Analist module 1 (les 1)
De moeizame regeringsvorming in het Brussel Hoofdstedelijk Gewest: notities +
handboek federaal land: illustraties blz. 307-309 en blz. 244-247: te kennen voor het examen
Een technische uitleg bij de illustraties op blz. 307-309:
a) Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van de negentien gemeenten.
Negentien gemeenten in Brussel en allemaal tweetalig. In theorie zou de overheid iedereen moeten
kunnen bedienen in beide talen. (later meer miss)
Alle gemeenten hebben een eigen bestuur maar daarnaast is er een Brussels Hoofdstedelijk Gewest
die instaat voor de gewestbevoegdheid.
Dat zijn grondgebonden bevoegdheden: sociale huisvesting, ruimtelijke ordening,
dierenwelzijn, mobiliteit, leefmilieu,…
Brussels Gewest heeft eigen regering en eigen parlement. Wanneer er parlementsverkiezingen zijn,
zijn er dus ook in Brussel verkiezingen.
Brussel: wanneer de 1,25 miljoen inwoners in Brussel stemmers (kiezers) kiezen voor de
parlementsverkiezingen en dus voor het Brussels hoofdstedelijk parlement.
b) De Brusselse parlementsverkiezingen en de taal gesplitste lijsten.
De inwoners krijgen dus bij het stemmen taal gesplitste lijsten. Bv MR, PS, écolo maar ook groen, nva,
vlaams belang, open vld,…
Als Brusselaar kies je ofwel een Franse of een Nederlandse lijst.
c) De taalgroepen in het Brussels parlement en de gewaarborgde
minimumvertegenwoordiging.
Afbeelding pagina 217.
hetzelfde mechanisme als Kamer van Volksvertegenwoordigers. De Vlamingen uit de Nederlandse
taalgroep en Fransen uit de Franse taalgroep ook in Brussel.
De 17 parlementsleden van Nederlandstalige kant zijn een beschermingsmechanisme op een
bepaald moment 1999, bleek dat er maar 11 Nederlandstaligen verkozen werden in het Brussels
Parlement. Dat is onvoldoende voor bv parlementaire commissies enzo. Er bleken van die 11, 5 te zijn
van het Vlaams Blok. Ze hadden dus bijna een meerderheid in Brussel (6/11).
De reden waarom het Vlaams Blok zoveel stemmen had was door de problemen in veiligheid
(Dutroux). Er was iemand (ex-rijkswachter Johan de Mol had zeer veel kennissen langs
Franstalige kant) die Franstalige mensen overhaalde om voor Vlaams Blok te stemmen. Men
vreesde dat Vlaams Blok de volgende verkiezingen dus wel een meerderheid zou halen in de
Nederlandstalige taalgroep.
GEVOLG: in 2000 gaan ze het aantal Nederlandstalige parlementsleden optrekken naar 17,
ook al worden er minder verkozen er komen er sws 17 in Brussel.
De Vlamingen kregen dus gratis zetels om aan 17 te geraken als dat nog niet het geval was. Ook
aantal Fransen staat vast.
, d) De pariteit in de Brusselse ministerraad en de beslissingen bij consensus.
Pariteit (2 Franstaligen en 2 Nederlandstaligen ministers in Brussels Hoofdstedelijke regering) wordt
niet alleen toegepast in Brussel, maar ook in de Federale regering.
7 Nederlandse en 7 Franse ministers in Federale regering. De pariteit is een
beschermingsmechanisme voor de Franstaligen omdat er in België veel meer Vlamingen wonen.
Groot verschil tussen. (opzoeken).
Op federaal niveau heeft men beslist om de fransen gelijk aantal ministers te geven en dan later
beslist om hetzelfde te doen in Brussel.
Hoe wordt er beslist in de Federale regering? via consensus. (overeenkomst, iedereen moet het
eens zijn). (ook zo in Brussel)
MAAR: Elke minister heeft een vetorecht.
