Resume
samenvatting psychologische basisvaardigheden
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Dit is een samenvatting gebaseerd op de slides van de verschillende proffen. Aangevuld met eigen notities en voorbeelden.
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
PSYCHOLOGISCHE BASISVAARDIGHEDENVOOR GESPREK EN BEGELEIDING
LES 1: MET AANDACHT LUISTEREN ALS BASISHOUDING
Heel ons werk draait rond het voelen en denken v anderen
gedachten en
gevoelens vd ander Ifv thema’s en doelen
(omtrent een
gegeven thema)
betrokken en
welwillend neutraal
luisteren en kijken
Verfijnen v luisteren
onverdeelde welwillende authentieke
VH’en, ifv rollen vd aandacht interesse nieuwsgierigheid
hulpverlener
INLEIDING
“Listening looks easy, but it’s not simple”
Basisinstrumenten vd hulpverlener
- Elk aanbod (programma, interventie) is slechts werkzaam wanneer ze in een goede werkrelatie
wordt aangeboden
- Kennis zit niet in een doosje, maar wordt aangeboden door een professionele hulpverlener
binnen een goede werkrelatie
- Dit veronderstelt een goede receptieve basishouding als bedding voor een actieve, en bij de
persoon en diens vraag passende hulpverlening
o Werkrelatie is meest werkzame factor in hulpverlening
Luisteren, dat kan elk kind? Of is het toch een leerproces?
1. Elk kind leert ‘luisteren’
o Oprecht en geïnteresseerd in zich opnemen wat de ander vertelt
o Vs gehoorzamend en angstig doen wat de ander vraagt
2. Oprecht luisteren verfijn je doorheen latere, goede relaties
o Aanvankelijk vooral (volwassen) familieleden, lkr’en…
o Later in peerrelaties siblings en in vriendschappen
3. Hulpverlener worden:
o Oefenen en verfijnen v deze VH’en
Bv leren fietsen: leren vanaf kleutertijd, maar je bent nog geen prof, je moet nog veel
oefenen en verfijnen om tot bep niveau te komen
o Leren hanteren binnen een specifieke context en relatie
o Tegen de achtergrond v groeiende theoretische bagage
Door de groei ga je met een ander oor luisteren bv je werkt veel met trauma onder
kinderen, dus in gesprek met ouders luister je vooral naar dingen die je kan verklaren
door gehechtheidstheorieën
Open, aandachtig en met milde nieuwsgierigheid luisteren: startpunt v elke hulpverlening
Mensen komen terug omdat ze zich gehoord voelen, niet owv diploma of uitleg zeker belangrijk in
beginfase
1
☾ Luna Thijssen
, 1. Open: neem in je op wat de ander echt vertelt
2. Aandachtig: schenk gedetailleerde aandacht aan het verhaal vd ander, ook de kleine
opmerkingen tussendoor horen (bv heel verhaal over slecht op werk, tussenin iets zeggen v
‘toen was mijn mama er nog’, hierover doorvragen want kan mede oorzaak zijn)
3. Mild nieuwsgierig: vraag je af wat de ander precies bedoelt, waarom hij/zij de dingen ziet en
ervaart zoals hij/zij ze verwoordt
o Nieuwsgierig zijn zonder te oordelen
o Cliënten kunnen hele andere waarden en normen hebben dan jijzelf
Belang v gehoord (of gezien) worden is startpunt v elke hulpverlening
1. Essentieel voor iemands gevoel v identiteit
o Bv momenten in eigen leven waar plannen gemaakt worden en rekening gehouden wordt
met iedereen, maar jij hebt het gevoel dat niemand naar je luistert
o Niet gehoord voelen, geeft gevoel v genegeerd te worden, dat er iets knabbelt aan
identiteitsgevoel en zelfvertrouwen
o Als mensen wegglijden, is het omdat ze zich niet gehoord voelen
2. Helpt om stil te staan en te ontdekken wat je zelf denkt en/of voelt
o Cliënten komen zelden met een helder beeld v oorzaken naar je toe
Wel nog kunnen uitleggen dat het moet stoppen, maar minder kunnen stilstaan bij wat
het met hen doet
3. Helpt bij het verwerken ve ervaring
o Hoe helpt hulpverlening?
Door te vertellen gaat er al een stukje lading vh probleem af
“ik kan mijn omgeving er niet mee blijven lastig vallen” nood aan hulpverlener die hier
naar wil blijven luisteren
Vaak is het eerste wat je doet erover vertellen
Moeilijke gevoelens worden kleiner door erover te praten
Bevordert persoonlijke groei!
Wat wanneer je nood aan gezien en gehoord worden genegeerd wordt? Still face exp
- Baby en moeder eerst in contact samen, reageren op elkaar
- Hierna reageert mama niet meer op baby, is heel stresserend voor baby
Geen respons krijgen is stressvol
“Every head is a world”
- Wanneer elk hoofd een wereld is, is elk hulpverleningsaanbod het binnentreden v iemands
wereld
- Dit vergt een zorgzaam en neutraal (niet-oordelend) luisteren
ENKELE TECHNISCHE ASPECTEN
HET EXTERNE KADER
Is er tijd en ruimte om te luisteren?
