaar aandoen, door ongepaste zorg aan elkaar te geven.
Deze aspecten zorgen voor destructief recht: mensen die onrecht zijn aangedaan
doen onrecht aan anderen, dus het onrecht dat mensen elkaar aandoen. Uit zich in
kwaadheid t.o.v. zichzelf (automutilatie, depressie, psychosomatiek), kwaadheid t.o.v.
de maatschappij, kwaadheid t.o.v. derden (gedragsproblemen). Dit gedrag is een
natuurlijke reactie op het onrecht en bijgevolg normaal dat dit ontstaat.
Het recht om anderen ook onrecht aan te doen en/of het recht om herstel te eisen bij
de anderen voor wat het vroeger is aangedaan of tekort is gekomen.
Constructief recht: mensen die gemotiveerd zijn om ervoor te zorgen dat hetgeen
hen is overkomen zich niet meer herhaald. Die actie die ze hiervoor ondernemen zorgt
voor een betere toekomst door het onderbreken van de vicieuze cirkel generatie op
generatie. Er als hulpverlener voor zorgen dat er opnieuw zorg, verantwoordelijkheid
en vertrouwen opgebouwd kan worden.
Door deze acties bouwt men constructief recht op. (bv hulpverlening aanvaarden,
erkenning krijgen voor onrecht, stappen etten in hulpverlening).
Wanneer we er als hulpverlener ervoor kunnen zorgen dat er opnieuw zorg, aandacht
en verantwoordelijkheid kan opgenomen en geboden kan worden aan een (gekwetst)
individu, spreken we van constructief gerechtigde aanspraak of constructief recht.
Roulerende rekening: vanuit het destructief recht het onrecht verhalen op
onschuldige derden (bv slachtoffers van seksueel misbruik worden later daders).
Wanneer kinderen hun onrecht op een of andere manier verder zetten en meenemen
naar de volgende generatie/onschuldigen.
Parentificatie destructief: ouders hebben het kind nodig om zichzelf staande te
houden, verwachten dat de kinderen hun tekorten, noden invullen. Is niet
overeenkomend met de leeftijd van het kind en met zijn ontwikkelingsmogelijkheden.
Het kind draagt zorg ipv omgekeerd en dit gedurende geruime tijd waardoor zijn
normale ontwikkeling verstoord wordt. Het kind moet meer geven dat het in staat is en
krijgt geen erkenning (4 vormen zie cursus!!).
1. Het zorgende kind: geforceerde ontwikkeling doormaken doordat get steeds
voor zijn ouders, op één of andere manier zorgt.
2. Het kind dat moet blijven (het verzorgende kind): kind moet afhankelijk blijven
uit loyaliteit aan de zorgbehoefte van de ouders
3. Het perfecte kind: verwachtingen van de ouders nastreven
4. De zondebok: door zijn gedrag afleiding van de gezinssituatie doen leiden
,Parentificatie constructief: het kind neemt zorg op voor de ouder maar krijgt
erkenning en mag daarna weer kind zijn, wat hij/zij doet valt binnen zijn
ontwikkelingsmogelijkheden, is tijdelijk, het kind krijgt erkenning voor wat het doet,
daardoor bouwt het kind zelfvalidatie en zelfafbakening op.
Ethische aannames: iedere ouder wil een goede ouder zijn/iedere ouder wil echt beste
voor zijn kind, ieder kind wil dat zijn ouders fier zijn op hem/haar (belang van geloof
existentiële loyaliteit).
Glasmetafoor (zie ppt)
Weinig zelfwaardering = meer moeite met die herstellende wissel omhoog.
Essentie van mensen met veel zelfwaardering is niet dat zij nooit boos worden in het
verkeer, de essentie is dat zij vaardiger zijn in het herkennen en bijbuigen van hun
negatieve wissels en patronen.
Hoe vaardiger iemand is in het herkennen en bijbuigen van die negatieve patronen
zodat er weer rust ontstaat en de verdere opbouw van spanning doorbroken wordt,
hoe beter.
5 Besluit les 1
Verstoorde relaties hebben steeds verschillende oorzaken, oog voor de context
ontwikkelen geeft inzicht en biedt mogelijkheden om HV af te stemmen. Er is nood aan
gepaste zorg in de HV, het doel is balans in beweging brengen.
