Insolventierecht
2024-2025
Joerie Vananroye
1
,Examen: schriftelijk examen, gesloten boek
- Meerkeuzevragen met giscorrectie (12/20)
Open vragen (8/20), drie vragen
- Soort advies om in email te adviseren (manier waarop je het formuleert doet ertoe)
(kijk naar tekst over maken van examens, daarin staat wat hij wil dat je antwoord)
- Rangschikking (ook bij meerkeuzevragen paar rangschikkingen) (hoop goederen
en hoop schulden en dan zeggen wie krijgt wat)
- Weet hij nog niet (theorie, vonnis becommentariëren, contractuele clausule
schrijven, over iets een cassatieadvies maken, …) → kan van alles zijn
→ Codex en andere wetteksten toegelaten
→ Geen rekenmachine
2
,Inhoudsopgave
INSOLVENTIERECHT ......................................................................................................1
HOOFDSTUK 1 VERMOGEN EN VERHAAL .........................................................................6
1. VERMOGEN EN VERHAAL ...........................................................................................6
1.1 HET ONDERSCHEID TUSSEN ZAKELIJKE EN PERSOONLIJKE RECHTEN BIJ INSOLVENTIE ............................ 6
1.2 VERMOGEN ALS HET VERHAALSOBJECT VAN SCHULDEISERS ..........................................................15
1.3 GELIJKHEID EN REDENEN VAN VOORRANG .................................................................................15
1.4 VERMOGENSBESTUUR ..........................................................................................................16
1.5 VERMOGENSOVERGANG EN – VEREFFENING ..............................................................................16
1.6 COLLECTIVISERING VAN VERHAALSRECHTEN: FAILLISSEMENT EN DEFICITAIRE VEREFFENING .................16
1.7 REORGANISATIE ALS ALTERNATIEF VOOR SAMENLOOP ..................................................................16
1.8 INSOLVENTIERECHT ALS EEN POLITIEKE RECHTSTAK .....................................................................16
1.9 KORTE GESCHIEDENIS VAN HET BELGISCH EN EUROPEES INSOLVENTIERECHT ...................................16
2. DEEL ONDERNEMINGSRECHT .......................................................................................... 16
2.1 ALGEMENE INLEIDING INSOLVENTIEPROCEDURES .......................................................................16
2.2 HET FAILLISSEMENT..............................................................................................................18
2.3GERECHTELIJKE REORGANISATIE EN OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG ................................23
HOOFDSTUK 2 PUBLICITEIT IN HET VERMOGENSRECHT ................................................. 26
1. OVERDRACHT, VESTIGING EN DERDENBESCHERMING ..................................................... 26
2. PUBLICITEIT ........................................................................................................ 28
3. CONFLICTEN DOOR DUBBELE BESCHIKKING OF LATER BESLAG OF FAILLISSEMENT ................... 32
4. SIMULATIE .......................................................................................................... 35
HOOFDSTUK 3 VERMOGENSSPLITSING ......................................................................... 36
1. INLEIDING ........................................................................................................... 36
1.1 DE MAATSCHAP IN DE HERVORMINGEN VAN 2017-2019: ERKENNEN VAN EN ANTICIPEREN OP
VERMOGENSAFSCHEIDING ..........................................................................................................37
1.2 DE KWALIFICATIE VAN MAATSCHAP ALS ONDERNEMING ..................................................38
2. DE MAATSCHAP IN HET WVV: ERKENNING VAN VERMOGENSAFSCHEIDING ........................... 38
2.1VERMOGENSAFSCHEIDING EN UITWINNING ................................................................................38
3. PUBLICITEIT ................................................................................................................ 40
3.1 MAATSCHAP ALS PERSONA INCERTA .........................................................................................40
3.2STILLE MAATSCHAP: VERMOGENSAFSCHEIDING ZONDER PUBLICITEIT ...............................................41
4.LIQUIDITEIT, IN HET BIJZONDER VOOR DE PERSOONLIJKE SE ..................................................... 42
5.1 TOEREKENING VAN AANSPRAKELIJKHEDEN AAN DE MAATSCHAP ......................................................42
5.2 UITWINNING VAN DE ONVERDEELDE MAATSCHAPSGOEDEREN .......................................................43
6.DOELGEBONDEN BEHEER MET EEN EFFECTIEVE AFDWINGING .................................................... 44
7. ORDENTELIJKE VEREFFENINGSPROCEDURES NA ONTBINDING EN BIJ FAILLISSEMENT ....................... 45
7.1 VEREFFENING NA ONTBINDING ...............................................................................................45