- Creëer een passende ruimte, die je luisterhouding faciliteert en de expressiemogelijkheden vd
ander ondersteunt
o Ruimt, beschikbaar, ongestoord, vertrouwelijk…
o Als je op ongemakkelijke plek zit, komen mensen ook niet makkelijk tot gesprek
o Voor zowel C als T belangrijk
- V kort tot duurzaam
o Crisisgesprek vergt een ander kader dan een begeleiding v meerdere gesprekken
2
☾ Luna Thijssen
, - Soms betekent een passende ruimte creëren ook dat je met je collega’s het gesprek aangaat
Gebruik maken vd ruimte om luisteren te optimaliseren
- De manier waarop je de ruimte inricht, heeft invloed op het gesprek
o Tegenover: geeft sterke werkmodus, bij testing, bij arts … minder gevoel dat je moet
nadenken over moeilijke thema’s
o Angulair: meer therapeutisch, geeft ruimte om elkaar niet voortdurend moet aankijken, soms
makkelijker om iets moeilijks te moeten vertellen als je iemand niet steeds moet aankijken
(aan- of wegkijken wanneer je dit zelf nodig vindt)
o Parallel: wanneer iemand zich heel onveilig voelt, soms makkelijker om iets te vertellen als je
iemand helemaal niet aankijkt en evt samen iets doet (bv als je samen wandelt, samen
kookt…)
o Diagonaal: te grote afstand
- Aanwezigheid v bep zaken in de ruimte zoals bv zakdoekjes plek waar verdriet mag zijn
- Is er flexibiliteit mogelijk? Zelf stoel verplaatsen als C dit nodig vindt
INTERNE VOORWAARDEN
Aandacht schenken vergt ruimte in je hoofd
- Met een vol hoofd kan je niet luisteren (bv na vermoeiende vergadering)
- Zorg dragen voor je persoonlijke ingesteldheid
o Sta even stil: ben ik rustig genoeg voor dit gesprek? Kan ik met volle aandacht luisteren?
o Maak je hoofd leeg: maak een wandeling …
o Laat je niet afleiden: ga nu geen gesprek aan met je collega over een andere cliënt, vraag of
dat straks kan
o Zoek naar een focus op deze cliënt (bv herlees even je nota’s vh vorige gesprek, zo kom je
snel terug bij wat vorige keer aan de orde was)
OPEN BLIK EN LICHAAMSHOUDING
Aandacht tot uitdrukking brengen
- Met je luisterhouding vertel je veel over je ingesteldheid
- Oogcontact en gelaatsexpressie
- Paralinguale aspecten
o Stemgebruik/spreeksnelheid
o Vocale aanmoedigingen, bv bij jongeren altijd beginnen met “vertel eens”, na verloop v tijd
is “hmh” al genoeg om ze te laten beginnen
o Stilte, kan nodig zijn, maar ook ongemakkelijk voelen
o Aansluiten bij het taalgebruik vd ander
- Lichaamshouding en -bewegingen
- Gebruik vd ruimte
INQUISITIVE STANCE
Verwonderd bevragen v hoe iets is voor de ander
- Het belang ve vragende, niet-wetende maar geïnteresseerde houding
o Hoe was het voor jou, dat je kind zo overstuur raakte midden op straat?
o Kan je me helpen begrijpen wat je precies geraakt heeft toen je zoon vertelde dat hij
misschien meer voor jongens voelt dan voor meisjes? Wat ging er door je heen toen hij dit
vertelde?
3
☾ Luna Thijssen
, LUISTERHOUDING
Enkele elementen die bijdragen tot een goede (interne) luisterhouding
- Zorg dat je rustig bent om te kunnen ontvangen wat de ander zegt
- Richt je op het ritme vd cliënt (kan verschillen tss cliënten)
- Laat de persoon uitspreken
- Pas je taalgebruik aan aan de leeftijd, sociale achtergrond, cognitieve en verstandelijke
mogelijkheden…
- Gebruik meta-communicatie om (fouten in) je aanpassing te duiden
o Klinkt in begin gek en kunstmatig, maar in praktijk vaak gebruiken om te kijken wat voor
gesprek je precies aan het voeren bent en of het is wat C nodig heeft
Belang v feedback doorheen je leerproces
- Waarom? Het gaat hier over
o Geautomatiseerde processen
o Opgedaan doorheen je persoonlijke, relationele geschiedenis
o Waar je je niet altijd v bewust bent
- Belang v feedback: peers, video, supervisie…
SPECIFIEKE VAARDIGHEDEN
Specifieke vaardigheden bij luisteren
- De aandacht richten op de C en op je eigen reacties tav de C
o Wat denk/voel ik nu?
o Plaats v je persoonlijke rugzak
- Het verwerken v manifeste en latente communicatie
o Tss de lijnen (throw away remarks)
o Incongruenties
Verbaal vs non-verbaal
Binnen het verbale
We worden incongruenter als we emotioneel worden
Bv lachend vertellen over moeilijk onderwerp
- Patronen en thema’s
o Patronen: zich herhalende gevoelens
o Thema’s: gehelen v ideeën, overtuigingen
o Bv in de steek gelaten voelen door partner, later vertellen in de steek gelaten te voelen door
werkgever, nog later doorhebben dat T er eens niet is en dan ook in de steek gelaten voelen
thema dat besproken moet worden
GEBEUREN EN AFFECTIEVE KLEUR
Wisselwerking tss ervaring en affectieve kleur (hetgeen erachter zit aan emoties)
- Elk verhaal omvat zowel:
o Het gebeurde, de ervaring waarvan je het verloop kan beschrijven
o De betekenis die de ervaring heeft gekregen/de affectieve kleur ervan
Wat de ene persoon prettig/lastig vindt, kan anders zijn bij iemand anders
Is het materiaal waarmee je aan de slag zal gaan als hulpverlener
Vaak helemaal iets anders voor C dan wat je zelf zou denken
- Small stories: werken met kleine, dagelijkse ervaringen, maar ook nodig dat we iets te weten
mogen komen over wat C hierbij voelt, wat er in hem/haar afspeelt
- Reflectie: herbekijk het gesprek dat je voerde vanuit dit perspectief
4
☾ Luna Thijssen
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur lunathijssen. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,16. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
50155 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans