Resume
Samenvatting Comparatieve Politieke Economie
- Établissement
- Universiteit Gent (UGent)
Dit is een samenvatting met alle lesnotities van afgelopen semester.
[Montrer plus]
5 revues
Par: quintenvda • 2 année de cela
Par: louis-maximemarysse • 3 année de cela
Par: axelleuytterhaegen • 3 année de cela
Par: astridtomme • 1 année de cela
Par: robinsaindenis • 4 année de cela
Aperçu du contenu
COMPARATIEVE POLITIEKE ECONOMIEINTRODUCTIE
Wat is politieke economie ?
• Politieke economie onderzoekt de interactie tussen politieke en economische verschijnselen
o Toepassing van Laswell’s definitie van politiek – “Who gets what, when and how”? – op de
economie
• Impact van sociale/politieke ontwikkelingen op de economie
o Mondiale financiële crisis 2008, het is noodzakelijk om na te gaan wat de oorzaken hiervan
zijn. Het is onmogelijk om de crisis te begrijpen, zonder te kijken naar beleid dat gevoerd werd
door staten. Een centrale vraag de laatste 10 jaar is: waarom hebben staten in de jaren ’80 zo’n
liberaliseringsbeleid doorgevoerd? Wat was het belang daarbij? Stonden politici onder druk van
de financiële sector? Hoe kunnen we invloed van bancaire sector verklaren?
o Groeiende ongelijkheid in geïndustrialiseerde wereld: ongelijkheid significant gestegen, vooral
in Angelsaksische landen. Hoe kunnen we dit verklaren? Wordt meestal gedaan vanuit anonieme
marktkrachten, dynamieken. Kan voornamelijk verklaard worden door beleid dat door landen
werden gevoerd.
à deze thema’s zijn aan elkaar verwant, dit gaan we dit semester bekijken
• Impact van economische verschijnselen op de maatschappij en politiek
o Gevolgen van globalisering voor de welvaartstaat: impact van mondialisering op natiestaten om
een welvaarstaat te gaan uitbouwen. Met een welvaartstaat bedoelt men vooral de uitbouw van
de sociale zekerheid. Dit kost natuurlijk geld. De arbeidskost ligt dus hoger bij landen waar de
sociale zekerheid beter is uitgebouwd. Dit kan wel leiden tot concurrentie met andere landen.
Landen worden dus verplicht om de sociale zekerheid af te bouwen om te kunnen concurreren
met andere landen.
o Groei in populisme
Opkomst van populistische partijen in Europa.
Het is een discours tegen wat de politieke elite wordt
genoemd. Soms ook onderscheid tussen links- en
rechtspopulisme. De linkse populistische beweging <
rechte populistische beweging. Hoe kunnen we deze
evolutie verklaren?
1. Culturele factoren en dynamieken: multiculturele
samenleving, migratie, vluchtelingen, stijgende
islamofobie.
2. Politiek economische verklaring
à Counties in de VS.
Andere indicatie dat economische ontwikkelingen zoals
globalisering een belangrijke invloed hebben op politieke
ontwikkelingen, in dit geval de verkiezing van Donald
Trump in de VS. Toont in welke mate Amerikaanse
“counties” werden blootgesteld aan Chinese
1
,importconcurrentie – in mensentaal: in welke mate Amerikaanse “counties” kwetsbaar zijn t.a.v. jobverlies als
gevolg van handel met China en de toenemende integratie van China in de wereldeconomie: vooral de “Rust Belt”
is een kwetsbare regio (Pennsylvania, West Virginia, Ohio, Indiana, Michigan, delen van Illinois, Iowa, en
Wisconsin). Hoe roder het gebied, hoe meer Amerikaanse kiezers geswitcht zijn naar de republikeinse partij
(Trump) in 2016 in vergelijking met voorgaande verkiezingen.
Trum bekritiseerde China op het handelsbeleid. Hij zei dat de dalende werkgelegenheid was ontstaan door de
Chinese import.
In 2016 verscheen de studie van David Autor en zijn collega’s over de impact van handel met China op de
Amerikaanse arbeidsmarkt – waarbij ze aantoonden dat 40% van alle jobs in de Amerikaanse industriële sector
verloren zijn gegaan als gevolg van Chinese import.