Telt de pariteit voor de hele regering? Nee, er zijn drie staatssecretarissen (2 Fransen en 1
Nederlands) dus geldt voor de ministerraad maar niet voor de hele regering .
Pariteit geldt niet voor de leiding van de regering. Op federaal niveau is de eerste minister bijna altijd
een Vlaming. Maar niet altijd.
e) Een uitleg bij coalitie- of regeringsvorming: het zoeken naar een parlementaire meerderheid.
Spelregels coalitievorming, zoeken naar een meerderheid
zoeken naar een meerderheid = na de verkiezing weet men hoeveel zetels een partij in het
parlement krijgt. De partijen die elkaar zoeken om samen te werken gaan altijd rekening houden met,
‘komen we samen aan een meerderheid zetels in het parlement?’. NVA, Vooruit en CD&V staan op
punt een regering te vormen en komen samen aan een meerderheid. Ze komen aan 64 zetels van de
124 zetels. De minister dient een ontwerp van decreet in het parlement in, want ze moeten daar
worden gestemd met een gewone meerderheid. Dus met 63 parlementsleden die het eens moeten
zijn met dat decreet. Zo kunnen ze samenwerken.
Ook andere partijen kunnen voorstellen indienen en dat is een ‘voorstel van decreet’. Bijvoorbeeld als
Groen iets voorstelt.
Een duale democratie = ?
Van alle decreten die in het parlement worden gestemd, dat 90% daarvan afkomstig is van
ontwerpen van decreten geen voorstellen.
Partijen moeten niet per se een meerderheid zetels moet bezitten en dat is een minderheidsregering.
Dus ze mogen dat doen: Frankrijk is hier een voorbeeld van. Die partijen nu hebben dus geen
meerderheid in het parlement in Frankrijk en hierdoor dus een minderheidsregering. Dus als een
minister daar iets wil doorvoeren en een wet gestemd wil krijgen dan moet die rekenen op de steun
van de oppositie. Anders gaat het niet. Want met gewoon hun regering zijn ze met te weinig om dit te
kunnen.
Een gedoogbeleid: oppositie stemt mee met de regering.
f) De dubbele meerderheid in Brussel.
, Een analyse van de Brusselse verkiezingsresultaten tijdens de deelstaatverkiezingen van 9 juni
2024 en een vergelijking met de vorige deelstaatverkiezingen (zie ook kaarten in modules).
Wanneer de partijen aan Nederlandse kant en aan Franse kant moeten een meerderheid halen.
En ze mogen zich niet met elkaars coalitievorming bemoeien. Eenmaal de Nederlandse coalitie
gevormd is dan moet een meerderheid daarvan het vertrouwen aan de 2 Nederlandse ministers.
En omgekeerd hetzelfde.
Dat is ook een beschermingsmechanisme voor de Nederlanders in Brussel dat noemt men een …
De verkiezingsresultaten in Brussel
2014: noorden socialist (rood) zuiden blauw. Hoe komt dat? Het zuiden was rijker (Vorst,
ukkel,…) bevolking is veel bemiddelder dan die dat in het Noorden woont (Molenbeek sint
joost ten node, anderlecht,…) (sociologich gezien)
Voorbeeld daarvan: enkele weken geleden of meer waren de armoedecijfers online en
daaruit blijkt dat de armeode algemeen gedaald is maar in sommige gemeenten nog heel
groot en in Noord Brussel het grootst namelijk 34.6% in sint joost ten node dus meer dan een
derde van de bevolking in sint joost ten node. In Molenbeek 32.5% en Schaarbeek 27.1%. das
heel veel.
Wat is armoede, een loon van 1450 euro voor een alleenstaande als criterium om van
‘armoede’ te kunnen bespreken. (iemand die daarmee een huis moet huren in bv Brussel)
Brussel geeft dus vertekend beeld want moeten reken houden met rijke en arme bevolking.
