Notes de cours
Alle nota's van de lessen van rechtspsychologie
- Cours
- Rechtspsychologie
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Alle nota's van de lessen van rechtspsychologie van academiejaar
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonnerAperçu du contenu
INHOUDSOPGAVE RECHTSPSYCHOLOGIE (C01B5A)AJ 2024-2025
Prof. dr. Lore Mergaerts
DEEL I. EEN KORTE INLEIDING IN DE (RECHTS)PSYCHOLOGIE
1. Een schets van de (rechts)psychologie
1.1. De oorsprong en geschiedenis van voor het recht relevante psychologie
- Niet nieuw – psychologie kent een lange traditie
- Toepassingen van psychologie binnen het recht: Duitse roots: William Stern, Hugo Münsterberg
- Stern deed al onderzoeken zoals het onderzoek van prof in de les (tas laten stelen)
- Stern bekendste onderzoek: mock crime onderzoek = in scene gezet misdrijf en checken wat
studenten nog wisten
- William Stern: één van de grondleggers van de rechtspsychologie
- Münsterberg: ook belangrijk figuur en grondlegger van de rechtspsychologie
- De toon waarop Münsterberg te werk ging was problematisch, zeer sterke uitspraken
- Focus op de feilbaarheid van het geheugen van getuigen en hun verklaringen
o De perfecte waarnemingen en het perfecte geheugen bestaat niet
- Psychologie en recht: een geslaagd huwelijk?
o Visie op de wereld is heel verschillend
o Ze zijn complementair, maar het is niet evident
- Clash tussen psychologie en recht
o Descriptief (data) vs. prescriptief (regels) karakter
o Onzekerheid (waarschijnlijkheden) en onduidelijkheden vs. zekerheid en duidelijkheid
o Globale focus/groepsniveau/gemiddelden vs. individuele gevallen
o Directional condition-probleem: rechtspsychologie wil de kans inschatten dat er zich
iets zal voordoen als er een specifieke situatie/”stimulus” is (bepaalde situaties
creëeren en dan de kans inschatten dat iemand zich op een bepaalde manier gaat
gedragen, bv. wat is de kans dat geestegestoorden een bepaald misdrijf gaat plegen),
in het recht is het omgekeerd (gedrag dat zich stelt en dan kijken wat de kans was dat
aan de basis lag)
1.2. Rechtspsychologie als één van de verschillende op het recht toegepaste en voor het recht
relevante psychologische disciplines
- Vooral onderscheid tussen aantal disciplines van belang
o Rechtspsychologie
o Forensische psychologie
o Criminologische psychologie
o (Sociale psychologie)
o Zie tabel op de ppt
1
, 1.3. De doelstellingen en reikwijdte van de rechtspsychologie
- Bestuderen van allerhande menselijke processen
o Gedrag onder “controle” van het recht
o Invloeden (welke en hoe)
- Sterke focus op tekortkomingen/valkuilen bij bewijsgaring en justitiële besluitvormig
- Doelstelligen
o Informeren van juridische procedures en beslissingen
o Best practices en te vermijden praktijken in kaart brengen
- Brede focus
- Vooral ontwikkeld op het domein van het strafprocesrecht
o Bewijsgaring
o Besluitvorming
- Maar ook andere rechtsdomeinen
- Verschillende rollen voor rechtspsychologen
o Wetenschappelijk onderzoek – descriptief, verklarend, evaluatief (hervorming)
o Getuigendeskundigenexpertise
o Adviserende rol (beleid)
1.4. De context en doorwerking van het rechtspsychologische onderzoek
- Hoofdzakelijk Angelsaksische traditie
- Minder sterk ontwikkeld in continentale landen, maar toegenomen wisselwerking
- Impact op invulling van het gevoerde onderzoek en geldigheid van de onderzoeksbevindingen
- Sterke groei tijdens afgelopen decennia wereldwijd
- Maar beperkte implementatie in de praktijk
2. De binnen de (rechts)psychologie gehanteerde methoden en technieken van onderzoek
2.1. De rechtspsychologie als empirische wetenschap
- We moeten dingen in scène zetten om de werkelijkheid zo goed mogelijk te kunnen benaderen
- In kaart brengen van bepaalde fenomenen/praktijken
- Op basis van het systematisch bestuderen ervan
- Systematisch: op basis van een methode
o Gestandaardiseerde manier om fenomenen te bestuderen
o Gestructureerd
o Objectief
- Fundamenteel onderzoek: theorievorming
- Toegepast onderzoek: werkelijkheid veranderen – meer praktijkgericht
2.2. De rechtspsychologie: een overwegend kwantitatief experimentele traditie
Kwantitatief onderzoek Kwalitatief onderzoek
Doel: verklaringen en verbanden Doel: explorerend en/of theorievormend
(correlatie/causaliteit) (begrijpen)
Hoe? Vragenlijsten, experimenten en meta- Hoe? Interviews, (participerende)
2
, analyses observatie, focusgroepen
Data = cijfermatig Data = woorden
+: generaliseren van resultaten +: diepgang, flexibiliteit, context
-: zeer specifiek, context/realiteit, schijnbaar -: subjectiviteit, repliceerbaarheid, rol
neutraal/objectief onderzoeker, tijds-en arbeidsintensief
- Meta-analyse: veel onderzoeken weredwijd => verschillende studies => verschillende verschillen
=> alle studies samenbrengen en analyseren => wat blijft er overeind?
