Les 1 – Inleiding tot de criminologie en strafrechtsbedeling
1. Wat is criminologie?
o Draait ook om macht
Professionele praktijk
• bv. gevangenis, politie,…
Reactie op criminaliteit is vaak ook oorzaak van criminaliteit
Bv. jongeren die stenen gooien naar politie (is criminaliteit) -> vaak jongeren die in
vizier lopen van politie & vaak gecontroleerd worden door politie dus jongeren zetten
zich tegen politie
-> vaak verschillende oorzaken voor criminaliteit (complex)
Discipline – Kennisdomein
• Kennis vergaren over criminaliteit, individuen, bestraffing,..
• Evolutie in inzichten
Wetenschappelijke praktijk
• Onderzoek naar fenomenen, praktijken,…
= Criminologische wetenschap
onafhankelijke wetenschap (vroeger alleen crimi in de master)
wetenschapsdomein of
kennisveld (toegepaste criminologie)
Criminaliteit in ruime betekenis bestuderen
“study of crime, criminals and criminal justice”
, 2. Verschillende onderzoekssubjecten,
onderzoeksobjecten, onderzoeksvraagstukken
o Verschillende voorbeelden
Vraag: is dit gedrag crimineel, kan dit een studieobject zijn van de criminologie?
Bv. plassen tegen muur: ja want het mag niet en dat staat in de wet, vraag is gaan we die
persoon daarom vervolgen
Bv. downloaden van films = diefstal (auteursrechten)
Bv. Cannabis roken is een misdrijf maar veel jongeren doen het en vinden dat het geen
misdrijf is
Decriminaliseren= uit de strafwet gehaald en gelinkt (regelt) met andere wetten (bv. niet
roken in openbare ruimte, niet aan minderjarigen verkopen, niet in bepaalde landen)
Bv. Fentanyl, Cocaïne, andere drugs: jongeren vinden dat cannabis wel kan maar andere drugs
niet, waarom?
o Andere drugs meer schade op lichaam
o Cannabis zelf planten en andere drugs niet (we hebben gevoel dat we bij cannabis
meer weten wat erin zit)
o Cannabis meer genormaliseerd
o Cannabis beschouwt als soft drugs
Bv. zaak van Julie Van Espen
Bij seksueel misdrijf is aangiftebereidheid heel laag
Bv. machtsmisbruik bv. niet in bed kruipen met bepaalde regisseur
#metoo -> niet meer weten in welke machtspositie je zit -> iedereen danst naar je pijpen en je
denkt dat iedereen je wilt (Bart De Pauw)
Bv. babyface effect -> hij ziet er niet uit dat hij dit zou doen en je zou dit niet verwachten
(Sven Pichal)
Bv. groepsverkrachting, beelden verspreiden-> bestond vroeger niet
,Vaak in familiale kring (80%)
Extra dimensie aan groepsverkrachting door sociale media (als beelden van verkrachting rond
gaan dan is dat heel heel heel vernederend-> verzwarende omstandigheden!!!!!)
Bv. vechten voor likes en aanzien (bv. uitdagingen op sociale media)
Bv. euthanasie (België koploper in Eu = euthanasiewet)
In parlement debat over euthanasie over uitbreiding naar dimensie
-> Voor of tegen euthanasie te maken met geloofsovertuiging en religie
-> vrij kunnen kiezen over eigen leven,
-> voorwaarden: 1. Het is niet omkeebaar en 2. Ondragelijk leiden, je gaat sowieso sterven
Zaak van Tine: Tine vraagt euthanasie aan maar ouders willen dat niet (ze heeft depressie),
ouders gaan in beroep en beschuldigen dokters van gifmoord (zwaartse straf) dus artsen
moesten voor rechtbank komen SINDSDIEN weinig artsen die euthanasie durven toe te
passen
Zaak ervoor gezorgd dat strijd voor euthanasie achter uit gaat
Bv. docu godvergeten -> seksueel misbruik door priesters (instituut)
Misdrijf tegen instituut, geen gevolgen, slachtoffer wordt de dader omdat ze alles verzinnen &
gek zijn in hun hoofd (want kan niet dat ze misbruikt is door een priester)
-> Verhaal jarenlang niet gezien als een misdrijf (werd genegeerd)
Bv. zaak van Sanda Dia
= Onopzettelijke slagen en verwondingen met de dood tot gevolg
‘’klassenjustitie’’ naar boven gekomen= justitie straft niet iedereen op zelfde manier
Misdrijf plegen uit hogere sociale klasse <-> misdrijf plegen uit lagere sociale klasse
= anders behandeld door rechters, politie… door iedereen
Bv. huisjesmelken
,-> panden verhuren met slechte elektriciteit, geen water, hoge vochtigheidsgraad…
We beschouwen dit als minder erg omdat er geen menselijke schade is (heel misschien
psychische)
Bv. politiegeweld
Bv. mensen op de vlucht -> ‘crimigratie’
Imigreren van bv. Libië, Palestina… naar hier
Bv. Dries van Langenhove (-> aanzetten tot rassenhaat)
Associëren mensen met migratie achtergrond met criminaliteit
Associëren criminaliteit met uiterlijke kenmerken Lombroso (zoals Hitler) -> wet tegen
racisme en discriminatie
Bv. terrorisme
Waarom gaan mensen radicaliseren, waarom gaan mensen aanslagen plegen?
