Interculturele pedagogiek samenvatting 2024 – 2025
Partim 1: migratie: definities, cijfers en procedure (Desmet)
Definities
Vluchteling
DEFINITIE VLUCHTELING: Een vluchteling is elk persoon die, uit een gegronde vrees voor vervolging, zijn
land verlaten heeft en dus de bescherming van dat land niet meer kan of wil inroepen. Hij of zij kan
vervolgd worden omwille van zijn of haar ras, godsdienst of geloofsovertuiging, nationaliteit, politieke
overtuiging of het behoren tot een welbepaalde sociale groep.
Conventie van Genève (1951):
- Vluchteling in de ENGE zin van het woord= een erkenning onder de conventie van Genève.
• WO2 was net gedaan= veel vluchtelingen= staatlozen met weinig rechten.
• Men wou er voor zorgen dat in de toekomst vluchtelingen niet meer in een staatloze,
documentloze situatie zouden terecht komen, zoals tijdens de oorlog.
➔ Conventie van Genève: als je tot één van die groepen behoort mag je naar een ander land gaan en asiel
aanvragen (onder de conventie).
➔ Nu is het verzoeker om internationale bescherming ipv asielaanvrager.
Refugee (UNHCR)
Veel bredere definitie als vluchteling!
- Forced migrant: internationaal.
- Forced displacement: zowel intern, als over de landsgrens heen.
Gedwongen of vrijwillig= een dunne grens: wie bepaalt wat gedwongen is?
- Je mag het land verlaten bij vervolging, conflict, collectief geweld en schendingen van
mensenrechten.
Tijdelijke bescherming Oekraïners
DEFINITIE TIJDELIJKE BESCHERMING: De richtlijn van de Raad van 20 juli 2001 betreffende
minimumnormen voor het verlenen van tijdelijke bescherming in geval van massale toestroom van
ontheemden en maatregelen ter bevordering van een evenwicht tussen de inspanning van de lidstaten
voor de opvang en het dragen van de consequenties van de opvang van deze personen.
- De tijdelijke beschermingsrichtlijn van 2001 kwam er na de Balkanoorlogen.
- Voor het eerste geactiveerd in 2022, kort na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne.
PROCEDURE
- Ze kunnen bij de DVZ een aanvraag doen en zij onderzoeken deze aanvraag.
• Een verblijfsstatuut van 1 jaar (A-kaart). Dit is met een jaar verlengbaar wanneer ook de EU
richtlijn opnieuw verlengt.
• Wettelijke maximumtermijn van 3 jaar.
• Geeft dus minder zekerheid dan de vluchtelingenstatus of de subsidiaire
beschermingsstatus, die beide na 5 jaar tot een onbeperkt verblijfsrecht.
- Ze hebben recht op tijdelijke bescherming, net zoals hun familieleden.
• Dit is ook zo voor staatlozen, derdelanders met internationale bescherming in Oekraïne en
hun familieleden.
• Dit is ook zo voor derdelanders met onbeperkt verblijfsrecht in Oekraïne die niet veilig en
duurzaam naar hun land van herkomst kunnen terugkeren.
• Ook niet-begeleide minderjarigen hebben hier recht op.
- Ze kunnen naar een ander EU-land gaan en daar opnieuw tijdelijke bescherming krijgen.
,RECHTEN EN ONDERSTEUNING
- Gelijke rechten met de erkenning als vluchteling: sociale rechten, waaronder recht op financiële
steun, inschrijving in de ziekteverzekering, sociale huisvesting en toegang tot de arbeidsmarkt.
- De overheid heeft de bevolking opgeroepen om als gastgezin voor deze mensen te fungeren, ook
heeft ze zelf voorzien in noodwoningen en opvangcentra.
- De vrijheid van landskeuze en de snelheid waarmee een statuut wordt erkend is in groot contrast
met niet-Europese landen.
- Ze mogen wel tijdelijk terugkeren naar hun land van herkomst.
- Ze mogen hun inschrijven voor een inburgeringstraject, maar dit moet niet.
- Ze moeten zich inschrijven bij de VDAB om werk te kunnen vinden.
- Minderjarigen hebben recht en plicht op onderwijs.
• Ze kunnen een erkenning van thuisonderwijs krijgen wanneer ze verder, online, Oekraïense
lessen volgen.
Internally displaced person (IDP)
- Binnen de grenzen van het eigen land vluchten.
- Let op: internationale verdragen niét van toepassing.
Resettlement
= Hervestiging.
- Selectie in land van verblijf.
- Ze tonen hun solidariteit met andere landen die veel vluchtelingen oppakken.
- Statuut vooraf: ze krijgen vluchtelingen statuut voor ze naar België komen.
- Kleine aantallen in België, grote aantallen in landen zoals de US en Canada.
- Vooral ‘kwetsbare’ profielen.
Bijvoorbeeld: we gaan naar Libanon en we zeggen als België zijnde dat we 200 Congolese vluchtelingen
resettelen naar België. We geven de voorkeur aan gezinnen en mensen met een beperking. We gaan die
screenen in Libanon zelf en daar gaan beslissen welke mensen we legaal gaan overvliegen naar België.