7.2 INSOLVENTIEPROCEDURES ....................................................................................................46
8. CONCLUSIE ................................................................................................................ 46
3
,HOOFDSTUK 4 BESLAG-EN EXECUTIERECHT ................................................................. 48
1. REËLE EXECUTIE ................................................................................................... 48
1.1 BEGRIP ................................................................................................................48
1.2 PROCEDURE .........................................................................................................48
2. DE DWANGSOM.................................................................................................... 49
2.1 BEGRIP EN MODALITEITEN ........................................................................................49
2.2 DE DWANGSOMRECHTER.........................................................................................51
2.3 DE VERBEURTE VAN DE DWANGSOM ...........................................................................51
3. BESLAG.............................................................................................................. 52
3.1 INLEIDING: ALGEMENE PRINCIPES ..............................................................................52
3.2 VOOR BESLAG VATBARE GOEDEREN ...........................................................................53
3.3 INFORMATIEVERGARING OVER HET VERMOGEN VAN DE SCHULDENAAR ..............................55
3.4 PUBLICITEIT IN HET CENTRAAL BESTAND .....................................................................55
3.5 DE BESLAGRECHTER ...............................................................................................56
4. UITVOEREND BESLAG ............................................................................................. 58
4.1 BEGRIP EN VOORWAARDEN ......................................................................................58
4.2 PROCEDURE: GEMEENSCHAPPELIJKE PRINCIPES ...........................................................58
4.3 ROEREND UITVOEREND BESLAG ................................................................................59
4.4 ONROEREND UITVOEREND BESLAG ............................................................................61
5. BEWAREND BESLAG ............................................................................................... 62
5.1 BEGRIP EN DOEL ....................................................................................................62
5.2 BASISVOORWAARDEN BEWAREND BESLAG ..................................................................63
5.3 PROCEDURE: GEMEENSCHAPPELIJKE PRINCIPES ...........................................................63
5.4 PROCEDURE: SPECIFIEKE REGELS VOOR ROEREND EN ONROEREND BEWAREND BESLAG ........65
5.5 DUURTIJD EN VERNIEUWING .....................................................................................65
5.6 DE OMZETTING VAN EEN BEWAREND BESLAG IN EEN UITVOEREND BESLAG ..........................66
6. BESLAG ONDER DERDEN ......................................................................................... 67
6.1 ALGEMEEN ...........................................................................................................67
6.2 PROCEDURE .........................................................................................................68
6.3 PROCEDURE: UITVOEREND BESLAG ONDER DERDEN ......................................................70
7. KANTONNEMENT .................................................................................................. 71
HOOFDSTUK 5 PERSOONLIJKE ZEKERHEDEN ................................................................ 74
1. DE PERSOONLIJKE ZEKERHEID ALS DRIEPARTIJENVERHOUDING .......................................... 74
2. BORGTOCHT........................................................................................................ 75
2.1 ENKELE BEGRIPPEN ................................................................................................75
2.2 KOSTELOZE BORGTOCHT .........................................................................................78
2.3 AANDACHTSPUNTEN BIJ HET SLUITEN VAN DE BORGTOCHTOK .........................................79
2.4 GEVOLGEN VAN DE BORGTOCHT TUSSEN BORG EN SE (PRESTATIEVERHOUDING) .................81
2.5 GEVOLGEN VAN DE BORGTOCHT TUSSEN BORG EN HOOFDSA (DEKKINGSVERHOUDING)........83
2.6 AANDACHTSPUNTEN BIJ HET EINDE VAN DE BORGTOCHT .................................................84
3. AUTONOME GARANTIES .......................................................................................... 85
