Les 1: Inleiding..................................................................................................................................................... 2
1.1. Fundamenten: Quality of life + UDL.....................................................................................................................3
1.1.1.Vermaatschappelijking van de zorg................................................................................................................3
1.1.2.Het ondersteuningsmodel.............................................................................................................................4
1.1.3.Quality of Life (QoL).......................................................................................................................................5
Les 2: Leertheorieën............................................................................................................................................ 7
1. Behaviorisme.......................................................................................................................................................9
2. Cognitivisme........................................................................................................................................................9
3. Constructivisme................................................................................................................................................10
4. Sociaal-constructivisme....................................................................................................................................10
5. Connectivisme...................................................................................................................................................10
6. Communities of practice...................................................................................................................................10
2.1.Het waardigheidsparadigma..............................................................................................................................11
2.1.1Aannames v/h waardigheidsparadigma.......................................................................................................11
2.1.2.Verschillende paradigma’s...........................................................................................................................12
2.1.3.De waardigheidscirkel..................................................................................................................................13
2.2.Capabilitybenadering..........................................................................................................................................13
Les 3:Presentiebenadering................................................................................................................................. 15
3.1.2.Relationeel werken is dynamisch.................................................................................................................16
3.1.3. Leidraad voor een warme en nabije persoonlijk-professionele relatie......................................................18
3.2. Rol/positie van de hulpverlener.........................................................................................................................19
3.2.1.In relatie tot de cliënt...................................................................................................................................20
3.2.2.In relatie tot de omgeving v/d cliënt...........................................................................................................20
3.2.3 .In relatie tot de samenleving......................................................................................................................21
3.2.4.Relatie tot zichzelf........................................................................................................................................21
3.2.5. Is de hulpverlener een generalist of specialist?..........................................................................................21
Les 4:Community Care (=gemeenschapszorg)..................................................................................................... 22
4.1.Krachtenmodel van Rapp en Goscha!!!..............................................................................................................22
4.1.4. Enabling (kansen biedende) niches............................................................................................................24
4.2. Steunend Relationeel Handelen (SRH)...............................................................................................................24
Les 5: Inleiding in het systeemgericht werken..................................................................................................... 25
5.1. Het contextueel denkkader van Notch...............................................................................................................26
5.1.1. Mensvisie....................................................................................................................................................26
5.2.2. Basisconcepten...........................................................................................................................................27
5.2.3.Hulpverlening...............................................................................................................................................28
5.2.4.Methodieken uit het contextuele kader......................................................................................................29
5.2.Netwerk – en contextgericht werken..................................................................................................................29
5.2.1.Netwerken in kaart brengen........................................................................................................................31
5.2.2.Genogram....................................................................................................................................................32
5.2.3.Ecogram.......................................................................................................................................................32
5.2.4.Sociale netwerkkaart...................................................................................................................................32
5.2.5.Contextbegeleiding......................................................................................................................................32
,Les 6: Netwerkstrategieën en –methodieken...................................................................................................... 33
6.1. Eigen Kracht Conferentie (EKC)......................................................................................................................33
6.2.Persoonlijke Toekomstplanning (PTP).............................................................................................................34
6.3.Family Finding.................................................................................................................................................35
6.4.Positieve heroriëntering.................................................................................................................................36
6.5. Signs of Safety (SOS)......................................................................................................................................38
6.6.De JIM-aanpak (Jouw Ingebrachte Mentor)...................................................................................................40
Les 7:Community Building.................................................................................................................................. 41
7.1.Wat is Community Building?...........................................................................................................................41
7.2. ABCD-methode..............................................................................................................................................42
7.3.Outreachend werken......................................................................................................................................43
7.4.Buurtwerking: zorgzame buurten...................................................................................................................45
7.5.Buurtwerking: kwartiermaken........................................................................................................................45
Les 8 :Gastcollege Nieuwe Autoriteit.................................................................................................................. 48
1) Basiskennis hechting.........................................................................................................................................48
2) Nieuwe autoriteit..............................................................................................................................................48
3) Op zoek naar een gemeenschappelijke taal.....................................................................................................49
Les 9: Sense of Home: samen bouwen aan een nieuwe thuis..............................................................................50
9.1. Transformatie in de WZC................................................................................................................................50
9.2.Sense of home creëren...................................................................................................................................51
9.3.Gezien worden als persoon is een basisbehoefte...........................................................................................51
9.4.Conclusie.........................................................................................................................................................53
Wat is informele zorg?..........................................................................................................................................54
10.1. Mantelzorg...................................................................................................................................................54
8.3. KOPP/KOAP.....................................................................................................................................................58
8.4. Ervaringsdeskundigheid.................................................................................................................................58
8.5. Zelfhulp..........................................................................................................................................................59
10.6.Vrijwilligers....................................................................................................................................................59
Voorbeeld examen............................................................................................................................................. 61
Les 1: Inleiding
• Een praktijkgerichte orthopedagoog werkt integratief en eclectisch: welk kader, methodiek of
techniek sluit het dichtst aan bij de ondersteuningsvraag van de cliënt?