Ortho’s werken met gekwetste mensen, ieder persoon groeit op in een gezin. Oog
hebben voor deze specifieke context helpt ons groeimogelijkheden te installeren =
preventief werken!
Ouders en kinderen willen niets liever dan een goede relatie. Betrouwbaarheid
installeren en vergroten ook in de hulpverleners. Iedere kleine stap is een belangrijke
stap op weg naar herstel.
Overzicht casus analyseren
De vier dimensies: (feiten, psychologie, interacties en relationele ethiek)
De relationele ethiek: 1) Welke loyaliteit? : existentiële loyaliteit, verworven
loyaliteit, verticale, horizontale, diagonale, loyaliteitsconflict, gespleten en onzichtbare
loyaliteit?
2) Balans van geven en ontvangen: onrecht (verdelend, vergeldend), destructief recht,
constructief recht, parentificatie (4 vormen), de roulerende rekening.
Gezinsrelaties intergenerationeel bekeken: grootouders, ouders, kind
Film (les 2)
Loyaliteit: onbetrouwbare risicovolle relatie de ene moment zegt ze dat ze van haar
houdt, dan zegt ze dat ze haar kind gaat slaan als ze niet stopt met wenen.
Relatie tussen mama/grootouders: ruw, gevoelloos. Toch komt de mama op voor haar
mama (een coalitie).
Existentiële loyaliteit tussen moeder en dochter: ze blijft vechten voor haar dochter, ze
wil haar dochter nooit laten vallen.
Verworven loyaliteit: de andere tienermoeders en Pascaline
Onzichtbare loyaliteit: kind heeft gevoel verraad te plegen aan eigen mama als hij het
goed heeft met pleegouders, gedraagt zich daarom vervelend tav pleegouders
, mogelijks in de toekomst.
Gespleten loyaliteit (tussen ouders en kinderen!!): risico doordat ze haar papa niet
kent, voorkomen door hem in beeld brengen zodat ze existentieel loyaal kan zijn bij
haar papa.
Balans geven en ontvangen: mama geeft kusjes in de auto en Angelina draait haar
hoofdje naar haar toe voor meer kusjes, samen kleuren.
Onrecht: geen ouders om op te steunen, ze is alleenstaande moeder (geen papa in
beeld).
Niet aanwezig, haar onrecht: ze kan niet terecht bij haar ouders.
Broer ook in pleeggezin, heel veel destructief recht zichtbaar.
Noemt haar baby Barthez (de papa) uit frustratie. Destructief recht
Ze vindt het moeilijk om haar kind af te staan en reageert fel tegen de begeleiders
Destructief
Constructief recht: Kiki geeft zorg en warmte, pleeggezin en hulpverlening errond.
Roulerende rekening: zaken die ze niet gekregen heeft van haar ouders kan ze niet
doorgeven aan haar kind.
Parentificatie: Pascaline wordt niet opgevangen door haar ouders en moet haar papa
medicatie geven.
Angelina mag niet wenen als Pascaline (de mama) het lastig heeft, dus zij is ook al
deels geparentificeerd. Ze moet rekening houden met de gevoelens van haar mama,
eigenlijk moet het omgekeerd zijn.
Les 3: Een basishouding vanuit de contextuele hulpverlening
Wanneer iemand zijn vat gevuld is, krijgt de rechten van het kind zijn niet onrecht.
Hoe brengen we dit theoretisch kader in de praktijk?
Een contextuele basishouding betekent dat je deze visie ten alle tijden in je
achterhoofd hebt, dat je bewust handelt vanuit dit denkkader, met als doel de
onderlinge familiale banden een plaats te geven die gepast, zorgzaam en
betrouwbaar is.
Het doel van deze basishouding is het betrouwbaarheid tussen ouders en
kinderen vergroten en de balans van geven en ontvangen opnieuw in beweging
brengen!!
We zoeken antwoorden op
Een studente vertelt dat er een jongetje in haar leefgroep zit die in het weekend
naar huis gaat, daar geen eten krijgt en heel veel meemaakt. De ouders laten
hem vooral in zijn kamer zitten.
Na het weekend vragen de opvoeders aan hem hoe het weekend geweest is en
checken ze wat hij gegeten heeft. Ze voelen dat het jongetje dit niet wil
vertellen en dat hij hierover liegt…
Hoe ga je als begeleider om met dergelijke situaties?
