Aiko Clybouw 2024-2025 Ontwikkelingspsychologie deel 2
ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1.1 DOELEINDEN ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE 2
• Verdeel de levensloop in betekenisvolle periodes Identificeer de ontwikkelingstaken
voor een bepaalde periode
o Uitdaging/taak om de hele periode van geboorte tot de dood op te delen in
betekenisvolle periodes
o Periode = bv kindertijd (tss geboorte en achttien)
• Elke periode van de levensloop word gedefinieerd door de ontwikkelingstaken
(uitdagingen, verwezenlijkingen die een individu moet afwerken om zo een periode
succesvol te doorlopen)
o In vroeger kindertijd: leren staan, lopen, coördinatie, motoriek,…
• Maak gebruik van de levensloop perspectief om de juiste vragen te stellen!
o Levensloopperspectief → levert ons vragen om de ontwikkelingstaken te
specifiëren en benaderen
o Het gaat niet over zo veel mogelijk feiten en theorieën vanbuiten leren
(theorieën veranderen/ontwikkelen/evolueren constant), maar om te leren
vragen stellen
• Ontwikkeling begint niet bij de geboorte! Lang ervoor
1.2 ONTWIKKELINGSTAKEN
– Robert Havighurst’s Developmental Task Theory –
Developmental tasks are the array of skills and abilities that human beings develop across
their lifetimes.
Ontwikkelingstaken: een reeks van vaardigheden en vermogens (bekwaamheden) dat
mensen ontwikkelen doorheen hun levensloop.
• Ontwikkeling sterk gekoppeld aan leren, aanpassen en uitdaging
• Ontwikkelingstaken hangen af van leeftijd, en zij definiëren dus periodes
o Als we weten welke uitdagingen iemand met een bepaalde leeftijd
allemaal tegenkomt, kunnen we dit beter begrijpen.
Meerdere bronnen van ontwikkelingstaken, staan niet los van elkaar
• In adolescentie moet de context (familie, maatschappij) ideeën ontwikkelen en
voorstellen maken om hoe je dit moet kaderen
• Proberen de seksuele rijping te kaderen (maatschappelijk aanpak: contraceptie
zonder betaling onder de 18)
Drie bronnen van ontwikkelingstaken
1. Lichamelijke (biologische) rijping
o Oprecht staan en lopen leren, aanpassen aan seksuele rijping (puberteit) of
aan de menopauze (middelbare volwassenheid)
1
,Aiko Clybouw 2024-2025 Ontwikkelingspsychologie deel 2
o Adolescenten → snelle vorm van biologische rijping (groeispurt), seksuele
rijping (interesses veranderen volledig)
o Late volwassenheid → achteruit gaan van het geheugen, ontwikkelen van
dementie
o Bv: iemand die blind geboren is, zal op latere leeftijd kunnen lopen dan iemand die
niet blind geboren is, ook al hebben ze dezelfde spiermassa & motoriek
2. Individuele doelen en waarden
o Keuze voor job of hobby’s, morele beslissingen
o Adolescenten → sommige nog aan het zoeken, anderen vaste plannen
o Prioriteiten ontwikkelen en keuzes maken t.o.v. waarmee hou je je bezig
o Op verschillende leeftijden ziet het er heel verschillend uit
o Bv pensioen → met wat hou je je bezig?
3. Culturele/maatschappelijke verwachtingen
o Leren lezen, verantwoordelijkheid voor het milieu en de samenleving
o Vanzelfsprekende taak voor iedereen
o ≠ per cultuur, maatschappij, land
o Hangt af van de historische periode
➢ Bv: onze generatie & onze ouders kunnen vlot Engels spreken terwijl onze
grootouders dit niet kunnen.
➢ Bv: nu leert iedereen autorijden, maar vroeger mochten ♀ dit niet.
