Een volledige samenvatting van het vak Recht en Criminologie. De samenvatting bevat alle lessen uit het semester en is dus een volledige samenvatting van het vak.
Constitutioneel strafrecht = Strafrechtelijke regels die in “constituties” verankerd zijn (zowel op vlak
van materieel strafrecht als formeel strafrecht)
➔ Constituties = basisregels vd samenleving (grondwetten)
MODULE 1: constitutionele basisbeginselen
vh straf(proces)recht
1.(Constitutioneel) strafrecht is publiek recht
(in zin van overheidsrecht, niet van ‘openbaar recht’), is geen privaat recht !
Publiek recht Privaat recht
● Verticaal: tussen burgers en overheid ● Horizontaal: tussen burgers
(overheid weegt door)
● Algemeen belang ● Privaat belang
● Openbare orde/dwingend recht: ● Aanvullend recht (enkel bij problemen)
strafrechtelijke actoren zweren
“gehoorzaamheid aan de GW” ● Vbn.: burgerlijk recht, contractenrecht,
● Vbn.: strafrecht, fiscaal recht, verzekeringsrecht
bestuursrecht, constitutioneel recht
Twee takken vh publieke strafrecht :
Materieel strafrecht Formeel strafrecht
● geheel v rechtsregels waardoor ● geheel vd procedurele spelregels van
bepaalde gedragingen strafbaar hoe materieel strafrecht wordt
worden gesteld + straffen die daarop toegepast
volgen
● Misdrijven (= strafbaarstellingen) ➔ Welke rechtscolleges bevoegd?
● Straffen ➔ Hoe bewijzen verzamelen en misdrijf
● ook: strafrechtelijke bewijzen?
verantwoordelijkheid, beginselen over ➔ Hoe straf vorderen + Wie vordert?
poging, deelneming, rechtvaardiging, ➔ Rechtsmiddelen van burgers
etc.
➢ Doelgroep: burger, hele bevolking ➢ Doelgroep: overheid (politie, parket,
➢ Inhoudelijke “vanzelfsprekendheid”: rechters)
veiligstellen vd essentiële waarden ➢ “spelregels” om waarheid te vinden met
➢ Sanctie: straf (maar geen doodstraf) respect voor grondrechten /
mensenrechten
➢ Sanctie (als procedureregels niet
gevolgd): nietigheid, onrechtmatig
bewijs, onontvankelijke strafvordering
1
, 2.Strafrecht moet legaal zijn!
⇒ Legaliteitsbeginsel : straf alleen ingevoerd + geldig als het in wet staat (art 12+14 GW)
“Nullum crimen, nulla poena, sine lege”
➔ Bescherming burger tegen willekeur overheid!
Straf rechtsregels: gedragingen
opgenomen in Strafrecht
Relatie sociale normen/regels en (straf)rechtsnormen/regels
➢ Rechtsnorm is niet altijd sociale norm
➢ Sociale norm is niet altijd rechtsnorm
➢ Rechtsnorm is niet altijd strafrechtsnorm
➢ Strafrechtsnorm is niet altijd constitutioneel
➢ Kenmerkend aan strafrechtsnorm is dat overtreding vd rechtsnorm aanleiding geeft tot
negatieve reactie (= STRAF)
Strafrecht = duidelijke omschrijving in wet van normoverschrijdend gedrag (= delictomschrijving,
strafbaarstelling of incriminatie) + straf die volgt (geen expliciete normen)
➔ SR is normhandhavend recht (want te handhaven norm is impliciet aanwezig)
Misdrijf = gedrag of verzuim waar wet een straf voor voorziet
Vier belangrijke gevolgen vh legaliteitsbeginsel:
a) Niet retro-activiteit vd strafwet
= strafwet heeft nooit terugwerkende kracht
b) Wetgevende macht beslist (volksvertegenwoordigers)
↳ bepaalt strafbaarstellingen, straffen en procedures
(niet UM of RM bepaalt)
➔ Link tussen legaliteit, scheiding der machten en
democratie
Rechters (RM) moeten SW strikt interpreteren wat
parlement beslist (verbod op analoge interpretatie)
2
, c) Wet als “enige” bron vh Belgische straf(proces)recht
1) Belgische Grondwet
- Rechten & vrijheden
- Scheiding der machten (ook in straf(proces)recht)
2) Wet
- Strafwetboek & Wetboek van strafvordering
- Complementaire en bijzondere wetten
- Ook: decreten & ordonnanties zijn wetskrachtige bronnen!!!
3) Internationale & Europese verdragen & regelgeving
- Mensenrechten (VN en Raad v Europa) & recht vd Europese Unie
➔ UITZONDERING voor strafprocesrecht, naast “wet”, ook :
◆ Gewoonte (praetoriaanse praktijken; OM kan seponeren)
◆ Ministeriële richtlijnen
d) Wet bepaalt wanneer iets niet in SR hoort
➢ Bv: Asiel en migratie procedure niet in rechtbank behandelt
➢ Bv: Jeugdrecht: geen straffen, maar sancties en maatregelen + jeugdRB geen
normale RB
➢ Bv: Gemeentelijke Administratieve Sancties (GAS)
3.Straf is lijden ter vergelding van schuld =
“leedtoevoeging”
“Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet.” art 14
➔ = Rechtszekerheid & democratisch beginsel
Sociale norm = gedragsregel die in maatschappij geldt
Rechtsregel = regel behorend tot rechtssysteem
Strafrechtsregel = regel behorend tot strafrechtssysteem
➔ Schending strafrechtsregel => negatieve reactie = STRAF!
Nietzsche
Wezen/doel vd straf:
= gekanaliseerde wraak vd gemeenschap (en SLO) als herstel voor misdrijf
= compenserend leed
= Vergelding
= nieuwe schendingen gemeenschapsnorm norm tegengaan door normbevestiging
, Leedtoevoeging om “essentiële” normen te handhaven
● SR als “legitiem geweld” om normconform gedrag af te dwingen
○ Nood aan legitieme actoren (aanvaarding van gezag van actor door burgers door
overtuiging)
● Subsidiariteitsbeginsel vh SR = SR om “essentiële normen” te handhaven
● SR is “schuldstrafrecht”, geen “pechstrafrecht” (belang moreel element)
○ Materieel element: uiterlijke vorm vh misdrijf = gedrag of verzuim
○ Moreel element: schuldvorm vh misdrijf (“Wetens willens” misdrijf plegen)
● Nood aan procedurele rechtvaardigheid bij toepassing SR
○ = middel om legitimiteit te bereiken
○ T. Tyler: Visie op strafrecht en actoren bepaald obv interacties met autoriteiten en
andere burgers → bepaalt medewerking & aanvaarding gezag door burgers
○ Daarom 4 dingen belangrijk:
■ burger moet indruk hebben dat die stem heeft
■ actor moet neutraal, transparant, accountable zijn
■ burger behandelen met respect
■ vertrouwen hebben in motieven vd actor (politie bv)
GOVERN BY CONSENT (⇔ BY FORCE)
Vandaag: diverse functies straf
Evoluties in strafrechtstheorieën en invulling vd straf
1) Klassieke leer (eind 18de eeuw –19de eeuw)
○ Straf is verdiende leedtoevoeging en zorgt voor preventie
2) Sociaal verweer (eind 19de eeuw – WO2)
○ Maatschappij moet zich beschermen door uitschakeling en resocialisering
3) Nieuw sociaal verweer (na WO2 – heden)
○ = mix klassiek SR+sociaal verweer maar met respect voor individu (mensenrechten)
● Hedendaagse trends
○ Herstelrecht en aandacht voor SLO
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur sterre50. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €9,98. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
