1 : Persoonlijkheidspsychologie
A: Theoretische kaders/principes binnen de persoonlijkheidspsychologie (LES 1-4)
Algemene intro
Recap basisbegrippen in de persoonlijkheidspsychologie
Hedendaagse definitie
• Persoonlijkheid
→ Een reeks van psychologische eigenschappen en mechanismen die te maken hebben met
persoonlijkheid, die zich binnen het individu afspelen en die georganiseerd zijn volgens een
bepaalde structuur en die relatief stabiel, consistent zijn over situaties heen en die ons dagelijks
gedrag in interactie met onze omgeving sturen.
o A set of psychological traits
--> Kenmerken die beschrijven waarop mensen van elkaar verschillen en ook manieren
definiëren waarop mensen op elkaar lijken.
--> Traits beschrijven de gemiddelde neigingen van een persoon.
--> Onderzoek naar persoonlijkheidskenmerken stelt zich vier vragen :
▪ Hoeveel eigenschappen zijn er?
--> Elke eigenschap kan heel anders zijn in verschillende individuen, culturen of
zelfs door de eeuwen heen.
Daarom, in plaats van te streven naar het bepalen van de exacte hoeveelheid
eigenschappen, richt het onderzoek zich grotendeels op het verkrijgen van een
eerlijk begrip van de hoeveelheid fundamentele eigenschappen.
▪ Hoe zijn de eigenschappen georganiseerd?
▪ Wat is de oorsprong van eigenschappen?
▪ Wat zijn de correlaties en gevolgen van eigenschappen?
--> in termen van ervaring, gedrag en levensresultaten
o And psychological mechanisms
--> verwijst naar de processen van persoonlijkheid
--> 3 essentiële elementen
▪ Inputs
--> informatie uit de omgeving
▪ Decision rules
--> nadenken over specifieke opties
▪ Outputs
--> gedrag sturen in de richting van bepaalde categorieën tot actie
--> Dit betekent niet dat al onze eigenschappen en psychologische mechanismen te allen
tijde worden geactiveerd. In feite worden er op elk moment maar een paar geactiveerd.
,2 : Persoonlijkheidspsychologie
o Within the individual
--> betekent dat persoonlijkheid iets is dat een persoon in de loop van de tijd en van de
ene situatie naar de andere met zich meedraagt
De definitie van persoonlijkheid benadrukt dat de belangrijke bronnen van
persoonlijkheid zich in het individu bevinden en daarom op zijn minst enigszins
stabiel zijn in de tijd en enigszins consistent in situaties.
o That are organized and relatively enduring
▪ Organized
--> de psychologische eigenschappen en mechanismen, voor een bepaalde
persoon, zijn niet simpelweg een willekeurige verzameling elementen
Persoonlijkheid is georganiseerd omdat de mechanismen en
eigenschappen op een samenhangende manier met elkaar verbonden zijn.
Onze persoonlijkheden zijn zo georganiseerd dat ze beslissingsregels
bevatten die bepalen welke behoeften worden geactiveerd, afhankelijk van
de omstandigheden.
▪ Relatively enduring (= relatief duurzaam)
--> relatief stabiel in de loop van de tijd, vooral op volwassen leeftijd, en zijn
enigszins consistent in situaties
--> Het feit dat persoonlijkheid relatief duurzame psychologische eigenschappen
en mechanismen omvat, sluit verandering in de loop van de tijd niet uit.
o And that influence how we think, act and feel
--> persoonlijkheidskenmerken en persoonlijkheidsmechanismen kunnen een effect
hebben op het leven van mensen
Personen zijn geen passieve wezens die alleen maar reageren op externe krachten.
o His or her interactions with
▪ Percepties
--> verwijst naar hoe we een omgeving ‘zien’ of interpreteren
--> Twee mensen kunnen worden blootgesteld aan dezelfde objectieve
gebeurtenis, maar waar ze op letten en hoe ze de gebeurtenis interpreteren, kan
heel verschillend zijn. En dit verschil is een functie van hun persoonlijkheden.
▪ Selecties
--> beschrijft de manier waarop we situaties kiezen om binnen te komen
--> Hoe we te werk gaan bij het maken van deze selecties is, althans gedeeltelijk,
een weerspiegeling van onze persoonlijkheden.