➢ ‘wanneer volgen er kleinkinderen’
➢ ‘wanneer kunnen we een huis bouwen’
1.3 UITDAGINGEN, BEPALINGEN EN KANSEN
– Developmental Constraints –
De Havinghurst theorie slaagt de brug en zij bemiddeld tussen biologische (bv genetisch
bepaalde) facetten van ontwikkeling en ontwikkelingsaspecten die worden gesteund of
vereist door andere mensen in het leven van een individu
• Randvoorwaarde
• Constraint: zowel een bepaling/ beperking, maar ook een kans
• Context in de ontwikkeling die we op een bepaalde manier
tegenkomen en ook kunnen gebruiken om te veranderen
• Beginnen aan kids = biologische rijping van eigen waarden en
doelen en maatschappelijke verwachtingen → gigantische
ontwikkelingstaak
• Ontwikkelingstaak → brug slaan tussen de verschillende bronnen
2
,Aiko Clybouw 2024-2025 Ontwikkelingspsychologie deel 2
1.4 PERIODES VAN ONTWIKKELING
• Periodes van ontwikkeling gekoppeld aan leeftijden
o Op zich niet betekenisvol, de leeftijd definieert
niet een periode maar de ontwikkelingstaken
• Fase van de adolescentie is historisch volledig verandert
o We veronderstellen niet dat iemand van 18
volwassen is, zij voelen zich zelf ook nog niet zo
• Culturele bepaling heel belangrijk
• Geld alleen voor rijke maatschappijen (ontwikkelende
landen, waar de bronnen ook beschikbaar zijn)
• Cultuur & historische ontwikkeling hebben een invloed → definitie van de periodes
veranderd, andere ontwikkelingstaken die op andere leeftijden worden afgewerkt
• Maatschappelijke verwachtingen veranderd
1.5 LEVENSLOOPPERSPECTIEF ZIET DE ONTWIKKELING ALS:
1.5.1 LEVENSLANG
• Eerste fase (0-18) veel gedetailleerder opgesplitst, meer
onderzocht dan grootste deel van het leven
• Gebeurtenissen in de kindertijd niet perse belangrijker
dan in de volwassenheid
• Maatschappijen veranderen dramatisch, aan sneltempo
→ veroudering
o ‘Willen we dat oudere mensen nog meedoen bij
verkiezingen’
o Grote maatschappelijke veranderingen (bv
Brexit), baseren zich op stem van oudere
mensen
o Verschillende verhoudingen tussen jongere en oudere mensen
o Oudere mensen moeten zoveel mogelijk weten over de levensloop
• tot 20 jaar geleden enkel focus op babytijd – adolescentie → maar nu ook
volwassenheid bestudeerd → nodig want steeds meer vergrijzing
1.5.2 MULTIDIMENSIONEEL EN MULTIDIRECTIONEEL
Altijd rekening houden dat verschillende functies die gedrag bepalen niet met dezelfde
snelheid en richting ontwikkelen
Multidimensioneel
• 3 dimensies van ontwikkeling (bewust blijven dat de ontwikkeling van de geest
(psyche) zich situeert in de verschillende contexten)
o Emotioneel en Sociaal: omgaan met maatschappelijke normen
o Cognitief: gevolgen van je eigen gedrag anticiperen
o Lichamelijk: heel erg verschoven in de richting van hersenontwikkeling
(klemtoon)
Multidirectioneel
• De traditionele zicht op levensloop: levenstrap
3
, Aiko Clybouw 2024-2025 Ontwikkelingspsychologie deel 2
o ‘van waar komen we’ algemene overtuigingen die ons eigen redeneren
bepalen
o Mens ontwikkelt, bereikt een piek en gaat dan achteruit
o Lichamelijke ontwikkeling gaat sneller achteruit dan emotioneel/sociaal
• Traditionele zicht op levensloop: “prime” op 40-50 en dan enkel bergafwaarts.
• Modern zicht: terwijl sommige functies achteruitgaan, zijn er sommigen die net
stijgen.
• Onderzoek:
- verwerkingssnelheid (performance IQ) daalt vanaf 30-40
o ontwikkeling tov 1 factor
o WAIS: volwassenen test van intelligentie
o Ruwe prestatie op de test (=/= score)
o Piek op onze leeftijd, vanaf daar gaat het snel achteruit
o Verwerkingssnelheid en leeftijdsverandering → iem van
70+ heeft er dubbel zo veel tijd voor nodig
o Veel onderzoek met gamen waarbij snelheid belangrijk is,
begin je vanaf 21 af te takelen
- verbaal IQ (analogie, logische redeneren) piekt juist op 40-45
o Alles wat taalgebruik betreft en kennis
o Stijging tot vroege late volwassenheid
o Multidimentionaliteit en directionaliteit
- positieve gevoelens stijgen ook met leeftijd
o Hoe vaak voel je je goed → laagtepunt in jong-
volwassenheid
o Positieve emoties gaan omhoog met de leeftijd
o Verschillende dimensies, die niet gewoon
ontwikkelen
1.5.3 PLASTISCH
Vaardigheid om te leren
• We verliezen de vaardigheid om iets nieuws te leren enkel in de laatste jaren voor de
dood
Zowel cognitieve systeem en het brein
4
