1
BEGRIPPENLIJST PENOLOGIE EN PENITENTIAIR
RECHT
HOOFDSTUK 1: INLEIDING TOT DE CURSUS
Detentieratio = cijfer dat het aantal gedetineerden op 100.000 inwoners uitdrukt
Mass inprisonment = samenleving die gretig gebruik maakt van vrijheidsberovende straffen (bv.
Amerika)
Privatisering van de straf = hoe bepaalde activiteiten verstopt worden voor het publieke oog
Kaakstraf = tepronkstelling als straf waarbij je op een verhoogje staat, vastgebonden aan een paal,
mensen mogen kijken en roepen naar jou
7 kenmerken van straf:
1. Er wordt iets onaangenaam toegebracht aan een persoon
2. Toebrengen van straf is intentioneel
3. Degene die de straf oplegt heeft hiertoe het recht
4. Straf wordt opgelegd ter gelegenheid van een daad of omissie
5. De gestrafte heeft de inbreuk vrijwillig gepleegd
6. Reden om te straffen moet te rechtvaardigen zijn
7. Of de bestraffing werkelijk zo wordt beschouwd hangt af van de bestraffer
HOOFDSTUK 2: WAAROM STRAFFEN?
Retributivisme = straf is een reactie op het misdrijf en moet de dader krijgen wat hij verdient, ongeacht
de gevolgen
Utilitarisme = straf wordt gerechtvaardigd door de positieve effecten die het heeft op de samenleving
(zoals preventie, rehabilitatie en bescherming)
Verenigingstheorieën = benaderingen van straf die verschillende doelen van straf combineren (bv.
vergelding, preventie, rehabilitatie) met als doel een evenwichtig, effectief en rechtvaardig
strafsysteem te creëren
Relatieve autonomie = het strafsysteem heeft een bepaalde mate van onafhankelijkheid en eigen
regels, maar wordt tegelijkertijd ook beïnvloed door maatschappelijke krachten zoals politieke,
economische en sociale factoren
Abolitionisme = pleit voor de afschaffing van gevangenissen en strafsysteem zoals wij dat kennen en
gaat op zoek naar alternatieven die meer gericht zijn op rehabilitatie, herstel en sociale
rechtvaardigheid
Jeremy Bentham – niet straffen indien:
Straf is ongegrond
Straf is niet effectief
Straf is te duur of niet voordelig
Straf is nodeloos
Directe participatie = slachtoffer of gemeenschap neemt zelf actief deel aan het strafproces (bv.
deelname aan herstelgesprekken, bemiddeling of andere vormen van actieve betrokkenheid)
, 2
Plaatsvervangende participatie = andere personen of vertegenwoordigers nemen de rol van het
slachtoffer of de gemeenschap over in het proces (bv. als het slachtoffer niet in staat is om zelf deel te
nemen)
Wat wil Hulsman afschaffen?
Begrippen misdaad en criminaliteit
Leedtoevoeging als graadmeter voor hiërarchie
‘Projectie’ waarbij leed en schade wordt voorgesteld als iets van de samenleving
Tijdsdimensie: beroving van vrijheid op basis van uren, dagen en weken terugdringen
MODEL DOEL VAN STRAF FOCUS ROL HERSTELRECHT
SLACHTOFFER
RETRIBUTIEF Vergelding, Dader bestraffen Vaak geen actieve Beperkt,
REPRESSIEF afschrikking voor het misdrijf rol voornamelijk
financieel
REHABILITATIEF Rehabilitatie, Dader helpen zich Kan een rol spelen Beperkt, maar
preventie van te verbeteren in therapie herstel van de
recidive dader
REPARATIEF Herstel van Herstel van Actieve rol in Centraal, dader
HERSTELGERICHT schade, sociale relaties, herstelgesprekken herstelt schade
verzoening schade
Re-integratieve beschaming = de behandeling wordt afgewezen maar de persoon wordt niet uit de
gemeenschap gestoten
Stigmatiserende beschaming = de persoon wordt uit de gemeenschap gestoten (dit zal criminaliteit
doen stijgen!)
HOOFDSTUK 3: SOCIOLOGIE VAN DE STRAF
Legal syllogism = straf is het gevolg van criminaliteit, wanneer je een verklaring wilt geven voor
criminaliteit of straf dan kan je je beperken tot het verklaren van het gedrag want de straf zelf behoeft
dan geen verdere verklaring omdat de straf uit het gedrag volgt
BENADERING FOCUS KERNPUNTEN BENADERING IN
PRAKTIJK
DEVIANTIESOCIOLOGIE Sociale constructie van Criminaliteit is cultureel Onderzoeken van de
deviantie en en sociaal sociale normen die
criminaliteit geconstrueerd, labeling bepaald gedrag als
theorie, stigmatisering deviant labelen
van afwijzend gedrag
KRITISCHE Macht, ongelijkheid en Criminaliteit als gevolg Pleiten voor sociale
CRIMINOLOGIE criminaliteit van sociale en rechtvaardigheid,
economische decriminalisering en
structuren, kritiek op alternatieven voor straf
het strafsysteem en
machtsstructuren
REVISIONISME Herziening van Kritiek op traditionele Herziening van
gevestigde theorieën criminologische strafrechtelijke
en praktijk theorieën en het concepten, afschaffing
strafsysteem, pleiten van
voor alternatieven gevangenisstraffen,
alternatieven voor straf