Verschil 2014-2019: ineens in Zuiden overal Groen? Helemaal andere kant dan liberalen?? Hoe
komt dat? Twee verklaringen:
Tussen die jaren behoorde groen niet tot de regering ze waren oppositie. Een partij in de
regering dreigt stemmen te verliezen want moet soms kutte beslissingen nemen. Dat is
normaal maar hoe dan ook geeft de oppositie altijd kritiek op de huidige regering waardoor
ze soms wel populairder worden.
Of: sociologisch gezien verschilt het kiespubliek van groen niet veel van dat van de liberalen
omdat uit onderzoek geweten is dat hun (groen) kiespubliek tot de betere middenklasse
behoort. Overwegend zijn ze hooggeschoold. Mensen met redelijk inkomen hebben
postmateriele waarden die niet materieel zijn: propere lucht, veilig verkeer, groen,… en dus
groen/écolo hun kiespubliek hecht daar waarde aan. Die mensen uit de betere wijken
wensten dat hun kinderen veilig naar school konden gaan en konden fietsen. Willen meer
groen, parken, dertig zones,…
De moeizame regeringsvorming in het Brussels hoofdstedelijk gewest aan Nederlandstalige
kant (Zie ook illustratie zetelverdeling).
Mr terug grootste partij in zuiden van Brussel. En heeft daar veel stemmen afgepakt van écolo.
Groen heeft het wel overleefd. Brusselse Vlamingen hebben de groenen eig beloond maar de
fransen op hun beurt niet en schakelden terug over naar de liberalen.
Het zal voor sommigen wss een beetje te veel zijn geweest (de acties van écolo/groen).
Een uitleg bij het Brussel-model en de toekomst ervan: zie blz. 244-247 federaal land +
notities.
9 juni Blauw heeft meer zetels en de grootste partij is. Voorzitter is dus van de MR.
, Aan de linkerkant PS niet meer grootste partij in Brussel, PTB (franse kant v/d pvda extreem links)
de linkse stemmen zijn dus verdeeld over enerzijds de PTB en anderzijds de PS. Ze hebben een
nieuwe concurrent gekregen. Radicaal links en dat komt door de armoede onder andere. Velen zijn
ontevreden over het beleid van de PS. Te weinig sociale woningen.
Défi= démocrate dédéraliste indépendante
belangrijkste punt: francofone partij die opkomt voor de belangen van de Franstaligen in
Brussel en rond Brussel (faciliteitengemeenten).
ze zijn links-liberaal
zijn ook een nationalistische partij
hoe onafhankelijker Brussel hoe beter is hoe ze denken
ANALIST MODULE 1: LES 2
We werken de inhoud en structuur van de vorige les af: vanaf : "De moeizame regeringsvorming in
Brussel.
Daarna pikken we in op de gemeenteraadsverkiezingen:
De afschaffing van de opkomstplicht.
De afschaffing van de lijststem.
Grootste partij initiatiefrecht.
Kartels
Thema's
1. De moeizame regeringsvorming in Brussel – vervolg
Indien je een Brusselse regering wil vormen moet je een meerderheid hebben in het deel van de
Franstalige groep in het parlement. (36/72)
Aan Franstalige kant moet men minstens 36 zetels behalen om een regering te kunnen
vormen en aan Nederlandstalige kant 9/17. = dubbele meerderheid en betekent dat de
Franse en Nederlandse niet kunnen moeien met de aanstelling van ministers langs beide
kant.
= Dubbele meerderheid Dit systeem waarborgt dat geen van de taalgroepen in de minderheid
wordt genegeerd, zelfs als de Franstalige groep groter is. Het versterkt de samenwerking en zorgt
voor evenwichtige besluitvorming in het Brussels Gewest. (Aan Franse kant wordt coalitie gevormd
en die duiden 2 ministers aan en als die aangeduid zijn en de Nederlandsen doen da bij hun dan gaan
ze vertrouwen vragen aan het parlement en ze krijgen dat van elkaar.)
De bedoeling is dat de fransen zich niet kunnen moeien met de aanstelling van Nederlandse
ministers en omgekeerd dus ook.
Hoe verloopt de coalitievorming in Brussel in de praktijk