4. RECHTSTREEKSE VORDERING VAN DE BENADEELDE TEGEN DE AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERAAR
88
5. PATRONAATSVERKLARING (LETTER OF COMFORT)........................................................... 91
HOOFDSTUK 6 ZAKELIJKE ZEKERHEDEN ....................................................................... 93
4
,1. ZAKELIJKE ZEKERHEIDSRECHTEN ALS ZAKELIJKE RECHTEN ................................................ 93
2. DE HYPOTHEEK .................................................................................................... 97
2.1 HYPOTHEEK IN HET ALGEMEEN..................................................................................97
2.2 CONVENTIONELE HYPOTHEKEN ................................................................................99
2.3 RECHTSGEVOLGEN VAN DE HYPOTHEEK .................................................................... 100
3. HET PANDRECHT ................................................................................................ 101
4. PAND OP FINANCIËLE INSTRUMENTEN ...................................................................... 108
5. ZEKERHEIDSEIGENDOM = EIGENDOMSOVERDRACHT TOT ZEKERHEID................................. 109
6. BIJZONDERE VOORRECHTEN, WETTELIJKE PANDRECHTEN EN ONTBINDINGSRECHT MET ZAKELIJKE
WERKING .................................................................................................................... 109
6.1 BASISKENMERKEN EN TYPES ................................................................................... 109
6.2 ENKELE BIJZONDER VOORRECHTEN .......................................................................... 110
7. HET EIGENDOMSVOORBEHOUD .............................................................................. 113
8. HET RETENTIERECHT ............................................................................................ 114
9. NIET-ABSTRACTE RECHTSTREEKSE VORDERING ........................................................... 115
10. SCHULDVERGELIJKING ..................................................................................... 119
! DERDENBESCHERMING ................................................................................................. 121
HOOFDSTUK 7 EN 8: VERHAALSMOGELIJKHEDEN EN RANGSCHIKKING VAN SE EN
KAPITAALHOUDERS TIJDENS INSOLVENTIEPROCEDURES ............................................ 122
ONDERNEMINGSRECHT............................................................................................. 142
1. HET FAILLISSEMENT: ACTIVA EN PASSIVA VAN DE FAILLISSEMENTSBOEDEL .......................... 142
2. GERECHTELIJKE REORGANISATIE EN OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG: GERECHTELIJKE
REORGANISATIE DOOR OPENBAAR MINNELIJK OF COLLECTIEF AKKOORD ....................................... 144
3. GERECHTELIJKE REORGANISATIE EN OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG: HET PLAN IN DE
GERECHTELIJKE REORGANISATIE DOOR OPENBAAR COLLECTIEF AKKOORD: KMO-STELSEL ................. 145
4. GERECHTELIJKE REORGANISATIE EN OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG: HET PLAN IN DE
GERECHTELIJKE REORGANISATIE DOOR OPENBAAR COLLECTIEF AKKOORD: STELSEL VOOR GROTE
ONDERNEMINGEN .......................................................................................................... 147
5. GERECHTELIJKE REORGANISATIE DOOR BESLOTEN AKKOORD .......................................... 148
HOOFDSTUK 11 WEDERSAMENSTELLING VAN DE BOEDEL ........................................... 150
1. WEDERSAMENSTELLING ALS REMEDIE TEGEN VERHAALSBENADELING................................ 150
2. DE GEMEENRECHTELIJKE PAULIAANSE VORDERING ...................................................... 151
2.1 DE PAULIANA: EEUWENOUDE REMEDIE TEGEN VERHAALSBENADELENDE RECHTSHANDELINGEN
151
2.2 VOOR WELKE SE’S? ............................................................................................. 151
2.3 VERHAALSBENADELING ......................................................................................... 153
2.4 SUBJECTIEF ELEMENT: BEDROG EN WETENSCHAP VAN BENADELING ................................ 155
2.5 KWADE TROUW, TENZIJ BIJ HANDELINGEN OM NIET ...................................................... 157
2.6 NIET-TEGENWERPELIJKHEID ALS EEN AFWEGING VAN BELANGEN .................................... 157
3. DE AANVECHTINGSGRONDEN BIJ FAILLISSEMENT ......................................................... 158
5
,Hoofdstuk 1 Vermogen en Verhaal
1. Vermogen en verhaal
1.1 Het onderscheid tussen zakelijke en persoonlijke rechten bij insolventie
Zakelijke rechten (ZR) Persoonlijke rechten (PR)
Erga omnes (absoluut karakter) Relatief (in concurrentie)
Anterioriteitsregel/prioriteitsregel: Recht op een prestatie (doen, nalaten
voor conflicten tussen ZR op of overdragen van een ZR) t.a.v.
