HoGent – Werkveldverkenning 1 Lies VAN HEDENT
Samenvatting
Domein 1: Algemeen welzijnswerk
Het Algemeen Welzijnswerk helpt de gebruikers zich persoonlijk en sociaal te
ontplooien, hun individuele en sociale rechten uit te oefenen, zodat ze een
menswaardig leven kunnen leiden.
De doelgroep is dan ook iedereen van wie de welzijnskansen bedreigd of verminderd
zijn.
2. Historiek van het landschap:
Tot de jaren zestig zat het maatschappelijk werk opgesloten in traditionele kaders en
was de focus vooral gericht op het aanpassen van de doelgroep in het
maatschappelijk gebeuren. Het was ingebouwd in de medische sfeer (diensten
maatschappelijk werk binnen de ziekenfondsen o.a.), de juridische en de materiële
(de voorlopers van de OCMW's, de C.O.O., en charitatieve organisaties)
sfeer.Voorbeeld: armoedeverenigingen die maaltijden uitdelen, gezondheidszorg die
vooral ontstond om 'ziektes' onder controle te houden, ...
Naarmate de welvaartsstaat groeide, verschoof ook de behoefte naar de aanpak van
sociaalpsychologische problemen (relaties, verslaving, opvoeding etc.).
Autonome Centra voor Maatschappelijk werk namen die taak op zich, stelden
hulpverlening door maatschappelijk werkers centraal en zetten daarmee het beroep
explicieter op de kaart. De opstart gebeurde in de jaren zestig en zeventig van
de professionele hulpverlening. Dat werd zichtbaar door organisaties zoals Tele-
onthaal en in de JAC’s.
Tijdens de jaren ’70 was het welzijnswerk een versnipperd veld van honderden
vzw’tjes, vaak niet meer dan eenmanszaakjes aangevuld met een schare
vrijwilligers. Pas in 1980 kwam er een echt Vlaams welzijnsbeleid, waarin de
jeugdzorg, Kind en Gezin, gehandicaptenzorg en ouderenzorg de 4 grote pijlers
werden.
Het duurde echter nog tot de jaren ’90 alvorens het algemeen eerstelijnswelzijnswerk
vorm kreeg in de 3 gekende diensten: OCMW, CAW en dienst maatschappelijk werk
mutualiteiten.
Het eerste Decreet van 19 december 1997 betreffende het algemeen welzijnswerk
regelde in een eerste beweging de organisatie van deze basishulpverlening
(natuurlijk naast de OCMW's en hun werking). Het algemeen welzijnswerk was zo
versnipperd dat niet iedere burger toegang ertoe had. Het eerste Decreet
hamert erop dat de hulpverlening breed aangeboden wordt, voor iedereen, en zowel
op preventie, hulp als signalering gericht is. Dit decreet zorgde voor een eerste grote
professionalisering en samenvoeging van diensten.
De diensten Tele-Onthaal, ingebouwde sociale diensten in de ziekenfondsen en de
autonome centra voor algemeen welzijnswerk werden er onderscheiden.
Tenslotte wordt met de Decreet van 2009 dat we later gaan bespreken een volgende
grote structureringsbeweging gedaan.
1
,HoGent – Werkveldverkenning 1 Lies VAN HEDENT
Doel van het decreet?:
“De psychosociale hulp- en dienstverlening die ter beschikking staat van alle personen
van wie de welzijnskansen bedreigd of verminderd worden ten gevolge van
gebeurtenissen in de persoonlijke levenssfeer, problemen ten gevolge van
gebeurtenissen in een context van criminaliteit of problemen van meervoudige
kwetsbaarheid ten gevolge van een proces van sociale uitsluiting."
3. Het beleid
Het Departement zorg:
Dit department heeft onderstaande
taken:
- Het bereidt het beleid voor,
evalueert en ondersteunt de
minister bij het aansturen en
opvolgen van de
beleidsuitvoering door de
agentschappen.
- Voert beleidsuitvoerende taken
uit, onder meer de subsidiering
van welzijns-en
gezondheidsinfrastructuur.
De Vlaamse minister voor Welzijn is
Minister Hilde Crevits. (momenteel uittredend)
Nieuwe Vlaamse minister voor Wezlijn is Minister Caroline Gennez.
De Federale minister voor Volksgezondheid is minister Frank Vandenbroucke.
2
,HoGent – Werkveldverkenning 1 Lies VAN HEDENT
4. Algemeen Wezlijnswerk
Mensenrechten als uitgangspunt
Wat zijn Mensenrechten? :
Mensenrechten zijn vrijheidsrechten, politieke rechten en sociaal-economische
grondrechten. Deze werden in 1993 ingeschreven in de Belgische grondwet.
Je kan dus niet naar welzijn kijken zonder de mensenrechten te kennen.
De grondrechten erkennen dat iedereen recht heeft op een menswaardig leven en
vereisen dat de overheid actief optreedt. Deze grondregels zijn dan ook
richtinggevend voor het beleid. De overheid geeft zichzelf als opdracht “ernaar te
streven” (inspanningsverbintenis, geen resultaatsverbintenis). Met andere woorden
belooft de wetgever zich blijvend in te spannen om de mensenrechten te bewaken.
Artikel 23 van de Grondwet zegt : Ieder heeft het recht een menswaardig leven te
leiden.
Binnen artikel 23 omvat deze rechten:
1° het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid
Bv. Hogere minimumeloon, hulp bij het vinden van betaalbare kinderopvang
voor werkenden
2° het recht op sociale zekerheid
Bv. Een menswaardig leefloon, gartis juridische bijstand
3° het recht op een behoorlijke huisvesting
Bv. Elektrischiteir, gezonde woning
4° het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu
Bv. Veilige buurt, gezonde wijk, overheid neemt maatregelen om oorzaken
van ongezondheid zoveel mogelijk weg te nemen
5° het recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing
6° het recht op gezinsbijslagen
Bv. Gratis kinderopvang, juiste studierichting kunnen volgen
Wat is de link sociaal werk en mensenrechten?:
Centrale principes van sociaal werk richten zich op: de mensenrechten, sociale
rechtvaardigheid, collectieve sociale verantwoordelijkheid en duurzaamheid (zie
definitie sociaal werk)
En sociaal werkers als actoren in het realiseren en behouden van mensenrechten!
Rechtenverkenner is een portaalsite van de overheid die je gedetailleerde info geeft
over de grondrechten en hieraan verbonden sociale voordelen en tegemoetkomingen
op het vlak van onderwijs, arbeid, inkomen, welzijn en cultuur heeft. De rol van de
sociaal werker hierin is om rechten af te dwingen.
Bv. Je bent sociaal werker en begeleidt een 60-jarige alleenstaande vrouw. Haar
mama woont bij haar in en is zwaar zorgbehoevend. Ze heeft 24u/24u zorg nodig.
Jouw cliënte werkt voltijds en wil graag zelf voor haar mama zorgen. Er zijn
daarnaast lange wachtlijsten in woonzorgcentra. Ze heeft ook een stabiel inkomen
nodig en is ten einde raad
3
, HoGent – Werkveldverkenning 1 Lies VAN HEDENT
5. Organisaties
OCMW
OCMW = Openbaar Centrum voor Maatschappelijk welzijn, verzekert een
aantal maatschappelijke dienstverleningen en zorgt zo voor het welzijn van iedere
burger. Elke gemeente of stad heeft een eigen OCMW dat een brede waaier aan
diensten aanbiedt.
Mensen kunnen er terecht voor:
Financiële steun (leefloon…) en voor andere steunaanvraag (medische
zorg, tussenkomst in facturen die mensen niet kunnen betalen, …)
Werking:
1. De sociaal assistente gaat een sociaal onderzoek verrichten waar
bepaalde vragen worden beantwoord. Dat gaat vaak over de
administratieve situatie van mensen maar ook over hun familiale en
sociale situatie.
2. Naargelang de situatie wordt het dossier voorgelegd, eerst gelezen
en goedkeuring door de hoofdmaatschappelijk werker
3. Dossier wordt doorgegeven aan het bijzonder comité, die gaat
uiteindelijk een beslissing maken of ze de persoon gaan helpen of
niet.
Artikel 1 van de OCMW-wet (maatschappelijke dienstverlening) = iedereen
moet een menswaardig leven hebben, het biedt een bescherming aan
door een faillissement, ziekte, ontslag…
Wat begrijpen we onder dat menswaardig leven?
- Voeden
- Kleden
- Huisvesten
- Wassen en verzorgen
- Toegang tot gezondheidszorg
Voorwaarden voor OCMW-steun = Iedereen heeft recht op OCMW-steun, maar het OCMW
is alleen verplicht om steun te verlenen als je aan bepaalde voorwaarden voldoet. Om recht te
hebben op eender welke hulp moet je behoeftig zijn. Dat betekent dat je niet meer voldoende
middelen hebt om een menswaardig leven te leiden. Je moet ook in Belgie wonen. Bv. wanneer
je illegaal in België verblijft, heb je enkel recht op dringende medische hulp.
Als het OCMW je geen steun wil geven, omdat je niet aan de voorwaarden voldoet
kan je er voor kiezen om het aan te vechten biij de arbeidsrechtbank;.
4