Bv. milieucriminaliteit
Dieren, de zee, aarde… als slachtoffer, mensen zien dit niet altijd als een echt slachtoffer
omdat ze geen stem hebben -> meer advocaten pleiten voor bescherming van klimaat
3. Waarom is het zo moeilijk om “criminaliteit” te
omschrijven of te definiëren?
o Wat goed & kwaad is (wat kan en niet kan) = ethische en morele omschrijving
Vaak gepaard met oordeel of iets crimineel is of niet crimineel, hangt af
hoe mensen over iets denken en door hun cultuur (bv. in Albanië bestaat
eerwraak nog NOCHTANS internationale wetgeving dat dit niet toelaat)
, o Strafbaar gesteld gedrag wettelijke normativiteit
Er zijn wetten die een bepaald gedrag verbieden maar we gaan die wetten
niet altijd gebruiken, ied vindt het oke en het wordt niet vervolgd (omdat
het niet als misdrijf wordt beschouwd)
o Normovertreding moet strafbaar gesteld worden (vooraleer men iemand kan
straffen)
Normovertreding kwalificeren als strafbaar
wetten, decreten, reglementen,…
NORM
o Bepaald strafbaar gedrag nooit vervolgd
Te maken met consensus dat dit geen criminaliteit is (abortus, euthanasie)
Normovertreding kwalificeren als strafbaar
Welke normen? (Op welke manieren heb je normen)
Wettelijk ( wet zegt dat dat de norm is, als je toch iemand vermoordt dan
krijg je daar een straf voor)
Maatschappelijk (‘’aanvaarden wij dat moord een misdrijf is?’’)
Moreel (vinden we dat oke of niet?, uw waarden en normen, wat juist of
fout is wordt ook mee bepaald door geloofsovertuiging)
Religieus (bijkomende laag op moreel, niet alle religies denken op zelfde
manier over goed en kwaad)
Cultureel (culturele gewoonten bepaald mee wat goed en slecht is)
Waarom moeilijk om criminaliteit te omschrijven of
te definiëren?
Rol van belangengroepen in definitie van criminaliteit -> zorgen door media… hoe er naar
iets gekeken wordt, crimineel of niet
Belangengroepen (ookal zijn ze in de minderheid) kunnen toch de meerderheid overtuigen,
mensen beïnvloeden bv. zorgen dat zaak voor de rechtbank komt
• Rol in (de)criminalisering?
• Abortus, euthanasie, milieu,…. (zaken die sterk belobbyt worden)
, • Rol mensenrechten
• Klassenormativiteit: wie definieert wat criminaliteit is? (Wat de norm is wordt ook
bepaald door de klassenstrijd)
Je kijkt naar iets met alle ervaringen die je hebt, je hebt een bril aan -> IEDEREEN KIJKT
ANDERS NAAR DE WERELD, NAAR DE SOCIALE WERKELIJKHEID
Criminologie als wetenschap moeilijk -> sociale werkelijkheid samenvatten
o Heeft te maken met je wereldvisie, altijd bewust zijn van positie die je inneemt
(bv. je komt uit arme wijk <-> je woont in grote villa)
4. Wat is criminaliteit?
Criminaliteit ontleden in dimensies van criminaliteit (6 factoren)