hetzelfde goed (ouder ZR gaat voor prestatieplichtige
op jonger ZR) (art. 3.4 BW) Bv. via beslag uitwinnen op alle
→ Houder ZR heeft hierdoor goederen in het vermogen van zijn
exclusieve aanspraak op één/meer SA (art. 3.36, 1 BW)
goederen → Uitwinning/realisatie persoonlijke
recht: creëert ‘recht met zakelijke
werking’ voor de SE (alsof de
beslagleggende SE of de
faillissmentsboedel een zakelijk
recht krijgt)
Conflicterende PR → concurrentie
(art. 3.36, 2 BW): in principe in
geval van samenloop verdeling pari
passu (naar evenredigheid) (SE met
PR hebben concurrentieel recht op
hele vermogen van SA)
Volgrecht sensu lato: Verhaal op hele vermogen van SA
• Volgrecht sensu stricto: titularis ZR (executierecht SE)
kan zijn recht tegenwerpen aan + accessoria:
iedere jongere verkrijger van een ZR • Actio pauliana (art. 5.242 BW)
op het goed (art. 3.4, 2 BW) • Zijdelingse vordering (art. 5.243
• Sanctie: niet tegenwerpelijkheid van BW)
strijdige beschikking aan titularis • Vordering collectieve schade
van oudere recht
Numerus clausus Vrijheid, blijheid
Vereisten gesteld aan voorwerp van zakelijk Vrijheid, blijheid: geen vereisten
recht
ZR ook beperkt in de tijd, kan niet eeuwig doorlopen
! Aandeelhouder is geen SE
Soms zo gezien omdat hij na de SE’s komt (zelfs na de achtergestelde)
Geen SE, want geen executierecht en geen accessoria daarvan
Wel recht om deskundig onderzoek te vragen, stemrecht, recht om ontbinding te
vragen, …)
Sui generisregeling (rechtspersonenrecht)
Dus aandeelhouder is geen zakelijk recht, aandeelhouder is geen schuldvordering
PR: heel belangrijke principes
- Asset dilution: Dit verwijst naar de vermindering van de waarde van de activa die
beschikbaar zijn voor crediteuren of aandeelhouders.
6
, Bv. Dit kan gebeuren wanneer een bedrijf extra schulden aangaat of activa
verkoopt tegen een lage prijs, waardoor de waarde van de resterende activa
afneemt.
- Claim dilution: Dit treedt op wanneer de waarde van een bestaande claim van een
crediteur of aandeelhouder afneemt door de introductie van nieuwe claims, zoals
nieuwe schulden of aandelenemissies. Hierdoor wordt het aandeel van bestaande
claimhouders in de totale waarde van het bedrijf verwaterd.
- Claim subordination: Dit verwijst naar de rangorde van claims, waarbij sommige
claims lager in prioriteit worden geplaatst dan andere bij het uitbetalen van
schulden. Dit betekent dat gesubordineerde crediteuren pas betaald worden nadat
hogere prioriteitscrediteuren volledig zijn voldaan.
Relevantie van onderscheid voor het insolventierecht
Nuance van onderscheid buiten het geval van samenloop
o In principe is ZR absoluut, maar soms krijgen derden die te goeder trouw een
conflicterend recht ontvingen van iemand die beschikkingsonbevoegd was toch
voorrang op het ouder ZR (derdenbescherming gaat doorgaans samen met
publiciteitsregime voor betrokken goed)
o In principe is PR relatief, maar onder bepaalde voorwaarden kunnen
conflicterende PR ter zijde gesteld worden (bv. art. 5.111 BW)
ZR met erga omnes karakter wordt terug heel belangrijk in geval van insolvabele derde
(bv. een goed wordt bewaard door een derde die failliet gaat)
Eigendom, mede-eigendom en zakelijke gebruiksrechten blijven buiten samenloop (art. 3.5
al.1 BW)
→ Eigendomsrecht: revindicatie; zakelijk zekerheidsrecht: recht om individueel te executeren
(‘separatist’, ‘goederen buiten de boedel’), minstens recht van voorrang op verkoopopbrengst
van onderpand van het dat zakelijk zekerheidsrecht
Houder persoonlijk recht zal concurrentie met andere schuldeisers moeten ondergaan.
