JEUGDCRIMINOLOGIE
INLEIDING
WAAROM EEN APART JEUGDRECHT
We moeten ons de vraag stellen waarop moet er een apart jeugdrecht zijn:
- Omdat er geen consensus is over vanaf wanneer je als volwassene kan worden gezien,
gestraft. Is geen universeel evident gegeven.
• Zoals bij ons ben je geen volwassene tot je 18 jaar, maar in andere landen kan het
zijn dat je vanaf je 10 jaar een volwassene bent.
- Omdat het gaat om een criminologische othering (een categorie maken binnen de
criminologie). Het zorgt ervoor dat we binnen de criminologie een categoriserende praktijk
hebben.
HOE KON HET ZO VER KOMEN?
De waarom vraag zorgt ervoor dat we bij de hoe, wat en waar vragen terecht komen;
- Waarom zijn we er op een bepaald moment met het jeugdrecht begonnen? Is sinds 1912.
- Wat is er gebeurt en wat betekend die geschiedenis, welke redenen hebben ervoor gezorgd
dat er een apartheid is ontstaan?
• Het is geen natuurlijk gegeven? De evidentie moet in vraag gesteld worden? Dit
fenomeen wordt elk jaar in vraag gesteld.
Er moet maar iets gebeuren en het wordt in vraag gesteld, het jeugdrecht, die apartzetting. Als er iets
gebeurd, een misdaad door een minderjarige, wordt die minderjarige in vraag gesteld. Precies
vanweg die gevoelogheid, zien we dat er in bepaalde momenten, wettelijk in wordt gegrepen, om die
minderjarige uit context te halen en dit bijvoorbeeld met uithandinggeving.
DE ONTDEKKING VAN EEN PROBLEEM EN HAAR OPLOSSING
Is daar een aanzetting voor voor die ontdekking? Er is een ogenblik waarbij in de geschiedenis
waarbij die aandacht politiek structureel wordt en waarbij er een beleid op geeind wordt en daar
begint het verhaal met de kinderbescherming van 1912.
,FUNDAMENTELE MAATSCHAPPELIJKE VERANDERINGEN= CONTEXT 19 D E EEUW
Begin eerste helft van de 19e eeuw (speciale eeuw want dat is de eeuw van de consolidatie van de
moderniteit van onze wereld zoals we hem vandaag kennen). Het is een maatschappelijke politieke
context die enorm belangrijk is voor de criminologie.
KAPITALISME
- Het kapitalisme en industrialisering die leidt tot een verandering in de manier waarop
mensen ene inkomen maken en leidt tot fabrieksarbeid - loonarbeid (proletarisering en
zorgt voor maatschappelijke, sociale en economische veranderingen)
• Gaat samen met burgerij
- Het is een eeuw van demografische groei en het aanzicht van het leven enorm veel
verandert.
“KEERZIJDE” KAPITALISME:
Dit wordt ook wel de schaduwkant van het kapitalisme genoemd.
- Armoede en kinderarbeid ontstaan, omdat de loon aan het kapitalisme vasthangt
“paupers”
- Classes laborieuses = classes dangereuse
• Er wordt een link gelegd tussen de klasse armoede en de klasse dat misdrijven pleegt
en dit is criminologisch heel interessant.
MODERNITEIT
- Welk “kindbeeld” voor welke tijd?
- Filantropische bewegingen = Child-save movement; vrouwen die opkomen voor de kinderen.
POLITIEKE EN SOCIALE BEWEGINGEN: VAKBONDEN, POLITIEKE PARTIJEN
Ze gaan de discussie over kinderarbeid in vraag stellen; het heeft zeer lang geduurd en zelfs nog op
deze dag is hier nog discussie over. Die poltieke en sociale bewegingen gaan zich heel erg inzetten
ten aanzien van het kindervraagstuk.
,VIER SPECIFIEKE ONTWIKKELINGEN
Er zijn 4 specifieke stappen die bijdragen aan een soort discussie die zal uitmonden in de
kinderbescherming van 1912 (grote stappen).
ONTDEKKING JEUGDCRIMINALITEIT
- Statistieken en sociale enquetes tonen aan dat ook veel jeugd feiten pleegt. Die statistieken
wordenheel snel een politiek instrument.
- Verzachting strafklimaat:
o We moeten die kinderen uit het gezin halen (kinderen die feiten plegen met hun
ouders). In plaats van de lonen te verhogen zodat de criminaliteit verlaagt.
