WELZIJN EN CRIMINOLOGIE
VERKORTE BACHELOR CRIMINOLOGISCHE WETENSCHAPPEN VUB
,Inhoud
Inleiding.................................................................................................................. 3
H1: De verzorgingsstaat......................................................................................... 5
H2: ontwikkeling van de verzorgingsstaat en het welzijnsbeleid............................9
H3: Hedendaagse maatschappelijke realiteit van (on)welzijn en
criminaliteitscontrole DEEL 1................................................................................ 12
3.1 Armoede in cijfers....................................................................................... 12
Actualiteit + literatuur....................................................................................... 20
3.2 Armoede en criminaliteitscontrole..............................................................20
3.3 Verbanden tussen armoede en criminaliteit in het positivistisch denken in
de 19de eeuw..................................................................................................... 22
3.3.1 Verschillende perspectieven over het verband tussen criminaliteit en
armoede van verschillende auteurs..................................................................22
3.3.2 Situationele verklaringen.........................................................................25
3.3.3 Effecten van armoede op diverse vlakken...............................................26
3.4 Discriminatie, ongelijkheid en racisme........................................................28
3.4.1 Discriminatie: juridische benadering........................................................28
3.4.2 Racisme.................................................................................................... 30
3.5 Vloeibare samenleving................................................................................ 35
H5: De actoren van welzijnszorg en hedendaagse beleidslogica’s.......................37
5.1 De sociale kaart........................................................................................... 37
5.2 Indeling interventies.................................................................................... 38
5.3 Algemeen welzijnswerk............................................................................... 39
5.4 Vermaatschappelijking van de zorg als nieuwe bestuurlijke logica.............45
literatuur: Podcast (Patiëntenprostitutie) & opiniestuk op sociaal.net (We
moeten ons zorgen maken over de zorgsector) (H. Wolf).................................48
H6: Kenniscontrole en communicatie in het welzijnswerk....................................51
6.1 Observeren, voorspellen, diagnosticeren, rapporteren...............................51
6.2 Valkuilen...................................................................................................... 52
6.3 Rapportage.................................................................................................. 54
6.4 Begrijpen of ingrijpen.................................................................................. 57
H7: Beeldvorming en dataficatie..........................................................................61
7.1 Electronic turn............................................................................................. 61
7.2 Onderzoek Devlieghere en Roose...............................................................62
1
, 7.3 Beeldvorming.............................................................................................. 63
H8: Professionele houding, deontologische principes: beroepsgeheim................63
8.1 Beroepsgeheim........................................................................................... 63
8.2 Spreekrecht................................................................................................. 67
EXAMEN................................................................................................................ 70
Vermaatschappelijk van de zorg.......................................................................71
Meerzijdige partijdigheid................................................................................... 71
Mattheuseffect.................................................................................................. 71
Gezamenlijk beroepsgeheim............................................................................. 71
Eerstelijnshulp................................................................................................... 71
Verticale en horizontale zorg............................................................................. 72
Halo-effect......................................................................................................... 72
De nieuwe sociale kwestie................................................................................ 72
DIAGNOSTICEREN, RAPPORTEREN EN OBSERVEREN… BIJ ALLEN INGRIJPEN =
BEGRIJPEN. LEG UIT. WAT IS DE INVLOED HIERVAN OP DE DIAGNOSESTELLING?
.......................................................................................................................... 73
Waarom heeft taal een invloed op de werkelijkheid?........................................73
Uitdagingen van de verzorgingsstaat: leg uit....................................................74