Schuldeisers die (individueel of collectief) uitwinnen (beslag, faillissement) zijn niet derde-
medeplichtig indien die uitwinning conflicteert met een persoonlijk recht van een derde, zelfs
indien ze dit persoonlijk recht kenden of behoorden te kennen
Voorbeelden
1. A heeft krachtens een aandeelhoudersovereenkomst een voorkooprecht op aandelen
van B in een NV. Dat geeft A een louter persoonlijk recht tegen B. C koopt de
aandelen van B in de wetenschap dat B hiermee de overeenkomst met A schendt. A
kan deze wetenschap overigens trach- ten te organiseren door het voorkooprecht te
laten inschrijven in het aan- delenregister (art. 7:29, 5° WVV). A kan C aanspreken uit
onrechtmatige daad wegens derde-medeplichtigheid aan de schending van de aandeel-
houdersovereenkomst. A kan desgevallend de afgifte van de aandelen van C
verkrijgen als schadeherstel.
2. A heeft krachtens een aandeelhoudersovereenkomst een voorkooprecht op aandelen
van B in een NV. C is een schuldeiser van B en legt uitvoerend beslag op de aandelen
van B. C is op de hoogte van A’s voorkooprecht en het werd ingeschreven in het
aandelenregister. Dat is echter geen beletsel voor het beslag op de aandelen noch voor
de executoriale verkoop van de aandelen op verzoek van C. De aandelen zijn immers
goederen waarop C kan uitwinnen. De aandeelhoudersovereenkomst met het
7
, voorkooprecht is voor hem een res inter alios acta(= een zaak tussen anderen) waartoe
hij niet gebonden is.
3. A heeft krachtens een aandeelhoudersovereenkomst een voorkoop-recht op aandelen
van B in een NV. B gaat failliet. De curator kan weigeren uitvoering te geven aan het
voorkooprecht van A. Dit geeft aanleiding tot een contractuele vordering wegens
wanprestatie, die echter een schuld-vordering in de boedel zal zijn en die niet kan
worden uitgevoerd door de afgifte van de aandelen lastens de boedel te vorderen. De
curator kan de aandelen ‘onbelast’ verkopen aan een derde. A heeft een
schuldvordering op de boedel, maar die zal wellicht niet of slechts gedeel- telijk
kunnen worden betaald.
Beschikkingsonbevoegdheid (BOB)
Beschikkingsbevoegd = de titularis van het ZR (art. 3.6 BW) (kan wel iemand anders de
bevoegdheid geven om te beschikken over uw zakelijk recht, zonder dat zij de bevoegdheid
hebben: middelijke vertegenwoordiging, naamlening)
Beschikkingsonbevoegd = alle anderen (erga omnes)
ZR van de één is de BOB van de ander
→ Beschikken = het wijzigen van de zakenrechtelijke toestand door overdracht, vestiging of
afstand van ZR; de zakenrechtelijke toestand van het goed wijzigen, door de eigendom over te
dragen of door een zakelijk (zekerheids)recht te vestigen
Bv. niet koop, niet feitelijke levering, niet daden van beschikking
! Partij kan in een OK bepalen niet te beschikken over een goed (bv. aandelen niet verkopen
tijdens standstill-periode) → leidt niet tot BOB van SA van die verplichting
(verbintenisrechtelijk mag hij niet overdragen, goederenrechtelijk wel) => Goedenrechtelijke
BOB geldt erga omnes, verbintenisrechtelijke BOB geldt inter partes (dus
verbintenisrechtelijke verplichtingen uitwinnen kan niet frustreren)
Middellijke vertegenwoordiging
Kan wel iemand anders de bevoegdheid geven om te beschikken over uw zakelijk recht,
zonder dat zij de bevoegdheid hebben: middelijke vertegenwoordiging, naamlening
Naamlener koopt of verkoopt iets (overdracht ZR) doet dat in eigen naam, maar ZR gevolgen
gebeuren in het vermogen van opdrachtgever
Bv. Als een lasthebber dat zou doen in naam opdrachtgever, dan is er een rechtreekse
contractuele band tussen derde en opdrachtgever. Als de curus niet wordt betaald, moet de
verkoper zich rechtsreeks richten tot opdrachtgever.