- Hervorming penitentair systeem
o AL die eenvoudige diefstallen gingen van HvA naar corr. (hebben we vandaag nog).
Het leidt tot een profesionalisering van de rechts en dat er daadwerkelijk straffen
werden uitgevoerd en uitgedeeld. Maar die gevangenissen werden dan een
probleem want kind en volwassene kwam te samen.
SOCIAAL ENQUETES
Die sociale enquêtes diagnostisch zijn die een analyse maken van de oorzaken van jeugdcriminaliteit
en leggen het idee vast dat dat deel is van de werkende klassen (= criminele klasse) en dat is nog
steeds aanwezig in de justitiële praktijken van vervolging. Die gevangenissen voor jongeren moet een
combinatie worden met een strenge kostschool (lijkt op strenge internaten).
Men begint daardoor na te denken over welke specifieke straf we kunnen geven aan een jongeren
zodat het een effect heeft dat die niet recidiveert en in het volwassen leven crimineel gedrag
vertoont. En alles komt te staan met het oordeel ten onderscheid en men gaat er van uit dat
volwassen dat hebben en dat je een onderscheid kan maken tussen goed en slecht gedrag (eigen
verantwoordelijkheid).
VAN STRAFFEN NAAR HEROPVOEDEN
2de helft van de 19e eeuw: verschillende heropvoedingsscholen gebouwd, … => De criminologische
studie legt een focus op het recidive en die gaat een voedingsbodem creëren zoals wij het kennen
het sociaal verweer.
• Het sociaal verweer denken gaat dat idee van strafrechtelijke verantwoordelijkheid als
centraal begrip voor ons strafrecht aan problematiseren. Dat betekend dat die discussie op
welke straf we aan jongeren moeten geven heel snel in dat sociaal verweer kader terecht
komen omdat we de jongeren zodanig willen straffen dat ze in hun volwassen leven niet
, recidiveren en dus de logica van het in denken in het ingrijpen of het bestraffen van jongeren
wordt gevoed door het recidive vraagstuk.
• De straf ten aanzien van jongeren moest het pedagogisch zijn want ze moeten leren. Er is
een pedagogisering van het denken van de straf van de minderjarigen. Men gaat meer om
meer die bestraffing als een heropvoeding en individualisering.
CHILD SAVING BEWEGING
Dit is jeugdbeschermingsrecht; de bescherming van de jeugd. Bescherming verwijst ook naar het
sociaal verweer, door het kind te beschermen gaan we dus ook de samenleving beschermen.
KENTERING IN KLASSIEK JURIDISCH DENKEN= SOCIAAL VERWEER DENKEN
Sociaal verweer denken is in de geschiedenis van de criminologie enorm belangrijk. Want het doet
denken over de wetgeving, over het recht, strafrecht, straffen, ...
• De criminologie begint deel uit te maken van de publieke politieke debatten en omdat zij een
nieuwe wetenschap waren, hadden ze hier veel geloof in en dat zij het probleem zullen
oplossen.
KB WET VAN 1912 IS EEN TYPISCH WET STEUNEND OP HET SOCIAAL VERWEER DENKEN
Het klassiek strafrecht gaat uit als basis van vrije
wil terwijl sociaal verweer daar niet van uit gaat,
waarbij je geboren wordt met een aantal
afwijkingen waardoor je drager bent van een
risico.
WET VAN 15 MEI 1912 - CARTON DE WIART
Heel dat systeem wordt gedragen door notitie
van het belang van het kind en het belang van het
kind is het belang van de samenleving en die
vallen dus samen (juridische hoeksteen). Tot de
dag van vandaag is dit de rode draad voor
kinderen en jeugdrecht en verwijzen naar het
belang van het kind. Men gaat vroeg ingrijpen
zodat men dat recidive vraagstuk op te lossen en
gebeurt.