Relocation
- Verplaatsen (binnen Europa) van asielaanvragers (mensen die nog in procedure zitten).
• Europese ‘solidariteit’; Turkije-deal; nieuw Europees Pact rond Migratie.
• We gaan de asielaanvragers gaan herverdelen over Europa.
• U status wordt beslist in het land waar je naartoe gebracht wordt.
- Aantal criteria:
• Bv. erkenningsgraad > 75% (Syrië + Eritrea); België: 10% NBMV; <20.03.2016 in Griekenland
Migrant
De meest brede definitie.
- Woont buiten zijn / haar land van geboorte.
- Voor minstens 1 jaar.
- Internationale mobiliteit!
- Veel discussie: want migratie van platteland naar steden (bv. China), vallen technisch gezien niet
onder deze definitie.
,Cijfers: stellingen kunnen onderbouwen met cijfers
Refugees/IDPs
Hoeveel vluchtelingen zijn er wereldwijd volgens de definitie van de UNHCR?
- 117.3 million vluchtelingen wereldwijd.
- Heel erg beginnen stijgen in 2010: oorlog in Syrië, later Oekraïne, …
- Vluchtelingen populatie zijn heel veel jongeren (-18 jaar).
Wat zijn de belangrijkste landen van herkomst van internationale vluchtelingen?
- Syrië, Afghanistan, Oekraïne, Zuid-Soedan en Venezuela.
Hoeveel percentage van de internationale vluchtelingen verblijft in een nabijgelegen land?
- 73%
Wat zijn de belangrijkste gastlanden van internationale vluchtelingen in 2023?
- Turkije, Iran, Colombia, Duitsland, Pakistan.
Cijfers verzoekers om internationale bescherming in België
Hoeveel verzoekers voor internationale bescherming zijn er in België?
- 35 476 aanvragen (er kunnen meerdere personen onder één aanvraag zitten).
- Piekjaar in 2000: Balkanoorlog.
- Piekjaar in 2015: oorlog in Syrië.
- Daling in 2020: Covid-19, de grenzen waren toe.
Hoe ziet die groep er uit?
- 70% mannen.
- 50% tussen 18 en 34 jaar.
- Syrië, Afghanistan, Palestina, Turkije en Eritrea (dit is al zeer lang zo).
Migrant
Definitie
- International Migrant: iets engere definitie dan de United Nations.
DEFINITIE MIGRANT: By definition, an international migrant is a person who is living in a country other
than his or her country of birth.
Aantal migranten wereldwijd
Wat valt er op aan de cijfers?
- Ze stijgen heel geleidelijk aan. De stijging is zo traag omdat de totale wereldbevolking enorm
gestegen is.
- Er wordt meer gemigreerd naar West-Europa.
- De stijging is het grootst in Azië en Europa.
- Meer mannelijke migranten dan vrouwelijke.
- De meeste migranten zijn tussen de 20 en 64 jaar.
- De meeste mensen migreren in het continent waar ze geboren zijn.
, Aantal migranten in België
- Niet in België geboren.
- Niet-Belgische nationaliteit.
- Buitenlandse herkomst:
• Niet-Belgische nationaliteit op dit moment.
• Niet-Belgische nationaliteit bij geboorte.
• Niet-Belgische nationaliteit bij geboorte van één van de ouders.
Niet in België geboren:
- 17% is niet in België geboren.
• 8% geboren in een EU land en 9,8% in een niet EU-land.
- Grote verschillen in de gewesten:
• Brussels gewest: 46,2%
• Vlaams gewest: 13,7%
• Waals gewest: 15,4%
Buitenlandse herkomst
- Brussels gewest heeft aanzienlijk het grootste percentage.
- België: 35,3%.
- Een grote stijging die onze samenleving voor uitdagingen zet.
Reflecties
- Diversiteit / migratie = realiteit.
- Superdiversiteit (S. Vertovec).
- Intersectionality.
STELLING: we worden overspoeld door vluchtelingen.
- Dit klopt niet, want globaal zijn er ongeveer 120 miljoen vluchteling. Als we dan kijken naar het
aantal asielaanvragers dan zien we dat dat maar een kleine groep is, namelijk ongeveer 30 000 per
jaar.
Migratietheorieën
Basisvraag
Hoe kunnen we de mobiliteit van mensen verklaren?
1. Waarom migreren mensen (vertrek – doorreizen – terugkeer)?
2. Waarom migreren ‘deze’ ‘groepen’ mensen op ‘deze’ manier?
WAAROM MIGREREN MENSEN?
- Conflicten, oorlog, individuele vervolging,…
- Klimaatproblemen.
- Armoede – werk(mogelijkheden) – studie(mogelijkheden).
- Familiale conflicten.
- Verkleinen van afstand naar familie, werk,…
- Avontuur,…
➔ Migratiemotieven zijn breed, divers en complex: economisch vs politieke vluchteling.
➔ “Push”-factoren.
➔ Bijna altijd combinatie van motieven én veranderende motieven.
➔ Zelden eenduidig en statisch – bijna altijd complexe en veranderende interactie van ’push’- en ‘pull’-
factoren, niet alleen in herkomst- en bestemmingsland, maar ook onderweg.