Zonder dat er insolventie is, maakt middelijke of onmiddelijke vertegenwoordiging niet uit.
Wanneer het insolvabel is, doet het er toe of u aanspraak heeft op opdrachtgever of
naamlener, waar je dingen kan halen.
Verbintenissen volgend uit een rechtshandeling worden toegerekend op grond van een
formeel criterium.
Bv. ik heb een BV, hoe maak ik uit of dat een schuld is van de BV of van mijzelf? Een eigen
schuld kan je niet verhalen op BV. Hoe uitmaken? Formeel criterium. Bestel ik zelf, dan is
het in eigen naam. Bestel ik iets als bestuurder van de BV, dan is dat voor de BV.
Als u niet content bent met de naamlener als debiteur, dan moet u niet dat contract aangaan,
of zekerheden vragen, of hogere prijs…
Onvrijwillige schuldeisers: konden debiteur niet kiezen. Hier een materieel criterium i.p.v.
een formeel.
Bv. ik word omver gereden door bestelwagen Acco
BOB bij beslag en faillissement
8
,Beslag en faillissement hebben BOB van de beslagen of gefailleerde houder van ZR tot
gevolg
=> ‘Recht met zakelijke werking’ genoemd indien SE (individueel of collectief) uitwint (recht
met zakelijke werking wordt gevestigd door het beslag of door het faillissementsvonnis)
Beslag: relatieve BOB → enkel beslagleggende SE wordt erdoor beschermd (daarom geen
zakelijk recht genoemd, maar recht met zakelijke werking)
Bv. Als de SA, eigenaar van het beslagen goed na het beslag een hypotheek vestigt op dat
goed, dan blijft het beslag sterker: de schuldeiser die beslag heeft gelegd, wordt hierdoor niet
benadeeld. Die hypotheek is echter juridisch geldig en kan gebruikt worden door anderen die
later te maken krijgen met dat goed, zoals kopers of andere schuldeisers.
Faillissement: gaat verder dan BOB → buitenbezitstelling (alle handelingen kunnen vanaf
‘uur nul’ ‘niet aan de boedel worden tegengeworpen’ (art. XX.110, §2 WER))
Buitenbezitstelling beschermd alle SE’s
Niet op de goedenrechtelijke titel (goed zelf blijft in principe onaangetast), wel op de
verbintenisrechtelijke titel
! Buitenbezitstelling als gevolg van faillissement mag niet verward worden met
buitenbezitstelling om het pand ter beschikking te stellen
Recht met zakelijke werking geldt ook voor de beslagleggende SE of de faillissemntsboedel
Door beslag of faillissementsvonnis vestig je ‘recht met zakelijke werking’ dat ook moet
luisteren naar het anterioriteitsprincipe.
Bv. Als een goed vóór het faillissement al verkocht of belast was met een ander zakelijk recht
(zoals een hypotheek), moeten de schuldeisers dat accepteren. Oudere zakelijke rechten
blijven namelijk sterker.
Belangrijke regels:
- Regel 1: uitwinning door schuldeisers (beslag, faillissement) geeft nooit aanleiding
tot derde-medeplichtigheid
- Regel 2: nooit uitvoering in natura tegen faillissementsboedel van een schuld tot
doen of geven
Bescherming van derden te goeder trouw tegen BOB (verwijzing)
Principe: titularis van ZR kan zijn recht tegenwerpen aan iedere jongere verkrijger van een
ZR op dat goed (art. 3.4, 2 BW)
Uitzondering: derden die te goeder trouw een conflicterend ZR verkregen van iemand die
BOB was krijgen toch voorrang als de titularis van het ZR verzuimt om bepaalde
publiciteitsmechanismen te gebruiken
Verschilt naargelang betrokken goed:
o Roerende zaken: ‘bezit geldt als titel’, je moet het feitelijk bezit hebben
o Onroerende goederen: overschrijving
o Schuldvorderingen: kennisgeving aan debiteur
→ Erga-omnes karakter van het ZR voor de titualaris wordt beetje uitgehold → titularis zal
ZR tegenwerpelijk willen maken (zodat bescherming voor derden te goeder trouw verhinderd
wordt)
Verkrijger ZR wil:
- ZR verkrijgen op grond van een geldige titel
- Dat overdracht of verstiging op grond van die titel beschikkingsbevoegd gebeurd
- Dat het ZR tegenwerpelijk wordt (publiciteit)
Zelfde geldt voor zakelijke zekerheden
9
, Principe: houder zakelijke zekerheid moet oudere conflicterende zakelijke rechten laten
voorgaan
Uitzondering: beschermd door derde-verkrijging te goeder trouw
Bv. A leent zijn vulpen uit aan B. B doet zich ten onrechte voor als eigenaar van die vulpen
en geeft ze in pand aan C, waarbij de vulpen in de kluis van C wordt bewaard. C krijgt zijn
pandrecht – een zakelijk zekerheidsrecht – van een beschikkingsonbevoegde en moet in
principe het oudere eigendomsrecht van A laten voorgaan. Als verkrijger te goeder trouw van
het pandrecht, krijg C echter toch een pandrecht dat hij aan A kan tegenwerpen.
Complexe situatie: geval dat chirografaire schuldeisers (zonder een zakelijk zekerheidsrecht)
tot uitwinning overgaan bij beslag of faillissement. → geeft ze ‘recht met zakelijke werking’
Geldt hier ook bescherming van derden tegen verkrijging van een beschikkingsonbevoegde?
(verschild naargelang aard betrokken goed)
o Chirografaire SE kunnen zich wel beroepen op het gebrek aan over- of
inschrijving bij onroerende goederen → kunnen beslag/faillissement leggen
indien debiteur BOB was
o Chirografaire SE kunnen zich niet beroepen op de afwezigheid van
buitenbezitstelling bij roerende zaken of van kennisgeving bij
schuldvorderingen → kunnen geen beslag/faillissement leggen indien
debiteur BOB was
→ Ook daarom ‘recht met zakelijke werking’ (dit recht geniet niet dezelfde bescherming als
een zakelijk recht)
Beslag schept geen voorrang (afwijking van anterioriteit)
Uitwinnende SE moet anterioriteitsregel respecteren (oudere ZR respecteren, gaat voor op
jongere ZR)
! Tussen SE’s die uitwinnen op zelfde goed bestaat geen anterioriteitsregel →
pondspondsgewijze verdeilng (pari passu) (beslag schept geen voorrang)
→ Derde reden voor ‘recht met zakelijke werking’: anterioriteitsprincipe geldt genuanceerd
Deze regeling is een beleidskeuze (meeste andere landen hebben die regel niet, meestal regel
dat diegene die beslag legt wel voorrang krijgt en dus wel eerst komt)
Dat verschil in systeem, hoe beïnvloedt dat je gedrag als SE’s?
o 1e systeem: niet nodig dat je snel snel naar de RB gaat (soms is de filosofie
dat je gezamenlijk bij faillissement alles wil regelen en dan is dit het beste
systeem voor beslag)
o 2e systeem: sneller naar de rechtbank hollen (principe van ‘recht is er voor
de wakkeren’)
Vereisten voor het voorwerp van een ZR
Gelden niet voor het voorwerp van een PR
Indien voorwerp van een ZR niet (langer) voldoet aan vereisten, kan ZR niet worden
gevestigd of verdwijnt het en heeft de titularis hoogstens een PR
→ Voorwaarden gelden ook bij zakelijke zekerheidsrechten
Voorwaarden:
1. Specialiteitsbeginsel: ZR gelden enkel voor een zaak die individueel bepaald kan
worden (art. 3.8, §1 BW)
→ Als niet voldaan: ZR (in rem) op goed verdwijnt in feitelijke macht van iemand anders en
in plaats komt PR (ad rem) tot afgifte goed of vergoeding van die waarda van goed
compenseert + ZR zal dus uitdoven, goederen worden eigendom van feitelijke bezitter (=
diegene die het in fysiek bezit heeft) (ookal wordt aangetoond dat andere persoon abstract
recht ad rem heeft op deze goederen) → vermenging van deze goederen met rest van
10
