Economie
Inleiding
Hoe gaat het met de economie
- Zeer lage werkloosheid, terug economische groei na krimp in 2020,
recordwinsten voor grote bedrijven, (zeer) hoge beurskoersen, …
- Budgettaire situatie overheid baart (grote) zorgen maar dit is voor
België geen nieuwe situatie
- ‘Als het goed gaat op de beurs, gaat het goed met de economie’
Werkloosheid
De werkloosheid is overal ter wereldhistorisch laag, zeker in de westerse
landen. Dit komt omdat de bevolking op beroepsleeftijd aan het krimpen
is. Dus de mensen dat er wel zijn kunnen gemakkelijk aan werk geraken,
omdat er gewoonweg minder mensen zijn. De vacatures gaan telkens
moeilijker worden ingevuld – dit alles komt door vergrijzing.
Japan is het meeste getroffen door de vergrijzing. Dit komt
omdat Japan een eiland is en zeer weinig met immigratie te
maken heeft. Ze hebben gewoonweg niet genoeg jonge
mensen om de oudere bevolking op te vangen.
Superstar economie
De grote bedrijven, die genoteerd zijn op de beurs, hun aandelen zijn fors
in waarde gestegen. We hebben nu de allerhoogste beurskoers ooit
gezien. Als je kijkt naar het winstpotentieel van de bedrijven dan kunnen
we concluderen dat het goed gaat met de economie.
Begrotingstekort
De overheid geeft veel meer geld uit dan dat ze binnenkrijgt
begrotingstekort veel te groot schuld van de overheid jaar na jaar aan
het vergroten indien België het niet kan beginnen terugbetalen zouden
ze op lange termijn uit de EU gezet kunnen worden belangrijk pijnpunt
in de Belgische economie.
The profit paradox door Jan Eeckhout
Door de grote winst van bedrijven bedreigen ze waarschijnlijk de
werkgelegenheid van de westerse populatie. Ook de bedrijven doen het
zeer goed en zijn zeer innovatief geweest maar daardoor hebben andere
bedrijven geen schijn van kans (killer acquisitions).
- Nadelen van deze grote bedrijven: het drukt de economie, stopt het
ondernemerschap en creëert enorme afhankelijkheden.
1
,Bedrijven maken meer winst dan ooit tevoren:
- Rendabiliteit mediaanbedrijf bleef vlak => vooral dominante
topbedrijven hebben hun winst spectaculair verhoogd
- Hoe? Innovatie, maar vooral door het afschermen van hun
markten via schaalvoordelen, netwerkvoordelen, patentposities,…
- Big Tech, Big Pharma, Big Finance,…
- Topbedrijven werden zeer rendabel door concurrentie te elimineren:
topbedrijven hebben macht, controleren markt
- Killer acquisitions = ze kopen continu potentiële concurrenten op.
Zo is innovatie onmogelijk. Ze integreren ofwel het in hun eigen
technologie of ze ‘killen het.
- Gebrek aan concurrentie laat hoge prijzen toe (bv adverteren op
Facebook is zeer duur, vaccin van Pfizer is zeer duur,…)
Winst
Hoge winsten zijn gecreëerd geweest niet gebruikt voor de lonen te
verhogen, maar de eigenaars te belonen dit geeft dus geen voordeel
aan de maatschappij.
Hoge prijzen om winst te maximaliseren
- Hoge winst => hoge winstmarge => zeer goedkoop proces
verkopen aan een zeer hoge prijs => kleine productie en beperkte
verkoop => late tewerkstelling => slecht voor de economie
- Lagere prijs => lagere winst => veel grotere verkoop => veel
grotere werkgelegenheid => goed voor de economie
2
,Gezonde economie
- Hoge aandelenprijzen zijn geen teken van een gezonde
economie: In competitieve markten trekken hoge winsten nieuwe
bedrijven aan, wat de winsten weer verlaagd door meer
concurrentie.
- Overwinst verdwijnt door nieuwe toetreders: Hoge winsten
trekken nieuwe aanbieders, waardoor de concurrentie toeneemt en
winsten dalen.
- Overheidsbeleid bevoordeelt grote bedrijven: Beleid is nu
vaak in het voordeel van grote bedrijven, wat de rijkdomskloof
vergroot tussen mensen met en zonder aandelen.
- Technologische vooruitgang profiteert iedereen in
competitieve markten: Innovaties profiteren iedereen als de
markt concurrerend blijft.
- Welvaartsverlies door marktmacht is 7% van het BBP:
Monopolies en marktmacht kosten de economie 7% van het BBP
door inefficiëntie.
- Hervormingen nodig om economische orde te herstellen: Pro-
markt hervormingen zijn nodig om de macht van grote bedrijven te
breken en de economie te herstellen.
Industriële revolutie (IR)
- 11de eeuw; China heeft hoogste levensstandaard, meest
geavanceerde technologische kennis (bv buskruit)
- Industriële Revolutie eerst Engeland; dan rest van Europa
- Hoewel de technologiën van de IR zeer snel algemeen verspreid
werden was er een grote divergentie in economische groei en vond
er geen volledige catching-up.
3
, Napoleon Bonaparte
Rond 1800 heeft hij een uitspraak over het grote China gedaan: “Let China
sleep, for when she wakes up, she will shake the world.” China
beschikte toen niet over grotere rijkdommen, maar wel over
geavanceerde technologiën en een enorme bevolking.
Waarom is er toenemende divergentie in rijkdom en geen volledige
"catching up"?
Hoewel veel economieën vergelijkbare kapitalistische systemen hebben,
zijn geen twee economieën precies hetzelfde. Er bestaan veel kleine
verschillen in de manier waarop landen hun economische systemen
inrichten en uitvoeren. Hierdoor verloopt de ontwikkeling niet overal gelijk,
ondanks vergelijkbare uitgangspunten.
Daarnaast verandert technologie de wereld en brengt welvaart, maar deze
technologische vooruitgang wordt in elk land anders benut en verspreid,
wat bijdraagt aan de groeiende verschillen in rijkdom tussen landen.
Eenvoudig James Watt (1739-1819) verbeterde de
lineair verhaal stoommachines van Newcomen uit 1712, waardoor
het energetisch rendement steeg tot 18%.
Deze efficiëntere machines werden ingezet in de
eerste moderne fabrieken, zoals metaal- en
textielfabrieken, wat leidde tot een enorme stijging in
industriële productie en werkgelegenheid.
Massaproductie voedde massaconsumptie, wat de
productiedynamiek verder versnelde.
Hoewel andere landen, zoals China, pas later volgden,
toont dit lineaire verhaal hoe technologische
vooruitgang welvaart en inkomensgroei drastisch kon
verhogen.
Complex verhaal De eerste fabrieken van de industriële revolutie
draaiden vaak nog niet op stoommachines; in plaats
daarvan gebruikten ze waterkracht of paarden.
fabriek ontstond aanvankelijk als een organisatorische
innovatie om arbeid te centraliseren en beter te
controleren.
Dit nieuwe model ging gepaard met taakverdeling en
specialisatie, waarbij vakmanschap plaatsmaakte
voor een meer gefragmenteerd en gestandaardiseerd
werkproces, zoals Adam Smith later benadrukte.
Technologie verandert de maatschappij, maar
4