--> Hoe we onze vrije tijd gebruiken, is vooral een weerspiegeling van onze
eigenschappen. We selecteren uit wat het leven ons biedt, en deze keuzes zijn
een functie van persoonlijkheid.
▪ Evocaties
--> de reacties die we bij anderen teweegbrengen, vaak geheel onbedoeld
--> Tot op zekere hoogte creëren we de sociale omgeving waarin we leven.
--> Onze suggestieve interacties zijn ook essentiële kenmerken van onze
persoonlijkheden.
,3 : Persoonlijkheidspsychologie
▪Manipulaties
--> de manieren waarop we opzettelijk anderen proberen te beïnvloeden
--> De manieren waarop we het gedrag, de gedachten en de gevoelens van
anderen proberen te manipuleren, zijn essentiële kenmerken van onze
persoonlijkheid.
o And adaptations to
--> adaptief functioneren
Zelf gedrag dat niet functioneel lijkt, kan in feite functioneel zijn.
o The environment
▪ Fysieke omgeving
--> Deze stelt mensen voor uitdagingen. Mensen hebben oplossingen ontwikkeld
voor deze adaptieve omgeving.
▪ Sociale omgeving
--> Deze brengt ook adaptieve uitdagingen met zich mee. De manier waarop we
omgaan met onze sociale omgeving staat centraal in het begrijpen van
persoonlijkheid.
Het specifieke aspect van de omgeving dat op een bepaald moment
belangrijk is, wordt vaak bepaald door persoonlijkheid.
▪ Intrapsychische omgeving
--> Dat wil zeggen een omgeving ‘in de geest’.
--> Deze omgeving, hoewel niet zo objectief verifieerbaar als onze sociale of
fysieke omgeving, is niettemin reëel voor ieder van ons en vormt een belangrijk
deel van onze psychologische realiteit.
Onze intrapsychische omgeving biedt een kritische context voor het
begrijpen van de menselijke persoonlijkheid.
Assumpties persoonlijkheidsonderzoek
• Relatief stabiele aspecten van het zelf
--> relatief want ook stuk variabiliteit, niet enkel over stabiliteit maar ook verandering,
veranderlijkheid, veranderbaarheid
• Relatief consistent over verschillende sociale contexten (ook bij sociale voorschriften)
--> relatief consistent want er zijn individuele verschillen
• De essentie van het individu (denken, voelen, doen) in vergelijking met anderen
--> is wat persoonlijkheid tracht te capteren
--> niet enkel gedrag, maar ook emoties (hoe we ze beleven) en cognities
• Zijn latent aanwezig, ook als er geen observeerbare expressie is van de trek
--> latente trekken kunnen geactiveerd worden op basis van een situatie of context waarin je je
bevindt
--> ze zijn niet altijd observeerbaar, maar ook al kan ik het niet observeren, is de
persoonlijkheidstrek op een bepaalde manier aanwezig
, 4 : Persoonlijkheidspsychologie
Conceptualisatie persoonlijkheid – FFM
• Dimensioneel
--> gaande van laag tot hoog – iedereen van ons scoort laag/hoog op de
persoonlijkheidstrekken
• Hiërarchisch : domeinen en facetten
--> 5 brede domeinen waarbinnen je kleine facetten hebt die elk een deeltje
van die brede trek gaan representeren
• Universeel over culturen heen
• Valide voor kinderen, jongeren en volwassenen
Vijf basisdimensies van persoonlijkheid : het vijf-factoren model (VFM)
• Extraversie
o Hoeveel sociale interactie hebben we ? → kwantiteit
▪ Introverten hebben minder sociale interacties
dan extraverten.
• Aangenaamheid
o Kwantiteit van de interacties staat los van de kwaliteit
van de interacties
--> aangenaamheid bepaalt de kwaliteit van je
interactie
• Consciëntieusheid
--> gaat over alles van
werkgerelateerde/schoolgerelateerde eigenschappen
• Neuroticisme
== eigenschap die verantwoordelijk is voor hoe we onze
emoties gaan reguleren of hoe goed we onze emoties kunnen
reguleren
o Inwisselbaar gebruikt met emotionele stabiliteit
--> Hoog neuroticisme == lage emotionele stabiliteit