Wat kan de betekenis zijn van dit gedrag van het kind?
Algemene visie
Op zoek naar aanwezige krachten, wederkerigheid, verbondenheid, nood aan
liefde, betrouwbaarheid binnen relaties
Op zoek naar hulpbronnen
, Een basishouding wil zeggen dat je dit op eender welk moment in iedere
context kan toepassen.
Doel = betrouwbaarheid tussen ouders en kinderen vergroten en de balans
positief in beweging brengen.
Vijf aspecten van de contextuele basishouding
1. Handelen uit zorg
2. Verbindend werken
3. Erkenning geven
4. Meerzijdige partijdigheid hanteren
5. Inzetten van hulpbronnen
1 Handelen uit zorg
= Oog hebben voor de totale context van waaruit iemand problematisch gedrag
vertoont.
= Oog hebben voor het onrecht, de tekorten de kwetsuren van waaruit de persoon op
dit moment niet in staat is constructief te handelen.
= Geloven in de positieve intenties, onderzoeken wat die positieve intenties zijn.
“ Iedere persoon reageert vanuit zijn best mogelijke oplossing”
Betekent geloven in de existentiële en verworven loyaliteiten en de kracht die
daarvan uitgaat.
Het belang van hun rol als ouder blijven zien en benoemen
Beroep doen op hun mogelijkheden, hoe klein ook
Geloven in het feit dat een ouder een goede ouder wil zijn maar het niet altijd
kan owv eigen kwetsuren
Niet oordelen, corrigeren, overnemen (van ouders meer betrekken)
Niet de betere ouder willen zijn of dit uitstralen
Oog hebben voor hun emotionele beschikbaarheid: hoe sensitief/responsief
kunnen zij reageren?
Wat zijn hun doelen? Is dit haalbaar? Realistisch binnen het kader van hun eigen
kwetsuren?
Een open nieuwsgierige houding van uit niet-weten hanteren
Op zoek gaan naar hun betekenis van het verhaal, ipv te focussen op de
oorzaak van het probleem
Op zoek gaan naar positieve uitzonderingen op het verhaal om zo bij de
aanwezige krachten te komen.
Let op: ingrijpen in onbetrouwbare situaties zoals mishandeling, misbruik is
noodzakelijk. Dit staat los van het bovenstaande
Trauma sensitief werken
Voorbeelden: ouders blijven respecteren ook al slaagt de mama haar kind nadat ze
van de trap valt
2 Verbindend werken
Actief zoeken naar momenten, mogelijkheden waarop relaties aan elkaar zorg
kunnen geven en hun loyaliteit tot uitdrukking kunnen brengen.
Zien en benoemen wat mensen aan elkaar geven maakt dat de actie meer
betekenis krijgt (je stimuleert verbondenheid, contact, aandacht)
Oog hebben om die verbinding te creëren, te herstellen, zoeken naar
mogelijkheden.
Zoeken naar de achterliggende intenties die tot dan toe nog niet gezien werden.
, Wil niet zeggen: relaties kost wat kost weer bij elkaar brengen.
Dit is onmogelijk bij zeer destructieve situaties zoals mishandeling,
verwaarlozing, agressie, psychische problematieken, afstand kan helend zijn.
(voorbeeld 18j meisje met mishandeling)
Een verbroken contact kan ook nog verbondenheid impliceren, door te zoeken
naar wat je wel gekregen hebt in die relatie
De vraagstelling, de aandacht voor deze verbinding hebben, duidt op het
recht op die verbondenheid. En voor de aandacht voor een bestaande
loyaliteit
Lukt niet altijd bij gezinnen, ervoor zorgen dat wanneer kinderen iets geven aan de
ouders dat de ouders er aandacht aan spenderen. Anders verliest het kind zijn
eigenwaarde, zelfwaardering.
Wat als mensen geen context meer hebben? Hélène Delucci: the collage of the
symbolic family
3 Erkenning geven (examen!)
Geeft het gevoel gehoord te worden
Brengt verlichting bij onrecht
Is vaak de eerste stap die nodig is om opnieuw openheid te creëren en te
kunnen zoeken naar oplossingen.
