Samenvatting van de cursus Phoenicische en Punische archeologie (V. Boschloos), met informatie van op de powerpoints, notities uit de les en afbeeldingen.
PHOENICISCHE
EN PUNISCHE
ARCHEOLOGIE
Schooljaar 2024-2025
Lotta Van Colen
,Inhoudstafel
DEEL 1: FENICISCHE ARCHEOLOGIE ............................................................................................. 2
A. INLEIDING .................................................................................................................................2
(1) Geografie ............................................................................................................................2
(2) Chronologie ........................................................................................................................3
(3) Terminologie .......................................................................................................................6
(4) De geboorte van een descipline ...........................................................................................7
(5) Fenicische erfenis ...............................................................................................................9
B. STADSTATEN: POLITIEK, STADSWEEFSEL, ARCHITECTUUR...................................................................... 10
(1) De Fenicische stadstaten .................................................................................................. 10
C. ECONOMIE & HANDEL ................................................................................................................ 15
(1) Hout ................................................................................................................................. 17
(2) Wijn .................................................................................................................................. 17
(3) Murex ............................................................................................................................... 18
(4) Ivoor ................................................................................................................................. 20
D. RELIGIE .................................................................................................................................. 21
(1) Sarepta (8e – 6e eeuw v.C.) ................................................................................................. 23
(2) Tell Kazel (Sumur) (10e – 8e eeuw v.C.)................................................................................. 23
(3) Bronheiligdommen ............................................................................................................ 24
(4) Romeinse periode ............................................................................................................. 26
(5) Fenicische pantheon ......................................................................................................... 26
E. FUNERAIRE ARCHEOLOGIE ........................................................................................................... 29
(1) Akhziv (10e – 6e eeuw v.C.) .................................................................................................. 29
(2) Tyr (al-Bass, Libanon) 9e – 6e eeuw v.Chr. ............................................................................ 31
(3) Byblos (10e eeuw v.Chr.) .................................................................................................... 31
(4) Sidon (6e eeuw v.C.)........................................................................................................... 32
(5) khaldeh (9e - 8e eeuw v.C.) ................................................................................................. 32
MONUMENTALE CONTEXTEN .................................................................................................... 32
DEEL 2: PUNISCHE ARCHEOLOGIE ...............................................................................................35
A. INLEIDING ............................................................................................................................... 35
(1) Fenicische expansie .......................................................................................................... 35
B. HANDEL: EMPORIA EN KOLONIES ................................................................................................... 37
(1) Mythologie ........................................................................................................................ 38
(2) Scheepswrakken ............................................................................................................... 39
(3) Karthago ........................................................................................................................... 40
C. STEDEN, NEDERZETTINGEN EN ARCHITECTUUR .................................................................................. 41
(1) Gadir (Spanje) ................................................................................................................... 41
(2) Mozia (Sicilië) .................................................................................................................... 41
(3) Huelva (Spanje) ................................................................................................................. 42
(4) Utica (Tunesië) .................................................................................................................. 42
(5) Carthago .......................................................................................................................... 42
D. FUNERAIR ............................................................................................................................... 46
(1) Carthago ................................................................................ Error! Bookmark not defined.
(2) Punische graftypologie ............................................................ Error! Bookmark not defined.
E. RELIGIE .................................................................................................................................. 51
(1) La Rabanadilla (9e – 8e eeuw v.C.) ....................................................................................... 51
(2) Motya (8e – 4e eeuw v.C.) .................................................................................................... 52
(3) Bir Massouda (5e eeuw v.C.) ............................................................................................... 52
F. CULTUUR-RELATIES ................................................................................................................... 46
1
,DEEL 1: Fenicische archeologie
A. Inleiding
(1) Geografie
De Fenicische wereld maakt deel uit van ‘de Levant’, het oostelijke deel van de
mediterrane wereld. De naam ‘de Levant’ toont nu al de vrij eurocentrische blik, hierdoor
wordt er nu meer verwezen naar West-Azië.
De Levant bestaat uit Syrië, Libanon, Israël, palestijnse gebieden en Jordanië. De
Fenicische wereld is een onderdeel van deze Levant.
→ van het huidige Noord-Israël en Libanon tot het zuidelijk deel van de
Syrische kust, m.a.w van het Carmelgebergte tot de Akkar vlakte.
→ De Fenicische sites bevinden zich aan of nabij de kust. (buiten deze
kusstrook andere culturen (taal, religie,…))
Buren
Aramese koninkrijken
Liggen in het noorden en oosten van de Fenicische wereld. Deze buren hebben een
andere taal, andere cultuur, religie…
Koninkrijken van Israel en de Filistijnse stadstaten
Liggen in het zuiden ven de Fenicische wereld.
→ tijdens deze periodes waren er veel uitwisselingen tussen alle verschillende
culturen en rijken. Deze waren werden in de late bronstijd overgenomen door
grootmachten zoals Egypte en dienden als buffer tegen vijanden.
Verschillende steden: Arwad, Acre (Akko), Dor,…
2
, Landschap
Naast de smalle kuststrook (nu volgebouwd) heb je een natuurlijke grens in het oosten,
namelijk het Libanon gebergte. Dit gebergte loopt parallel met de kust, met soms
uitlopers tot aan de zee met vruchtbare kuststroken.
Daarnaast heb je het anti-Libanon gebergte, daartussen ligt de Beqaa Vallei. Deze vallei
ligt in het verlengde van de Jordaan-vallei. Dit is een belangrijke N-Z landweg, die
vruchtbaar is en gemiddeld 16km breed.
→ vrij weinig opgravingen in deze vallei, hierdoor wienig
informatie.
Hellenistische-Romeinse tempels in de Beqaa, bv. Te Baalbek
(Gr: Heliopolis), kunnen gebouwd zijn op resten ui de ijzertijd
(Fenicische periode).
Rivieren
De belangrijkste steden bevinden zich bij
riviermondingen of zijn eiladsites.
Verschillende rivieren:
- Nahr el-Kalb (= rivier van de hond) ligt ten
noroden van Beiroet, op een zeer strategische
plaats, zo zijn er veel inscripties van
verschillende legers.
- Nahr el-Kabir (huidige grens met Syrië)
- Nahr Ibrahim (= rivier van adonis)
- Litani (nu V.N. gren bij Tyr)
- Orontes (langste rivier in Levant)
(2) Chronologie
De Bronstijd (Kanaänietische/Vroeg-Fenicische periode)
Kanaän is de naam van de cultuur met verschillende stadstaten die groot waren in de
bronstijd, deze groeien uit tot grote Fenicische centra in de Ijzertijd. Ze zijn dus niet
gesticht in de Ijzertijd.
In de late bronstijd werden deze steden overgenomen door grootmachten zoals Egypte
en dienden als buffer tegen vijanden. Hierdoor kwam er een Egyptische invloedsfeer. Aan
het einde van de Bronstijd bij de komst van de Zeevolkeren wordt het begin van de ijzertijd
ingeluidt, dit gebeurde rond 1200 v.C.
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur lottavancolen. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €9,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
