Contextualiseren 4B:
Culturele thema’s en vormgeving
NORMCORE
= Samenvoeging van “hardcore” en “normal”
Een term die duidt op een hedendaags fenomeen waarbij men inspiratie gaat halen in de normaliteit. Wordt
specifiek op de mode geplakt. Maar verspreid zich breed en biedt een interessante insteek.
Context:
Start in de jaren ‘80: een esthetiek met veel glitter en blingbling. Intense kleuren, veel haarlak... Dat kwam als
afzetting tegen de sobere jaren ‘70 die zo waren omwille van economische redenen.
Politieke invloed op vormgeving:
In 1973 draaien enkele olielanden de kraan dicht als protest tegen de steun van de westerse wereld aan Israël.
Israël was in een oorlog Egypte en Palestina binnengevallen. De bevriende Arabische landen van E en P hebben
de controle over de olievoorraden en kunnen op die manier wraak nemen op het westen omdat die Israël
steunden. Hierdoor is onder andere de uitzonderlijke rijkdom van Dubai ontstaan.
In de jaren ‘80 raakt deze crisis van de baan. Mensen snakken naar het tegenovergestelde van de sobere jaren ‘70.
Mensen tonen hun schijnbare rijkdom.
Redenen:
Economische revival na de magere jaren ‘70
Liberaal kapitalisme: kracht van het individuele handelen
Reclame-industrie die groter en professioneler wordt
massaconsumptie en elektronica
Afzetten tegen soberheid, rationalisme en modernisme
Jaren ‘90 zijn net iets soberder, mensen raken het veel blingbling een beetje beu. Maar nog steeds wel aanwezig.
Overschakelen naar meer pastel kleuren.
Vandaag de dag kleedt men zich veel simpeler, eenvoudig en sober. Ook in de vormgeving keert deze stijl terug.
Redenen:
Afzetten tegen spektakel en de oppervlakkigheid van de decennia ervoor (‘70 en ‘80)
Ecologische motieven: duurzaamheid en ecologie
Economische terugval na de crisis van 2007-2008
Cinematografie
Dogma 95 - door Lars Von Trier en Thomas Vinterberg
Er was een overdreven kunstmatige vorm van cinema populair. Deze twee waren dit beu en voor de gelegenheid
van 100 jaar cinema in Cannes deelden ze rode pamfletten uit aan de aanwezigen. Dit bevatte een reglement, een
dogma om een authentieke manier van film te maken. Cinema moest terug naar eerlijke, echte films. De regels
verklaren hoe ze dit concreet wilden doen. Als je deze regels opvolgde, kreeg je film een “Dogma 95”- certificaat.
Voorbeeld van een film: Festen
Een film die voldoet aan de regels, geen special effects, geen achtergrondmuziek, goede acteerprestaties...
Probleem: de regels waren iets te streng en specifiek waardoor er een 30-tal films gemaakt zijn die erg op elkaar
begonnen te lijken. Dogma 95 werd een genre op zich, wat absoluut niet de bedoeling was...
,Filmmakers werden beïnvloed door Dogma 95.
Gummo
Een film van Harmony Korine, die geïnspireerd is op de principes van Dogma 95. Er is niet echt een verhaal, maar
door een aaneenschakeling van scenes en fragmenten levert het een eerlijk stuk cinema op.
Fotografie
Kent eenzelfde evolutie. Door onder andere Juergen Teller, een van de belangrijkste krachten achter deze evolutie.
Hij is een Duitse fotograaf die geboren werd in een familie van vioolbouwers. Hij was voorbestemd om de
familiezaak over te nemen, maar bleek allergisch te zijn aan het hout van de violen. Hij vermeed zijn legeropleiding
en werd fotograaf.
Hij verhuisde naar Londen. Om in de eerste maanden te overleven, verkocht hij 2 van zijn camera’s. Hij maakte
albumcovers en raakte bekend. Via zijn vriendin krijgt hij ook zijn eerste jobs in de mode. Zijn fotografie in de eerste
jaren is klassiek en voorspelbaar.
Hij kent een specifieke evolutie. Kenmerken:
laat de slagschaduw van zijn toestel zichtbaar in beeld
gele filter die voor een typisch beeld zorgen
poses van de modellen worden spontaner
foto’s worden niet enkel in de studio gemaakt, maar ook in bvb woningen van modellen, dit zorgt voor
authenticiteit in de beelden.
focus op eerlijkheid en inhoud
Schreef een boek:
Go-Sees: Modellen kwamen aan zijn deur staan, opgetut om zichzelf te “verkopen”. Hij wilde dat ze meer
zichzelf zouden zijn en enkel deden waar ze zich goed bij voelden. Het boek vertaalt de haat-liefde verhouding
van Teller met het commerciële van de modewereld. Het is een samenvatting van jonge modellen uit die
modewereld, allemaal op dezelfde plaats gefotografeerd (zijn voordeur) als “afzetting” tegen het oppervlakkige,
de vleeskeuring van de modewereld. Dit creëert interessante portretten. Een wisselwerking van het
onwetende/de hoop van de modellen (portretten) en zijn haat-liefde relatie naar de modewereld.
