Samenvatting van het vak 'moleculaire celbiologie' onderwezen door proffesor Janssens, Peelman, Vanhauwaert en Vereecke. Gebaseerd op de PowerPoint en hoorcolleges. Waar mogelijks ook de cursus.
MOLECULAIRE CELBIOLOGIE
1. Cel-cel communicatie en signaling .......................................................................................2
2. G-eiwit gekoppelde receptoren (GPCR).................................................................................8
3. Receptor tyrosine kinasen (RTK) ......................................................................................... 21
4. Nucleaire receptoren ......................................................................................................... 33
5. De celcyclus ...................................................................................................................... 42
6. Cytoskelet en celmigratie ................................................................................................... 51
7. Cel-cel en cel-matrix interacties ......................................................................................... 59
8. Hoe coördineren cellen hun groei met beschikbaarheid van nutriënten ............................... 70
9. Adaptieve systemen voor stress ......................................................................................... 78
10. Stamcellen ...................................................................................................................... 83
11. Celdood .......................................................................................................................... 94
12. Kanker ........................................................................................................................... 107
,1. Cel-cel communicatie en signaling
− Bioluminescentie = bacteriële communicatie
• Gesecreteerd product = signaalmolecule
! bij hoge concentraties - gentranscriptie
• Weinig bacteriën: te weinig product in milieu om gentranscriptie te induceren
veel bacteriën: veel product in milieu dat vanaf limiet gentranscriptie induceert
• Functie
o Quorum sensing: bacteriën verspreiden licht bij voldoende [producten]
o Coördinatie van gedrag
o Vorming van biofilms
o Coördinatie van virulentie
o Aanpassing aan nutriënten in het milieu
− Eencellig ➔ meercellig organisme: nood aan uitgebreidere vormen van communicatie
Bv. mens: veel vormen van communicatie
• Ontwikkeling: cellen ontvangen signalen om een deel te vormen van een orgaan
• Adult organisme: juiste metabole balans, reactie op pathogenen, …
− Essentiële celfuncties gereguleerd worden cel-cel communicatie
• Proliferatie: vermenigvuldigen van cellen
• Afsterven
• Differentiatie
• Secretie van bepaalde eiwitten
• Migratie
• …
Algemene principes van cell signaling
− Gespecialiseerde directe verbindingen tussen cellen = gap junctions
= membranen van buurcellen overbrugd door homogene aggregaten van een eiwit
• Bouw
o Gap junction = 2 connexons
o Connexon = 6 connexines
o Connexin = 4 TM domeinen
! hydrofiele AZ naar binnen gericht
hydrofobe AZ naar buiten
• Functie
o Uitwisseling van wateroplosbare moleculen
= metabole en functionele koppeling van cellen
o Cellulaire responskoppeling
Bv. myocyten in hartspier = 1 elektrisch gekoppeld syncytium
o AP verspreiden bij elektrisch exciteerbare cellen
• Regulatie: dynamische structuren met regelbare permeabiliteit
o Neuronen van de retina: dopamine = sluiten van gap junctions
! belangrijk bij omschakeling: lichtgevoelige staafjes ➔ kleurgevoelige kegels
o Lekkende cellen = verhoogde [calcium] = sluiten van gap junctions
! vermijdt verlies van metabolieten etc. uit naburige cellen
2
, − Ligand-receptor interacties
= binding van ligand aan receptor triggert een signaaltransductiecascade
• Communicatie via extracellulaire signaalmoleculen
1. Synthese van de signaalmolecule
2. Secretie van de signaalmolecule
3. Transport naar doelwitcel
4. Binding op specifieke receptor
5. Wijziging van doelwitcel-functies
6. Uitdoven van het signaal
• Receptoren: kunnen intra- of extracellulair gelegen zijn
Extracellulaire signalen kunnen over korte of lange afstanden werken +
extracellulaire signalen binden aan specifieke receptoren
− Contact-afhankelijke signalisatie: cellen in direct membraan-membraan contact
• Ontwikkeling en immuunsysteem
Bv. cytotoxische T-cellen met perforine bevattende vesikels
! mogen enkel pathogenen perforeren – niet zomaar vrijkomen
− Paracriene signalisatie: lokale mediators met invloed op naburige cellen
! autocriene signalisatie = speciale vorm
Bv. kankercellen: ongeremde proliferatie
• Produceren groeifactoren
• Expresseren receptor voor groeifactoren
− Synaptische signalisatie: elektrisch signalen versturen tussen neuronen
• Uiterst snel
• Gespecialiseerde vorm van communicatie
• Omzetting elektrisch ➔ chemisch ➔ elektrisch
o Pre-synaptisch = axon
o Post-synaptisch = dendriet
− Endocriene signalisatie: hormonen van endocriene cellen naar bloedstroom
Elke cel is geprogrammeerd om verschillende combinaties van
extracellulaire signalen te herkennen
− Intracellulaire cascades verschillen – signalen verschillen – doelcellen verschillen - …
− Eenzelfde ligand kan verschillende responsen induceren in verschillende cellen
3
, Er zijn 3 grote groepen van receptoren op het celmembraan
− Ionen-kanalen gekoppelde receptoren
• Typisch gebruikt in zenuwstelsel
o Doorgifte van signaal in axon = depolarisatie van plasmamembraan
o Neurotransmitters vrijstellen aan synaptische spleet = chemisch signaal
➔ opening van ionkanalen = elektrisch signaal
− G-proteïne gekoppelde receptoren
= activeren een enzyme of ionkanaal met G-proteïne als intermediair
Transmembranaire receptoren geven signalen door via intracellulaire
signaalmoleculen
− Secundaire boodschappers
• Activatie van receptor ➔ activatie van enzyme
Enzym vormt kleine moleculen in grote hoeveelheden = secundaire boodschappers
Secundaire boodschappers wijzigen de werking van andere cytosolische eiwitten
Bv. cAMP, cGMP, DAG, IP3, calcium-ionen, …
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur emmapot. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