- Vragenlijsten: surveyonderzoek
o Beschrijvende vragen en/of verbanden in kaart brengen
o Grootschalig: veel personen
o Systematische manier van vragen stellen
o Op basis van steekproef: maar opletten voor fouten!
Steekproeffouten: kader, omvang en selectieprocedure
Dekkingsfouten
Non-responsfouten
Meetfouten (bv. sociale wenselijkheid, vraagvolgorde-effect)
- Experimenteel onderzoek
o Causale/verklarende vragen
o Onafhankelijke en afhankelijke variabele
o Experimentele en controlegroep: significant verschil?
- Milgram onderzoek!
- The Door Study: ongeveer 50% had niet daar dat de persoon tegen wie men had gepraat, was
veranderd
- Veldexperiment
o In natuurlijke omgeving
o Causale/verklarende vragen
- Gevalstudies
o Bestudering van individuele cases
o Beschrijvend
- Kwalitatief onderzoek
o Minder gebruikelijk
o Vooral interviews
o Explorerend of diepgaande analyse van beweegredenen voor bepaald gedrag
2.3. Beperkingen van het bestaande rechtspsychologische onderzoek
- Fouten bij empirisch onderzoek niet uit te sluiten, wel te beperken
- Betrouwbaarheid
o Niet hetzelfde in juridische (overeenstemming met werkelijkheid) en psychologische zin
3
, o In psychologische zin is betrouwbaarheid een maat voor consistentie
o Interne betrouwbaarheid: onderlinge samenhang van vragen/items meetinstrument
o Externe:
Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid: tussen onderzoekers
Test-hertestbetrouwbaarheid: tussen momenten: tussen mensen en momenten
moet er betrouwbaarheid en consistentie zijn, maar het moet niet werkelijk een
weerspiegeling zijn van wat er zich in de praktijk afspeelt
- Validiteit: meten wat je beoogt te meten
o Interne validiteit: onderzoek goed uitgevoerd?
o Inhoudsvaliditeit: worden alle belangrijke elementen gedekt?
o Predictieve validiteit: voorspellen van uitkomst op basis van de methode
o Constructvaliditeit: hangen de constructen theoretisch gezien samen?
o Ecologische validiteit: gelden de resultaten ook buiten de onderzoekscontext? => wat
betekenen die resultaten nog buiten het labo?
2.3.1. De ecologische validiteit van het academisch rechtspsychologisch onderzoek
- Risico dat je de context zo gaat minimaliseren waardoor je de realiteit gaat wegnemen
- Moeilijke balans tussen iets in kaart te brengen en overeenstemming met de realiteit te behouden
- Wil ik zo realistisch mogelijk zijn, maar heb ik geen controle over de ground truth of omgekeerd?
- Wat vind je het belangrijkste? => keuze vd studie
- Juiste onderzoeksvragen stellen!
- Realistisch onderzoeksdesign – niet evident
o Ground truth vs. ecologische validiteit
o Experimenteel realisme vs banaal realisme (men probeert realisme na te bootsen, maar
niet goed genoeg)
- Belang van grootschalige data
- Belang van het repliceren van laboratoriumonderzoek (in de praktijk)
2.3.2. De beperkte scope en toepassing van de rechtspsychologie
- Vooral Angelsaksische context => nog heel wat onderzoek nr eigen context
- Het gaat bijna altijd over strafprocedures
- Wat België betreft, weten we eigenlijk bitterweinig => vooral nr de buurlanden kijken
- Toepassing
o Hoe wij ons rechtspyschologisch onderzoek doen, zorgt voor de belemmeringen naar de
praktijk
o Oorsprong en contextuele relevantie van bestaand onderzoek
o Single effect focus in onderzoek vs. complexe realiteit
o Ontvankelijkheid van praktijk voor academische inzichten: studenten vs. stakeholders
o Kritiek vs constructieve houding
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Rechtenstudente123. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,66. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
48298 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 15 ans