William Eggleston
Hij is een rechtstreekse inspiratiebron voor Juergen Teller. Eggleston is een generatie ouder dan Teller. Hij ging “de
saaiheid” fotograferen. Hij richtte zijn camera op random dingen en haalde er interessante composities uit. In
tegenstelling tot andere fotografen van zijn tijd werkte hij met kleurenfoto’s. Hij geeft zijn werken geen titels omdat
“alles het waard was om te fotograferen”.
Wolfgang Tillmans
Zijn praktijk is ook gebaseerd op “de kracht van het normale/het authentieke”. Hij fotografeert dingen die dicht bij
hem staan. Bijzonder aan zijn werk: hij combineert dit met een politiek inhoudelijke agenda. Hij reageert op zijn
omgeving met zijn fotografie. Met zijn beelden kan hij iets vertellen over de maatschappij. De verbondenheid
tussen fotograaf en wat er op het beeld staat is voor hem van groot belang.
Doorbraak: Love Parade. Fragille composities, niet klassiek. Zijn beelden wekken een soort spanning op, zijn het
gemanipuleerde gebeurtenissen of zijn het effectief spontane beelden?
Hij maakt o.a. een bekende albumcover voor Frank Ocean.
Hij experimenteert al lange tijd met kopiemachines en printers om de grenzen van fotografie te onderzoeken. Deze
beelden worden tentoongesteld. Het zijn grote en kleine prints, videobeelden etc. Elke tentoonstelling is anders en
wordt zorgvuldig ontworpen.
, Mode
Martin Margiela
Hij studeerde in Antwerpen en maakte samen met de Antwerp Six de Antwerpse modeacademie tot een
wereldgekend instituut. Net zoal bij Dogma 95 draait het hier niet om de ego’s van de ontwerpers en de
modellen, maar om de kledij. Het logo van het label van zijn ontwerp was heel “normaal”, heel normcore. Op het
label staan cijfers en het cijfer van die bepaalde collectie staat omcirkeld. Vier stiksels van het label werden
zichtbaar gelaten op de achterkant.
O.v.v. mode zette men zich opnieuw af tegen het oppervlakkige van de jaren 80. Volgens Margiela kan alles mode
zijn. Hij kiest bewust niet voor de populaire materialen. Hierbij past principe van deconstructie. Destructie en
constructie, het afbreken en opnieuw opbouwen. Zo komt hij telkens tot vernieuwende resultaten.
Dat alles mode kan zijn, kwam in de modewereld aan als een shock. Zijn eerste modeshow werd georganiseerd in
een arme buitenwijk en de lokale kinderen maakten de uitnodigingen. De eerste drempel was om het volk op die
“afgelegen/vuile” locatie te krijgen. Anonimiteit staat centraal bij het merk. De interieurs van de winkels zijn volledig
wit, als teken van die anonimiteit.
Vetements
Label opgericht door Demna Gvasalia. Hij groeide op in een context met weinig culturele input. Na de val van de
muur zou hij bankier worden, maar startte een opleiding in academie van Antwerpen. Deed stage bij Margiela. Hij
mixt streetwear met haute couture, volgens principe van deconstructie. Naam van merk is letterlijke vertaling van
kledij, heel normcore.
(Vlaamse) Architectuur
Inspiratie zoeken in de normaliteit kent een zichtbare evolutie in de laatste twee decennia. Een groot aantal
Vlaamse architectuurbureaus maken zich kenbaar via normcore en hierdoor komt de Belgische internationale
architectuur eindelijk een beetje op gang, na jarenlang negeren.
De evolutie startte na WOII.
De grote boosdoener in de chaotische stedenbouwkundige ontwikkeling is de “Taeye” wet. Er werden premies
voorzien voor bouwheren en 90% van de bouwsom kon ontleend worden. Er werden hierbij geen esthetische
eisen gesteld! Men wou vooral dat men bouwde. “De individuele woning als bouwsteen van de welvaartstaat”.
Er werd gepusht om zo weinig mogelijk in de stad te bouwen en zoveel mogelijk in het platteland.
Het belang van de auto: men wilde goed bereikbare huizen en deed aan lintbebouwing. Hierdoor had iedereen een
auto nodig en ontstonden er files.
Op vlak van architectuur: tot vrij recent was België een “niemandsland”. Er is geen typische Belgische stijl. Er
ontstaat een lappendeken van verschillende stijlen.
Redenen:
wet de Taeye na WOII: losstaande woningen op platteland, weg van stad, onder kerktoren
gebrek aan bouwvoorschriften (pas in 70-80)
nadruk op individueel belang in plaats van gemeenschappelijk belang
belang van de auto (vijheid, maar file)
platteland (katholieken) VS samenwonen in de stad (socialisten) = politieke tegenstelling zorgt voor
tegenstelling in ruimtelijke ontwikkeling
Enkele gekende Belgische architecten:
