1
DIVERSITEIT EN INCLUSIE IN ONDERWIJS – PROF WENDELIEN VANTIEGHEM
EXAMEN: 1 essayvraag over teksten (3p), 10 MPC (20 vragen en 4 antw->helft halen, geen gisccorrectie)
LES 1: KERNSTATISTIEK & DIVERSITEIT
Diversiteit:
- Concept diversiteit
Categoriale benadering
▪ Voordelen
1. Orde in chaos (bv in OZ: M/V)
2. Minder complex (gender=M/V)
3. Ongelijkheid opsporen en monitoren (enkel lens op ras)
▪ Nadelen
1. Schept verschillen tss mensen (niet tot LGBTQI+)
2. Schept en vergroot verschillen (wij/zij)
3. Bias in onze geest
▪ Sociale constructies
1. Veranderbaar
2. Contextafhankelijk (VSA: one drop rule: 1 pers Afro-Am: nt zuiver wit)
3. Verschil is continu, niet categoriaal
Continue benadering
▪ Diversiteit is continu aanwezig
▪ Categorieën zijn een manier om te filteren en kijken naar verschil ➔categorieën zijn ook
sociale constructies, die veranderlijk zijn, contextafhankelijk, continu en niet
statisch/categoriaal zijn!
▪ Davies ➔ differentiation (verschil = zijn + proces van becoming: soms meer intens)
Intragroupsverschillen en superdiversiteit
▪ Vertovec: kwantitatief (meer migratie), kwalitatief (andere migratiepatronen en meer
diversiteit in de diverstieit)
▪ Intragroepsverschillen: bv ras (taal, etn, kleur, migratie), gender (sekse, aantr,
expr)➔belangrijk om superdiversiteit in te zien!
- Diversiteitstheorie
o Difference (Davies en Deleuze)
▪ Categorische verschil: het verschil ligt bij de ANDER
▪ Afscheidend
o Differenciation
▪ Andere manier van kijken naar verschil => intensiteit wisselt, proces van becoming
▪ Altijd aan de gang
o Smooth spaces:
▪ Lines of flight en deterritorilisatie= in vraag stellen van huidige betekenis, vreandering
▪ Kan risico, gevaar en angst inhouden
o Striated spaces
▪ Strikte grenzen, hïerarchisch
▪ Binariteiten
▪ Kan veiliger, herkenbaarder zijn
o Kruispuntdenken
▪ Diversiteit in persoon: verschillende posities/identiteiten aanwezig die een mens
multidimensioneel maken ipv unidimensioneel
▪ Mens staat in verbinding met omgeving en wisselende posities: privilege en macht
▪ Gaat om het én-én-verhaal: niet gewoon optelsom (niet zwarte, lesbische vrouw): ervaringen
die uniek, elkaar beïnvloeden (en seksisme, en racisme)
▪ Op een verschil as staan: unieke ervaringen, geleefde ervaringen, discr, context/tijd
- Diversiteit en gelijkheid in onderwijs
o België staat nog steeds binnen Europese top 20, qua PISA-studie, maar hinkt achterop op sociale
ongelijkheid (etniciteit, SES, functiebeperking). Iets betr tav holebi’s, gender.
, 2
Diversiteit vgl met klodders verf in allerlei kleuren:
Diversiteit is een containerbegrip: het is zoveel geworden, niet meer behapbaar, blijven zoeken
Diversiteit met enkele assen/dimensies die extra saillant zijn
- Bepaalde assen steken uit, hangen samen met ongelijkheid en beschermd via wetten zoals anti-
discriminatiewetgeving in België bv discriminatie owv beperking, taal,…
- Saillante assen/dimensies zijn
• SES
• Etnische/raciale achtergrond
• Gender
• Seksuele geaardheid
• Beperking
• (leeftijd)->meer gezien in arbeidscontext ipv onderwijs
Kijken naar diversiteit in een categorie dat zo een filter wordt heeft voor- en nadelen. Leg uit!
Categorie als filter: voordelen Categorie als filter: nadelen
1. Minder complex (“volk”: M/V ipv gender) 1. Schept verschillen (bv enkel oog voor kleur)
2. Orde in chaos (bv op 1 as inzoomen: sekse) 2. Vergroot verschillen (inzoomen op as)
3. (on)gelijkheid monitoren en opsporen (bv 3. Bias in geest (othering: Oekraïne)
wie is benadeeld als mens met beperking)
Geef een voorbeeld vanuit de les ivm categorieën als filter: Filmpje “I am not a lable”
1. Ik heb nooit mijzelf spontaan zwart genoemd; ik ben dat aangeleerd geweest
2. We dragen labels, gegeven door anderen: zoals auto’s: zwarte auto, gele auto,… maar het zijn toch
gewoon auto’s.. Wie bestuurt ze… daar gaat het om: rups => vlinder => voorbij categorie: zie mens!
Wat vind je van de stelling van de LKR “Ik behandel iedereen op dezelfde manier”…
1. Lkr geven les naar de norm van het GEMIDDELDE (gemiddelde wordt normatief vertrekpunt)
2. Lkr zijn zich onbewust van eigen baias!
Wanneer is het OK om categorieën te gebruiken?
1. Om meer duidelijkheid in de chaos te maken
2. Om zaken minder complex te maken
3. En om (on)gelijkheid te gaan opsporen en monitoren
4. Strategisch inzetten (McCall, 2005):
• Intercategorisch: structurele verschillen tussen groepen
▪ Verschillen in seksualiteitsbeleving bij christenen VS moslims
▪
• Intracategorisch: verschil in 1 groep, giving voice => specifieke (sub)groepen blootleggen
▪ getuigenis van vrouw in rolstoel: diversiteit in mensen met beperkingen!
▪ Geleefde ervaringen via etnografisch OZ, narratief OZ, case-study,
• Anticategorisch: deconstrueren categorieën (uitsluiting, othering, stereotypering)
▪ anti-migratiebeleid van Vlaams Belang => uitsluiting, stereotype, othering!
Oefening: categorie als filter: Gladys: vrouw in een rolstoel die polio gehad heeft, migratie
=> spreekt erover. Tot welke categorie hoort deze diversiteitsbenadering; volgens McCall?
INTRAcategorisch: giving voice, specifieke groepen blootleggen
DENK KRITISCH NA: wie maakt de categorieën en wie heeft agency!!!