Deze grafiek laat zien dat de Rust Belt ook de regio is waar Donald Trump de meeste van zijn stemmen heeft
gehaald. Toont in welke counties de Republikeinse presidentkandidaat in de verkiezing van 2016 erop vooruit is
gegaan in vergelijking met de verkiezing van presidentsverkiezing in 2012: hoe roder de county kleurt, hoe meer
stemmen de Republikeinse kandidaat heeft gewonnen.
Misschien beetje vreemd dat Amerikaanse burgers in deze regio massaal hebben gestemd voor Trump – een
miljardair die massaal belastingen heeft ontdoken. Maar veel Amerikaanse kiezers vonden Trump een veel
aantrekkelijkere kandidaat dan Hilary Clinton, die meer dan Trump het establishment en de status quo
vertegenwoordigde. Trump = xenofoon/racist/protectionist die China ervan heeft beschuldig “miljoenen” jobs te
hebben gestolen van de Amerikanen. Ook de reden waarom Trump het laatste jaar zo een aggressief en
protectionistisch handelsbeleid voert, vooral t.a.v. China.
Brexit:
Gebieden die het meest getroffen zijn door het Britse
economische bezuinigingsbeleid hebben voornamelijk
gestemd voor de Brexit en hebben uiteindelijk de doorslag
gegeven. Vanuit de economie mogen we uitgaan dat de
uitkomst anders zou zijn geweest mochten economische
factoren niet aanwezig zijn geweest.
De World Value survey: hoe kijken burgers naar de democratie, hoe belangrijk vinden jullie het dat jullie leven
in een democratie?
Voor mensen die geboren zijn in de jaren ’40 zijn ervan
overtuigd dat het essentieel is om in een democratie te
leven, maar hoe jonger de mensen zijn, hoe minder
essentieel het is om in een democratie te leven. Deze
grafiek toont dat het met meer te maken heeft dan
jongeren die sceptischer zijn tov democratie, maar dat
alle generaties sceptischer zijn geworden.
à Die groeiende populariteit van wat men anti-liberale anti-systeepartijen kan noemen, uit zich niet alleen
in stemgedrag maar komt ook naar voren in internationale peilingen. Deze grafieken komen van de Duits-
Amerikaanse politieke wetenschapper Yascha Mounck, die vorig jaar een veelbesproken boek
publiceerde met de veelzeggende titel “The People Vs. Democracy”. Zoals de volgende 2 grafiekjes laten
in ieder geval zien zijn veel burgers minder overtuigd van de voordelen van de liberale democratie dan
vroeger. Vooral jongeren blijken alsmaar sceptischer te worden t.a.v. een aantal fundamentele
2
, democratische waarden. Enquêtes gebaseerd op de “World Value Surveys”, waarin 2 vragen werden
gesteld:
1. Hoe essentieel vind je het om in een democratie te leven (van 0 tot 10)
2. Is democatie een goede manier om de maatschappij politiek te besturen? Zeer
goed/goed/neutral/slecht/zeer slecht.
à Vooral jongere leeftijdsgroepen zijn steeds sceptischer geworden t.a.v. het belang van een democratie.
Hoe kan men dit verklaren? Minder positieve vooruitzichten: voor de eerste keer sinds het einde van de
2de wereldoorlog vrezen veel jongeren dat ze het economisch minder goed zullen hebben dan hun ouders
à Groeiende ontgoocheling en frustratie t.a.v. het huidige politiek bestel: falen van democratie.
Hoe kunnen we dit begrijpen?
à Jongeren beseffen dat het onmogelijk zal worden om er sociaal op vooruit te gaan. Ze beseffen dat ze minder
zullen verdienen dan hun ouders. Dat besef/die perceptie mondt uit in ontgoocheling en toenemend wantrouwen
in het democratische systeem.
Deze cursus heeft 2 overkoepelende thema’s – ongelijkheid
en economische/financiële instabiliteit (correlatie) – die
onderling aan elkaar zijn gerelateerd en die mooi samen
worden gevat door deze grafiek.
Als antwoord op de mondiale crisis van de jaren ’30 werden
er nieuwe systemen ontworpen met als gevolg een daling van
de inkomensongelijkheid tot en met de jaren ’70, want vanaf
dan gaan ze gaan dereguleren en deliberaliseren à terug een
grotere inkomensongelijkheid. Er is dus een causaal verband.