• De cliënt = centraal (niet de voorkeur van de hulpverlener).
Het begrip ‘cliënt’
• Afh. van de context wordt degene die ondersteuning behoeft anders benoemd: cliënt,
deelnemer, gebruiker, bewoner, gast, leerling, ...
• In hulpverlening is ‘cliënt’ het meest neutrale woord.
• Bewust zijn van oorsprong: cliens was in de Romeinse tijd een volgzame burger die verbonden
was aan een patriciër/patroon → zegt iets over de positie naar elkaar toe.
Kwetsbaarheid
, • Vanuit de vss domeinen van kwetsbaarheid (fysieke, psychische, cognitieve, sociale en
omgevingskwetsbaarheid), worden deze kaders en modellen toegepast op actuele thema’s
en authentieke hulpverleningscontexten.
• We richten ons hierbij naar alle mensen die zich in een kwetsbare positie bevinden, zowel
kinderen, jongeren, (jong)volwassenen als ouderen
KENNEN - 5 domeinen van kwetsbaarheid beïnvloeden elkaar
• Fysieke kwetsbaarheid: niet-aangeboren hersenletsel na een beroerte, syndroom van
Korsakov, halfzijdige verlamming, …
• Cognitieve kwetsbaarheid: geheugenproblemen, storing in executieve functies, …
• Psychische kwetsbaarheid: ziektebesef, depressie
• Sociale kwetsbaarheid: terugtrekken, isolatie, weinig netwerk hebben
• Omgevingskwetsbaarheid: (niet)-aangepaste buurt, toegang tot winkels
Examenvraag: benoem de verschillende vormen van kwetsbaarheid en geef hiervan een voorbeeld +
kunnen toepassen op eender welke context
Vb: welke kwetsbaarheden kunnen aan bod komen bij mensen in een context van armoede?
→ Alle domeinen van kwetsbh zijn van toepassing: dakloos zijn, sociaal isolement, in een
gevaarlijke/slechte buurt wonen, ziekte door te weinig financiële middelen om beroep te doen op de
gezondheidszorg, ongezond eten kopen, depressie/schaamte, geen hulp krijgen, taalgebruik
(scheldwoorden), niet kunnen deelnemen aan activiteiten in de maatschappij (bv. geen hobby’s kunnen
uitvoeren), klein netwerk, …
1.1. Fundamenten: Quality of life + UDL
1.1.1.Vermaatschappelijking van de zorg
- Community care: personen met een beperking ondersteunen in de samenleving
- Vermaatschappelijking van de zorg: zorg van personen met een psychische problematiek in
de samenleving
→ begrippen door elkaar gebruikt en in alle sectoren (BV. integrale jeugdhulp, kansarmoede, ...)
Twee invalshoeken
- Individueel proces: streven v/ CLIËNT om zoveel mogelijk deel uit te maken v/d samenleving
- Collectief proces: vermaatschappelijking van de ZORG zelf => reorganisatie v/d hulpverlening
, Video - 14 koppels met een beperking vieren Valentijn => geen vermaatschappeling v/d zorg: want het
wordt nog steeds exclusief gehouden, hetzelfde met G-sport
Iedereen heeft recht op kwaliteit van leven
• Autonomie: eigen regie, eigen kracht, eigen verantwoordelijkheid, zelfredzaamheid
• Vermaatschappelijking mag geen doel zijn, enkel een middel om te komen tot het recht (en
realiseren) van kwaliteit van leven.
• Community Care/vermaatschappelijking van de zorg = de juiste kansen en mogelijkheden
creëren om mensen in een kwetsbare positie met de nodige ‘ruggensteun’ in de samenleving
een volwaardige rol te laten spelen.
Vanuit het beleid v/d overheid: de vijf concentrische cirkels
1.persoon zelf
o Natuurlijke hulpbronnen
2. Familie en vrienden
3. Informele steun (ruimere kring)
o Professionele hulpbronnen
4. Algemene diensten (kine/huisarts/logo)
5. Gespecialiseerd diensten (jeugd/zorginstelling)
1.1.2.Het ondersteuningsmodel
• Sluit aan bij deze vermaatschappelijking van de zorg
• Ondersteuning i.p.v. zorg of hulp
• Burgerschap als mensbeeld --- rechten en plichten als actieve burger
• Altijd op maat van de persoon en flexibel => eclectisch
• Doel van de ondersteuning: de persoon een goede kwaliteit van leven geven: ifv cliënt denke
• Ondersteuning is steeds persoonsgericht én omgevingsgericht
• In het ondersteuningssysteem staat het sociale netwerk centraal