Waarom is sociale fantasie belangrijk bij het rapporteren?..............................74
Welk gevaar houdt een diagnose stellen in en welke gevolgen heeft dit?........74
5 fouten die we kunnen maken bij het interpreteren........................................74
Wat zijn de kritieken op de actieve welvaarsstaat............................................75
2
,WELZIJN EN CRIMINOLOGIE
INLEIDING
Definitie en verschillende vormen van welzijn
Fysiek welzijn: welbevinden, fysieke kracht
Mentaal zijn: psychologische en emotionele gezondheid, geluk,
tevredenheid,
Sociaal welzijn: kwaliteit van sociale relaties en de verbondenheid met
andere mensen
Familiebanden, burenrelatie, vriendschappen
Economisch welzijn: financiële en materiële aspecten: werkgelegenheid,
economische stabiliteit, levensstandaard
Maatschappelijk welzijn: beschikbaarheid en toegankelijkheid van
onderwijs en andere sociale voorziening
Milieu welzijn en bewust zijn: de gezondheid van het welzijn van het milieu
en de impact op de menselijke gezondheid en de wereld zelf
milieubescherming, duurzaamheid
Welzijn heeft een veel bredere betekenis in het Nederlands dan in andere
talen zoals het Engels en Frans
Welzijnszorg
Antwoord van de omgeving op de noodsituatie van een individu
Noodsituatie: een breuk tussen iemands noden en hun capaciteiten /
vermogen
Omgeving: gezin en familie, lokale netwerk, Professionele hulpverlener,
private voorziening of overheid
Breuk: variabel doorheen de tijd, volgens sociale klasse, cultuur,…
m.a.w. er bestaan meerdere en veranderlijke definities van ‘noden’ en
‘welzijn’ (bijv. kinderopvang)
Alle diensten en voorzieningen die mensen met noden/problemen hulp
aanbieden om een optimaal welzijn van het individu te bekomen
Welzijnswerk: correctieve functie in samenleving, probeert de breuk tussen
de noden te corrigeren
3
,Criminologische relevantie aandacht voor welzijn
1. Criminaliteit als sociaal probleem
Schade aan personen en gemeenschappen (sociale cohesie, ontwikkeling,
ontwrichting)
Veiligheid en welzijn van de samenleving
Economische kosten
Maatschappelijke ongelijkheid (als criminogeen en als sociaal schadelijk)
Maatschappelijke reactie en stigmatisering: overmatige nadruk op
strafrechtelijke oplossingen en gebrek aan rehabilitatiemogelijkheden
kunnen bijdragen aan een vicieuze cirkel van criminaliteit
2. Sociaal criminaliteitspreventie
“Measures to prevent crime which are aimed at the social causes of crime
rather than those concerned with the mechanical reduction of
opportunities (situational crime prevention) or with deterrence (the
criminal justice system)’” (Young, 2001)
Aanpakken kernoorzaken criminaliteit door bijv.:
Investering in individuen, gezinnen, buurt, samenleven
Aanpakken armoede, werkloosheid, slechte huisvesting, gebrek
sociale/opleidings- en ontspanningskansen
Relatie preventie- en veiligheidsdenken en welzijnsdenken
3. Forensisch welzijnswerk
Forensisch: ‘in het kader van het strafrecht’
Verschillende vormen van welzijnswerk gericht op mensen die met justitie
te maken krijgen
Doelgroep:
specifiek voor (potentiële) daders en/of slachtoffers
mensen in contact met justitie
Door Algemene maatschappelijke hulp- en dienstverlening
HV: GGZ, verslavingszorg, OCMW…
DV: VDAB, sport…
Door categoriaal (= specifiek voor daders/slachtoffers)
VB: justitiehuizen, psychosociale diensten gevangenis, teams
hulpverlening aan seksuele delinquenten, forensische psychiatrische
centra
4
, H1: DE VERZORGINGSSTAAT
Maatschappijvorm waarbij overheidszorg zich garant stelt voor het
collectieve sociale welzijn van burgers
Welvaartsstaat verzorgingsstaat
Welvaartstaat
nadruk ligt op economisch vlak, de welvaart
Actief economisch gericht beleid voeren om de levensstandaard van de
bevolking te gaan verhogen of waarborgen
VB: voorzieningen zoals onderwijs, gezondheidsrecht MAAR vooral
economisch groei, inkomensverdeling en werkgelegenheid
Verzorgingsstaat
Nadruk ligt op allerlei vormen van zorg; sociale voorzieningen, sociaal
vangnet voor burgers
In de verzorgingsstaat is de overheid niet enkel beschermer van
burgerlijke en politieke rechten (= l’Etat Gendarme), maar ook actief
vormgever van maatschappelijk leven (= l’Etat Protecteur)
De verzorgingsstaat neemt een bredere functie op
Staat is actief betrokken bij het waarborgen van basisbehoeften en
verminderen van sociale ongelijkheid in de maatschappij
VB: werkloosheidsuitkering, pensioenen, gezondheidszorg,
jongerenhulpinstanties, onderwijs, …
1.1Begrip verzorgingsstaat
= Maatschappijvorm waarbij de staat een grote maatschappelijke/sociale
rol opneemt in het garanderen van het collectieve welzijn van de burgers
De staat gaat de beschikbare middelen verdelen om het welzijn te gaan
garanderen
Overheidstussenkomst gericht op vermindering van de
marktafhankelijkheid = decommodificatie
Beschermingsmechanisme op de vrije markt
= economisch systeem waarbij de markt alles bepalend is: de
beschikbaarheid van goederen, vraag en aanbod, prijzen van de
verzorgingsstaat worden bepaald door de vrije markt
Om de survival of the fittest te kunnen tegengaan, is dus de
verzorgingsstaat opgericht, om te voorkomen dat enkel de sterkste
overleven
De verzorgingsstaat wordt opgericht als vangnet voor de zwakkere
personen (minder rijk, …)
Verzorgingsstaat is een compromis tussen vrije markt en collectivistisch
stelsel
2 uitersten van elkaar
5