Opinievragen (denk hierover na!):
1. Politieke onafhankelijkheid van centrale banken is ondemocratisch
2. Het terugdringen van de publieke schuldenlast is essentieel voor intergenerationele rechtvaardigheid
3. Robotisering zal de pijlers van onze welvaartstaat ondermijnen
4. De daling in mondiale inkomensongelijkheid tussen het Globale Noorden en het Globale Zuiden
legitimeert de stijging van de binnenlandse inkomensongelijkheid in het Globale Noorden
5. Ontgroeien (“de-growth”) is zowel een ecologische als een sociale noodzakelijkheid
3
, LES 1 – MAATSTAVEN VAN ONGELIJKHEID
MAATSTAVEN VAN ONGELIJKHEID
Laatste vijf jaar heel wat debat omtrent ongelijkheid. Dit was het centrale thema voor het World Economic Forum
in 2016.
• Gini-index van inkomensongelijkheid
o Meest gebruikte maatstaf vóór publicatie van Thomas Piketty’s Capital in the 21st Century
(2014)
§ Hij heeft massaal veel empirische gegevens weergegeven die inkomensongelijkheid en
vermogensongelijkheid in kaart brengen.
§ De Gini-index heeft een cijfer weer tussen 0 en 1. Hoe gelijker een samenleving, hoe
dichter bij de 0, hoe ongelijker hoe dichter bij de 1.
§ In de Lorenz-curve wordt op de x-as het aantal gezinnen getoond op de y-as het
nationaal inkomen van deze gezinnen. Dit doet men dan tot men aan de actuele
inkomensverdeling kopt. 20% verdient 20% van het inkomen etc. à de lijn van perfect
equality.
• Aandeel van verschillende inkomensgroepen (vb. “top 1 %”) in nationaal inkomen
o Cijfers van Thomas Piketty en collega’s
• Aandeel van arbeid en kapitaal in nationaal inkomen (BBP)
o Zie volgende week!
• Vermogensongelijkheid: aandeel van verschillende groepen (vb. “top 1%”) in nationaal vermogen
Belangrijk eerst dat we weten wat er wordt bedoeld met ongelijkheid, hoe het wordt gemeten en hoe de
ongelijkheid is geëvolueerd de laatste decennia (en zelfde de laatste eeuwe). Er wordt de laatste jaren zowel in
sociale wetenschappen als in internationale beleidskringen steeds meer gepraat over ongelijkheid, en als er 1
iemand is die het debat over ongelijkheid heeft aangewakkerd, dan is het de Franse econoom Thomas Piketty.
GINI-INDEX EN LORENZ-CURVE
Gini-coëfficiënt: maatstaf die weergeeft hoeveel de actuele
inkomensverdeling afwijkt van de perfecte inkomensverdeling. De
waarde nul correspondeert hierbij met volkomen gelijkheid (in
het voorbeeld van de inkomensverdeling heeft iedereen
hetzelfde inkomen) en één correspondeert met volkomen
ongelijkheid (één persoon heeft al het inkomen en de rest heeft
geen inkomen). Indien negatieve inkomens of vermogens
(schulden) worden meegerekend, dan kan de Gini-coëfficiënt
een waarde groter dan één aannemen.
§ In de meeste landen is de Gini-coëfficiënt sinds de jaren ’80
gestegen, maar voor landen zoals België en Frankrijk niet.
§ Probleem: het is nogal een abstract cijfer. De meeste kunnen niet
• Om de Gini-index te begrijpen, moeten we kijken naar de Lorenz-curve, waarbij de bevolking wordt
onderverdeeld in groepen (gelijke aantallen) van arm naar rijk en wordt aangegeven wat het aandeel is
van elke groep in het nationale inkomen (of vermogen bij vermogensongelijkkeid). Bvb. in bovenstaand
voobeeld heeft de armste 20% slechts 5% van het nationaal inkomen, de armste 40% verdient 20% van
het inkomen en de armste 80% 55% van het inkomen (wat ook wil zeggen dat de rijkste 20% van de
bevolking 45% van het nationaal inkomen verdient). Op die manier kan men de gini berekenen door
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur ellplatt. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
53340 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans