Notes de cours
Deontologie Lesnota's
- Cours
- 2010RECDEO
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
Volledig uitgewerkte lesnota's . Stuur PB op facebook voor GOEDKOPERE prijs!
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
HFDST I. InleidingAfdeling 1. Deontologie en tuchtrecht
● Definitie
● Kritiek op deze definitie
§ 1. Definitie
● Klassieke omschrijving van deontologie
= “het geheel van gedragsregels, zowel geschreven als ongeschreven, die de professionele verplichtingen
uitmaken die rusten op diegenen die behoren tot een bepaalde beroepsgroep en die zowel betrekking hebben op
hun interne verhoudingen ( tussen leden van beroepsgroepen) als op hun verhouding met derden ( de
rechtzoekende/ de client), in het licht van de finaliteit van het betrokken beroep” Dit is definitie in ruime zin
- geschreven ( positief recht) vs ongeschreven ( geen codex, geen gedragscode)
- regelen 2 aspecten: interne en externe verhoudingen
- Het doel van betrokken beroepsgroep vb: advocaat is recht op bijstand ( 6 EVRM)
Voorbeeld
- magistraat is ongeschreven, men werkt hier rond 8 principes in de gids voor magistraten
- advocaat is geschreven want daar is codex voor advocaten voor
§ 2. Kritiek op deze definitie en begripsafbakening
omdat er vaak regels zitten van verschillend belang en Koen Geens wilt het begrip enger opvangen en duidelijk
onderscheid maken tussen disciplinaire regels en onbelangrijke regels
DEONTOLOGIE volgens Koen Geens = de geschreven of ongeschreven regelen die erover waken dat de jurist
zijn functie op een maatschappelijk verantwoorde wijze vervult en die hoofdzakelijk betrekking hebben op de
verhouding tussen de jurist en de rechtzoekende, rekening houdende met het algemeen belang en de finaliteit
van het betrokken beroep (cfr. = “professional responsibility of legal ethics ”). Deze regelen vindt men terug in
verschillende rechtstakken. Het is van belang omdat een beroepsgroep zijn maatschappelijke finaliteit kan
nakomen. Deze regels vind men terug geschreven of ongeschreven deontologie
“het moet omdat het hoort”
Vb: onpartijdige rechter dat is fundamenteel voor rechtzoekende en voor dat beroep want men moet
daarop blind kunnen vertrouwen → 6 EVRM en de grondwet en dat toont dat men dit terugvindt in
meerdere bronnen
Vb: beroepsgeheim aangezien het opgelegd wordt en gesanctioneerd wordt
Vb: verbod om betwiste rechten/rechtsvorderingen te verwerven en dat is deontologisch principe maar
dat vind je terug in 1597 OBW
DISCIPLINAIRE REGELEN= regelen die ertoe strekken de interne cohesie of het aanzien van het beroep naar
buiten toe te handhaven. Dat zijn vaak omgangsregels
“het moet omdat het moet”
Vb: verboden om systematisch uw kantoor te openen buiten werkuren. Dat is niet van belang voor de
rechtzoekende, daarom is dit een zuiver disciplinaire regels. Zo concurreren ze niet binnen
beroepsgroepen.
1
, Vb: Volgorde van zaken die voorkomen op de zitting, regels van orde van de balie dat is niet voor
belang voor de rechtzoekende en het draagt niet bij tot betere dienstverlening van advocaten, het zijn
gewoon regels die gelden voor advocaten.
Het kan ook zijn dat je in de grijze zone valt
TUCHTRECHT = instrumentarium ter handhaving van de deontologische en disciplinaire regelen vb: schorsing
( tijdelijk ontzet), schrapping ( permanent ontzet)
- Tuchtmaatregel: bestraffend karakter/ straf opleggen voor iemand die deontologisch principe heeft
miskent
- Ordemaatregel: in belang van werking van dienst/ vertrouwen in de beroepsgroep. Los van de
schuldvraag
vb: in afwachting van uitkomst van onderzoek preventief wordt geschorst maar dat is dus geen
sanctie want er is nog geen uitspraak over zijn schuld of onschuld maar de zaken waarvoor
men persoon beticht zijn dermate ernstig dat als we de persoon laten verder doen dat dat
afbreuk doet aan vertrouwen in beroepsgroep
- Tuchtmaatregel: wil iemand beboeten/vergelden voor miskenning
- Ordemaatregel: is gewoon niet prettig, is een last die in belang van beroepsgroep wordt opgelegd
vb: in magistratuur kan dit zijn dat je andere taken krijgt en dat je overgeplaatst wordt
- Tuchtmaatregel: geen straf zonder uitdrukkelijke wettelijke bepaling
- Ordemaatregel: geldt dat principe niet en die maatregel kan dus alles inhouden
GEDRAGSCODE = codificatie van de deontologische (en disciplinaire) regelen
⇒ Wij verstaan begrip in enge zin van woord
⇒ Dat waren 4 begrippen
Afdeling 2. Het onderscheid tussen deontologie en moraal
= onderscheid is van belang omdat deontologie niet alle maatschappelijke situaties kan regels en als er geen
duidelijke deontologische norm is vallen we terug naar ethiek/moraal filosofie (= eigen waarden kompas)
Deontologie:
● rechtsnormen en sancties in tuchtrecht
● Ze gelden enkel op personen die toetreden tot bepaalde beroepsgroep
● groepsrecht - ten goede aan algemeen nut
● = ‘applied ethics’
Moraal / ethiek:
● beroep op individuele geweten/ individueel waardenkompas
● persoonlijk
● Je komt niet altijd tot dezelfde oplossing
2
, vb: ovk strekken partijen tot wet
- utilisme van bentham: ethisch juist is als het ten goede komt aan het algemeen nut
- berichten ethiek van kant: handelen zoals je wilt dat andere naar jou handelen
- theorie van rechtvaardigheid: blinddoek van onwetendheid, je moet aantal principes
overeenkomen die jij wilt dat voor elke persoon begelden
Verschillende stromingen gaan anders zijn Vb: folteren van een terrorist kan voor 3
stromingen verschillende zijn. Kant zegt neen, utilisme zegt ja want is voor iedereen goed
Voorbeelden: het gaat over social media en advocaten. In de codex van advocaten staat niets over sociale media.
Valt dit onder reclame?
verkrachtingsproces van Gisèle Pelicot
● https://www.instagram.com/nadiaelbouroumi/
● https://www.dailymotion.com/video/x95yomk
● Franse advocate die beklaagde bijstaat en die post op instagram over haar proces
● Geen deontologische regels zijn afgebroken
meesterleonie.nl
● https://www.tiktok.com/@meesterleonie
● Filmpjes van een advocate op tiktok
● De deontologie zegt er niets over dus iedereen kan er andere mening over geven
● Er is wel een regel over de toga in België: advocaten mogen enkel interview in toga doen in een
gerechtsgebouw
Casus: ethische dilemma: vertellen aan iemand dat je soa hebt of niet. Cliënt zegt aan arts dat hij niet gaat
vertellen dat hij soa heeft aan zijn partner. De huisartsen federatie zegt dat je kan proberen als arts de patiënt kan
overtuigen om anonieme brief te sturen. Maar wat als je arts bent en je kan zelfs via die brief iemand niet
overtuigen. Die arts heeft beroepsgeheim en dan zit je met moreel dilemma. want regels vertellen niet wat hij
moet doen en die arts gaat dan naar deontologische overheid en als je de conclusie leest (hieronder) die raad zegt
trek je plan en het is op je eigen verantwoordelijkheid en zegt het is jouw morele kompas dat jouw moet leiden.
Dat advies is dus weinig behulpzaam
3
,Verschil met 202 die krijgen zelfde vraag maar dan over het hebben van covid en hier is er geen aarzeling meer
de arts moet het gewoon zeggen
Advies 14 mei 2020 - Beroepsgeheim in de context van de methode van de contactopsporing in de strijd tegen
de verdere verspreiding van het coronavirus Covid-19
Advies 27 juli 2020: COVID-19 – Meldingsplicht door de arts bij terugkeer van een patiënt uit een rode zone
4
,“Bijgevolg moet de behandelende arts ook zonder dat een test werd voorgeschreven melding maken van een
meldingsplichtige ziekte binnen de 24 uur vanaf het eerste vermoeden van een ernstige infectie die is
opgenomen in de lijst "meldingsplichtige infectieziekten".”
“Een persoon die terugkeert uit een rode zone heeft aldus de wettelijke verplichting het "Passenger Locator
Form" in te vullen, opdat de bevoegde overheid de noodzakelijke maatregelen zou kunnen nemen en de
betrokken (mogelijks besmette) persoon naderhand kan contacteren. In deze context heeft niet enkel de arts,
maar iedere burger een verantwoordelijkheid en kan een inbreuk op deze verplichting door eenieder worden
gemeld aan de bevoegde autoriteiten.”
⇒ codex deontologie heeft het niet over ethische dilemma's en dan val je als beroepsbeoefenaar op je eigen
moreel kompas
Afdeling 3. Het onderscheid tussen tuchtrecht en strafrecht
● Onderscheid
● De autonomie van de tuchtvordering
§1 Onderscheid
- Strafrecht geldt voor iedereen en tuchtrecht is voor beroepsgroepen
- Algemeen belang vs in belang van beroepsgroepen
- Openbaar vs besloten aangelegenheid ( wordt gesproken door beroepsbeoefenaars in besloten kringen )
- Enkel gesanctioneerd als gedraging uitdrukkelijk strafbaar is gesteld als er wet is en de sancties moeten
ook in wet staan vs open normen ( = container regel) vb: waardigheid van beroep van advocaat maar
men moet wel sancties pakken die in recht staat en die kan sancties zelf niet kiezen
- 6 EVRM is van toepassing voor strafzaken vs tuchtrecht?
- Minimaal vs maximaal moreel besef vb: artikel 458 Sv maar deontologie is strenger en geldt dat niet
Toepassingsgebied 6 EVRM in tuchtrecht?
EHRM 23 juni 1981, Le Compte, Van Leuven en De Meyere t België
Zaak Compte: was een arts uit west vlaanderen en hij kwam in de media met de stelling dat iedereen 180 jaar
werd. Toen zei men dat artsen die in media komt is reclame en dat is verboden dus we moeten
tuchtrechtelijke sanctioneren en dat gebeurde bij Le compte. Hij krijgt een schorsing maar hij leeft die niet na
dus wordt strafrechtelijk veroordeeld, hij ging in beroep en hij is ook naar cass geweest. Hij levert kritiek op
zijn veroordeling en opnieuw krijgt hij een tuchtzaak want bij gebrek aan eer en goede orde ( kritiek geven) is
deontologische tekort koming en terug een schorsing. Hij gaat naar EHRM en daar worden 2 zaken gevoegd.