,DE FIGUUR VAN DE JEUGDDELINQUENT
Een jeugddelinquent is een soort constructie, het is iets anders dan een
minderjarige dader (het is een personage met meerdere lagen en je moet niet
perse een misdrijf hebben gepleegd, maar ook vb. stout zijn geweest en geen
strafrechtelijke kwalificaties kent)
Kinderen worden zowel slachtoffer als dader gezien. Een dader waar een
slachtoffer perspectief aan wordt gekoppeld. Slachtoffer van zijn omgeving, onverantwoordelijke
ouders, problematische situatie, … Het daderschap is een gevolg van die problematische situatie
WIE ZIJN DE KINDEREN VAN DE KINDERBESCHERMING (=DE INTERVENTIEGRONDEN)
Wangedrag (tot 18 jaar)?:
- Ouders hadden het recht om naar de rechter te stappen voor een aanhoudingsbevel te
vragen vanwege het slechte gedrag van zoon of dochter (slecht gedrag kon van alles zijn; bv
veel drinken, je loon niet afgeven van je job, niet luisteren naar hun…).
Misdrijf omschreven feiten (tot 16 jaar)
- De strafrechtelijke onverantwoordelijkheid gaat maar tot 16 jaar (is dus niet hetzelfde als de
meerderjarigheid).
-
- 16 jaar Geen oordeel des onderscheids (veralgemeningen)
o Pré-delinquentgedrag is gedrag dat niet strafbaar is als volwassene maar wel wordt
geproblematiseerd en dat men hier preventief op in grijpen zodat we kunne
voorkomen op strafrechtelijk gedrag op latere leeftijd;
- Geen straffen !!! maatregelen
o De beschermingsinterventie is niet gericht naar die ongelukkige kinderen wat net
veel discussie oplevert. Het kind slachtoffer ka niet voor de kinderrechter komen of
door hen worden geplaatst. Ze gaan toch via een andere omweg toch die
ongelukkige kinderen die in de kinderbescherming binnen kunnen krijgen.
Prostitutie, ontucht, handelingen of bezigheden die kunnen leiden tot bedelarij, landloperij of
delinquentie (tot 16 jaar)
- Predelinquentie: dit is gedrag dat men ziet als een problematiek gedrag, dat gedrag is in feite
niet strafbaar als je volwassene bent, maar dat hier duidelijk wordt gezien als preventief
ingrijpen door vroeg in te grijpen gaan we crimineel gedrag voorkomen.
Landlopers en bedelaars (tot 18 jaar), Overtredingen leerplicht (6-14 jaar), Niet (!!) het
“ongelukkige” kind (kind slachtoffer)
, KORT OMSCHREVEN WAT IS DE WET OP KINDERBESCHERMING 1912
De aanloop naar de wetsvorming is: maatschappelijke veranderingen (kapitalisme, moderniteit),
specifieke ontwikkelingen (statistieken, heropvoeding penitentiair systeem,
kinderrechtenbewegingen) en de ontwikkeling van een sociaal verweer systeem. De wet van
15/05/1912 op de kinderbescherming is een wet met een sui generis karakter, afkomstig uit het
sociaal verweer en met gerechtelijke bescherming waarbij het belang van het kind centraal staat. De
wet is van toepassing op kinderen die wangedrag plegen (tot 18j.), op als misdrijf omschreven feiten
(tot 16j.) en op predelinquentie (tot 16j.) (-> ook wel interventiegronden genoemd). Het is echter
geen sociale bescherming!
A TYPISCHE KINDER STRAF RECHTER
Die kinderrechter die nieuw wordt
geïntroduceerd is als atypisch omdat
die alleen zetelt en dus alleen gaat
beslissen en in alle stappen in de
procedure alleen de dossiers opvolgt.
Dus die persoon heeft heel veel macht
over die kinderen die passeren voor
zijn/haar neus.
Een zeer gesloten procedure en is bijna
niet publiek, wat bij volwassenen een recht is, hier is er een soort beslotenheid. De rechter werd
gezien als een soort van biechtvader. Men was er van bewust dat er een soort van politieke
achtergond achter zat. Het leidt tot een probleem van de transparantie waarop vonnissen worden
gemotiveerd of in de beslissingspraktijk, …
WELKE BESCHERMINGSMAATREGELEN
TEN AANZIEN VAN DE MINDERJARIGE
- Een soort morele pedagogische les (de berisping), een symbolische maatregel
- Plaatsing is geen symbolische maatregel, maar is echt weghalen uit het slechte milieu (is een
soort van vrijheidsberoving)
- Ter beschikkigsteling van de regering: justitiele controle
TEN AANZIEN VAN DE OUDERS
- Het jeugdrechter heeft er altijd voor gezorgd dat er altijd een maatregel kan worden
getrokken ten aanzien van de ouders. De kinderen worden dus afgenomen, dus juridisch
kunnen ze je kinderen niet meer zijn.