Is meer dan complimenteren, is ook zien wat het kost om dat te doen.
Erkenning voor het geven = zien wat iemand gegeven heeft in de balans van zijn
relaties, wat door anderen niet ontvangen kon worden.
Erkenning voor het onrecht = zien wat iemand is tekortgekomen en/of gedaan.
Een hulpverlener die geen erkenning kan geven, kan geen hulpverlener zijn!! Door
erkenning te geven maakt destructief recht plaats voor constructief recht. Het is het
meest effectieve om de verstoorde balans tussen geven en ontvangen weer in
evenwicht te brengen.
Bekijk voorbeelden in de ppt
Effect van het geven van erkenning:
Het ombuigen van destructief recht naar constructief recht, de verstoorde
balans terug in beweging brengen.
In eerste instantie vaak eerst de hulpverlener die erkenning geeft
Effect is groter als dit door de directe familieleden kan gebeuren. Meestal n
langdurig proces.
Als hulpverlener ouders mobiliseren naar het geven van erkenning.
4 Meerzijdige partijdigheid hanteren
Iedereen binnen de conflictueuze relatie verdient het om gehoord te worden,
het is niet aan de hulpverlener om partij te kiezen.
Het beurtelings oog hebben voor en luisteren naar de beide partijen.
Rol van de therapeut is bemiddelend, niet beoordelend
Is kijken naar en begrip opbrengen voor de reden achter het gedrag
Dit betekent niet dat de ‘dader’ gelijk krijgt maar kijkt mee naar het onrecht van
waaruit de dader gehandeld heeft.
Belangrijk is hierbij dat de gekwetste persoon voldoende erkenning krijgt voor
het onrecht. Begrip voor de dader mag het erkennen van het eigen onrecht niet
in de weg staan. Dit zorgt voor parentificatie
Met de juiste timing: ‘ontschuldigen’ (de mens achter de dader zien)
, Meerzijdige partijdigheid is soms moeilijk
Vanuit een empathische ingesteldheid bouwen we veel verbondenheid op,
wanneer de persoon gekwetst wordt is het logisch dat we willen beschermen/
zorgen.
Lijkt wel een tegennatuurlijk gegeven
Valkuil is eenzijdig partijdig reageren, niet alleen door taal maar ook non
verbaal; wat stralen we uit naar iemand?
Wanneer de betrokkenheid te groot is: multidisciplinair taken verdelen
5 Inzetten van hulpbronnen = Zoeken naar hulpbronnen
Hulpbronnen zoeken in het systeem en hun context:
Waar in de omgeving van de cliënt (en zijn systeem) zitten aspecten die kracht kunnen
geven?
Wat en wie in de omgeving van de cliënt kan een ondersteunende rol opnemen?
Opmaken van een genogram (visueel netwerk in kaart brengen)
Wie spreek je aan..?
Wie kun je opbellen als het moeilijk is bij..?
Wat wil je op voorhand concreet met hen afspreken?
Wat wil je precies dat ze doen?
Zoeken naar eigen hulpbronnen
Wat zijn de zichtbare en verborgen competenties die in het verhaal van de cliënt
zitten?
Wanneer is de situatie iets minder erg?
Wanneer gaat het wel goed?
Wat werkt er dan?
Hoe heb je die moeilijke periode overleefd?
Wat deed je dan op dat moment? Wat deed je direct na die feiten (hoe
overleefde je toen)?
Hoe heeft jou dit geholpen?
Hoe slaag je erin om ondanks deze moeilijke situatie er te blijven staan?
Les 4: Oefeningen
Enkele extra reflecties omtrent de vertaling naar de praktijk.
Hoe omgaan met parentificatie?
Mogelijke reflectieve vragen:
Welke noden van de ouders worden door het kind vervuld? En wat zegt dat over
het destructief recht van de ouders?
Wat zijn de gevolgen van deze parentificatie voor de ontwikkeling van het kind
tot volwassene?
Wat zijn de aandachtspunten voor de hulpverlening? Hoe en welke alertheden
vraagt dit van de cliënt en de hulpverlener?
Hoe omgaan met parentificatie?
Wat zijn de aandachtspunten voor de hulpverlening? Hoe en welke
alertheden vraagt dit van de cliënt en de hulpverlener?