De andere zaak gaat over dat er een klacht is tegen 2 artsen omdat men meent dat zij mee zouden zitten achter
een informatieblad waarin kritisch werd gekeken over de huisdokter. De artsen ontkende dat maar werden wel
tuchtrechtelijk veroordeeld met schorsing aangezien je enkel RIZIV moest betalen in praktijk en dat
ontkenden ze niet en ook hierop werd gezegd inbreuk op deontologie ( wat niet zo is). EHRM:’ 6 EVRM
5
, paragraaf 1 geldt ook in tuchtzaken.’ Er zijn 2 mogelijke schendingen van artikel 6 EVRM voorgelegd aan
EHRM door artsen
● EHRM: ‘toepassing art. 6-1 EVRM geldt voor tuchtrecht’ + ‘ tuchtzaken vallen onder artikel 6
paragraaf 1 want het gaat om “betwisting” van “burgerlijke rechten en verplichtingen”, nl. het recht
zijn beroep uit te oefenen. Telkens als je tuchtrechtelijke wordt vervolgt is een mogelijke sanctie een
tijdelijk of definitief verbod om beroep uit te oefenen en dat is een burgerlijk recht en staat dat ter
discussie in elke tuchtprocedure
1. Samenstelling tuchtcollege want in eerste aanleg is er tuchtorgaan volledig samengesteld uit artsen
en in beroep zit er 1 magistraat maar meerderheid zijn collega artsen. Cass is mogelijk maar die doet
alleen maar beperkte legaliteitscontrole
- EHRM: ‘ik zie geen probleem, het enkel feit dat rechter die ten gronde beoordeelt mede
beroepsbeoefenaars zijn is geen afbreuk aan onafhankelijkheid van tuchtcollege‘
2. Openbaarheid zitting
- EHRM:’ wel probleem: geen openbaarheid van de terechtzitting’ daarvoor is België
veroordeeld
Sindsdien zijn tuchtregels aangepast
- Je mag vragen dat je zitting bij tuchtrecht openbaar is
Quid toepassing art. 6-2 en 6-3 EVRM?
Vormt een tuchtrechtelijke vervolging een “strafvervolging” / “criminal charge” in de zin van art. 6 EVRM?
Engel-critria
Wat is een een strafvervolging
● indeling wetgeving in betrokken staat → staat dat daar in strafwetboek
● aard van de overtreding (geldt norm voor iedereen, dan wel voor een bepaalde groep)
● ernst van de sanctie vb: boetes vs vrijheidsberoving of administratieve straf dan is het een straf
⇒ Tuchtrecht van vertrouwensberoepen ( ook juridische beroepen) vallen buiten paragraaf 2 en 3 dus sancties
zijn niet strafrechtelijk van aard want staat niet in strafwetten maar in aparte tuchtwetten en normen gelden
bepaalde groep en het zijn geen erge sancties
EHRM en Justitie hebben verschillende mening over wat onafhankelijkheid en onpartijdigheid inhoudt
Zelfde probleem komt voor HvJ omdat het ging over interpretatie van europese richtlijn ( artikel 9 )
Hof van Justitie ‘Wilson’ t Ordre des avocats du barreau de Luxembourg is veel strenger
Casus: Man was actief in UK voor 20 jaar en verhuisde dan naar luxemburg om daar dan actief te zijn ( toen
maakte UK nog deel uit van EU), ook in luxemburg kan je onder uw oorspronkelijke beroepstitel, beroep van
advocaat uit te oefenen in andere LS. LS mogen daar wel voorwaarden aan stellen en luxemburg koppelde
daaraan dat je bestuurstaal moet kunnen spreken. Die man voldeed niet aan voorwaarde dus zijn opname
werd geweigerd. Die procedure voorzag dat je naar RB moest maar daarin bestond meerderheid uit advocaten
en hij had daar probleem mee en ging dan naar andere RB en die RB stelt vraag aan HvJ.
HvJ: ‘De richtlijn zegt gewoon er moet een rechtsmiddel mogelijk zijn dus we kijken naar 6 EVRM om die
richtlijn te gaan interpreteren’ en via die opmerking ging HvJ zich uitspreken wat draagwijdte was
HvJ:’ wel probleem en zegt je moet onderscheid maken tussen externe en interne onafhankelijke. Intern,
rechter moet op gelijke afstand staan aan partijen. Hier heb je luxemburgse advocaat die oordelen over niet
luxemburgse advocaat die geweigerd is. Dat is geen gelijke afstand. Als we in praktijk gaan oordelen dan
6
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur brittmeukens. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,96. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
52510 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans