Deze samenvatting bevat alle informatie van op de dia's en de lesnotities van het vak arbeidsrecht gedoceerd door Prof. dr. Alexander De Becker in academiejaar . Inclusief de meeste informatie uit zijn handboek (uitgezonderd voor Titel IV) en een inhoudstafel.
TITEL I. ALGEMEEN.......................................................................................................................................................... 8
HOOFDSTUK 1. ONTSTAAN EN FINALITEIT VAN HET ARBEIDSRECHT ............................................................................................ 8
HOOFDSTUK 2. STRUCTUUR EN COHERENTIE VAN HET ARBEIDSRECHT ........................................................................................ 9
Afdeling 1. Deelgebieden van het arbeidsrecht................................................................................................ 9
Afdeling 2. Codificatie van het arbeidsrecht...................................................................................................... 9
Afdeling 3. Bronnen van het arbeidsrecht ........................................................................................................ 10
§1. Internationale bronnen van het arbeidsrecht ............................................................................................................. 10
§2. Nationale bronnen van het arbeidsrecht .................................................................................................................... 13
§3. Hiërarchie van de bronnen............................................................................................................................................ 15
HOOFDSTUK 3. AARD VAN HET ARBEIDSRECHT ALS WETGEVING ............................................................................................ 16
HOOFDSTUK 4. AUTONOMIE VAN HET ARBEIDSRECHT........................................................................................................... 16
HOOFDSTUK 5. TAALGEBRUIK IN HET ARBEIDSRECHT ............................................................................................................. 17
TITEL II. COLLECTIEF ARBEIDSRECHT ............................................................................................................................ 18
INLEIDING ...................................................................................................................................................................... 18
HOOFDSTUK 1. ALGEMEEN .............................................................................................................................................. 18
HOOFDSTUK 2. COLLECTIEF OVERLEG ............................................................................................................................... 19
Afdeling 1. Partijen bij het collectief overleg .................................................................................................... 19
§1. Werknemersorganisaties ................................................................................................................................................ 19
§2. Werkgeversorganisaties.................................................................................................................................................. 22
§3. Overheid .......................................................................................................................................................................... 22
Afdeling 2. Niveaus en instellingen van het collectief overleg ....................................................................... 22
§1. Interprofessioneel vlak .................................................................................................................................................... 23
§2. Sectoraal vlak/bedrijfstak............................................................................................................................................... 24
§3. Ondernemingsvlak .......................................................................................................................................................... 25
Afdeling 3. Collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s)................................................................................ 31
§1. Begrip collectieve arbeidsovereenkomst .................................................................................................................... 31
§2. Aangaan en beëindiging van cao’s ............................................................................................................................ 32
§3. Binding van cao’s ........................................................................................................................................................... 32
HOOFDSTUK 3. COLLECTIEVE CONFLICTEN ........................................................................................................................ 36
Afdeling 1. Collectieve geschillen en collectieve acties................................................................................. 36
§1. Begrippen ......................................................................................................................................................................... 36
§2. Werkstaking/het recht om te staken ............................................................................................................................ 37
§3. Het recht op Uitsluiting/lock out van de werkgever ................................................................................................... 40
Afdeling 2. Prestaties van algemeen belang NIET GEZIEN .............................................................................. 40
Afdeling 3. Beheersen van collectieve conflicten ........................................................................................... 41
HOOFDSTUK 4. ARBEIDSREGLEMENT .................................................................................................................................. 42
Afdeling 1. Algemeen .......................................................................................................................................... 42
Afdeling 2. Opstellen en wijzigen ........................................................................................................................ 42
Afdeling 3. Inhoud ................................................................................................................................................ 43
Afdeling 4. Publiciteit ............................................................................................................................................ 44
HOOFDSTUK 5. HERSTRUCTURERING VAN ONDERNEMINGEN EN ONDERNEMINGEN IN MOEILIJKHEDEN ........................................ 45
TITEL III. ARBEIDSMARKTRECHT .................................................................................................................................... 49
ACTUA .......................................................................................................................................................................... 49
HOOFDSTUK 1. WERKGELEGENHEIDSBEVORDERING ............................................................................................................ 49
Afdeling 1. Werkgelegenheidsbeleid ................................................................................................................. 49
Afdeling 2. Financiële voordelen ........................................................................................................................ 50
1
, Afdeling 3. Tewerkstellingsprogramma’s ........................................................................................................... 51
HOOFDSTUK 2. WERVING EN SELECTIE ............................................................................................................................... 51
Afdeling 1. Werkaanbod en Arbeidsbemiddeling ........................................................................................... 51
Afdeling 2. Uitzendarbeid .................................................................................................................................... 52
§1. Ontstaan en evolutie NIET GEZIEN................................................................................................................................. 52
§2. Huidige regeling .............................................................................................................................................................. 52
Afdeling 3. Terbeschikkingstelling van werknemers .......................................................................................... 55
Afdeling 4. Outplacement................................................................................................................................... 56
Afdeling 5. Buitenlandse arbeidskrachten......................................................................................................... 57
Afdeling 6. Sollicitatie en selectie ....................................................................................................................... 59
TITEL IV. ARBEIDSOVEREENKOMSTENRECHT ............................................................................................................... 60
ACTUA .......................................................................................................................................................................... 60
HOOFDSTUK 1. INLEIDING ................................................................................................................................................ 60
HOOFDSTUK 2. ARBEIDSOVEREENKOMSTEN IN HET ALGEMEEN .............................................................................................. 61
Afdeling 1. Begrip ................................................................................................................................................. 61
§1. Arbeidsovereenkomst en dienstbetrekking ................................................................................................................. 61
§2. Bestanddelen................................................................................................................................................................... 61
§3. Vorm en bewijs van de arbeidsovereenkomst ............................................................................................................ 65
Afdeling 2. Soorten arbeidsovereenkomsten .................................................................................................... 66
§1. Soorten arbeidsovereenkomsten volgens de aard van de verrichte arbeid .......................................................... 66
§2. Soorten arbeidsovereenkomsten volgens de duur van de overeenkomst ............................................................. 69
§3. Soorten arbeidsovereenkomsten volgens de omvang van de tewerkstelling ........................................................ 70
Afdeling 3. Bedingen van de arbeidsovereenkomst ....................................................................................... 71
HOOFDSTUK 3. RECHTEN EN VERPLICHTINGEN VAN DE PARTIJEN ........................................................................................... 73
Afdeling 1. Verplichtingen van de partijen ....................................................................................................... 73
§1. Verplichtingen van de werkgever en werknemer ...................................................................................................... 73
§2. Verplichtingen van de werknemer ............................................................................................................................... 75
§3. Verplichtingen van de werkgever ................................................................................................................................ 75
§4. Gevolgen van miskeinning van de verplichtingen NIET GEZIEN................................................................................ 75
Afdeling 2. Aansprakelijkheid .............................................................................................................................. 75
HOOFDSTUK 4. SCHORSING VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST .............................................................................................. 76
Afdeling 1. Algemeen .......................................................................................................................................... 76
Afdeling 2. Schorsingsgevallen gemeen aan alle arbeidsovereenkomsten................................................. 76
Afdeling 3. Schorsingsgevallen die enkel gelden voor werklieden/arbeiders .............................................. 80
Afdeling IV. Tijdelijke economische werkloosheid ............................................................................................ 80
HOOFDSTUK 5. EINDE VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST ....................................................................................................... 81
Afdeling 1. Regelmatige wijzen van beëindiging van de arbeidsovereenkomst ........................................ 81
§1. Algemene of civielrechtelijke wijzen van beëindiging van de arbeidsovereenkomst .......................................... 81
§2. Arbeidsrechtelijke beëindigingswijzen ??? ................................................................................................................... 82
§3. Opzegging ....................................................................................................................................................................... 82
§4. Ontslag wegens dringende redenen ........................................................................................................................... 86
§5. Onmiddellijke regelmatige beëindiging zonder dringende redenen ...................................................................... 87
Afdeling 2. Onregelmatige beëindiging van de arbeidsovereenkomst ....................................................... 87
Afdeling 3. Ontslagverboden en ontslagbeperkingen .................................................................................... 88
Afdeling 4. Herstructurering (eerder besproken) cf. p45-48 ............................................................................ 90
TITEL V. ARBEIDSTIJD .................................................................................................................................................... 92
, HOOFDSTUK 4. FEESTDAGEN ............................................................................................................................................ 98
HOOFDSTUK 5. JAARLIJKSE VAKANTIE ................................................................................................................................ 99
Afdeling 1. Beginselen .......................................................................................................................................... 99
Afdeling 2. Duur van de vakantie ....................................................................................................................... 99
Afdeling 3. Vakantiegeld ................................................................................................................................... 101
Afdeling 4. Tijdstip en verdeling van de vakantie ........................................................................................... 101
TITEL VI. WELZIJN EN GELIJKE BEHANDELING ........................................................................................................... 102
ACTUA ........................................................................................................................................................................ 102
HOOFDSTUK 1. WELZIJN OP HET WERK ............................................................................................................................. 102
Afdeling 1. Bronnen ............................................................................................................................................ 102
Afdeling 2. Algemene beginselen .................................................................................................................... 103
Afdeling 3. Organen voor preventie en bescherming op het werk ............................................................. 105
§1. Diensten voor preventie en bescherming op het werk ............................................................................................ 105
§2. Arbeidsgeneeskunde.................................................................................................................................................... 106
§3. Comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW)................................................................................ 107
§4. Andere actoren............................................................................................................................................................. 108
Afdeling 4. Bijzondere bepalingen over psychosociale risico’s .................................................................... 109
Afdeling 5. Sancties ............................................................................................................................................ 112
HOOFDSTUK 2. GELIJKE BEHANDELING (VERBOD VAN DISCRIMINATIE) ................................................................................. 112
Afdeling 1. Algemeen ........................................................................................................................................ 112
Afdeling 2. Geen discriminatie op basis van geslacht (Man-vrouw) ........................................................... 114
Afdeling 3. Geen discriminatie op basis van ras (racisme-xenofobie) ........................................................ 115
Afdeling 4. Mechanisme .................................................................................................................................... 116
Afdeling 5. Toepassingen in de rechtspraak ................................................................................................... 118
Afdeling 6. EU-onderdaan ................................................................................................................................. 119
Afdeling 7. Verschillende rechtspositie ............................................................................................................ 119
HOOFDSTUK 3. BESCHERMING JONGEREN EN VROUWEN ................................................................................................... 119
TITEL VII. LOON .......................................................................................................................................................... 121
HOOFDSTUK 1. BEGRIP EN RECHT OP LOON ..................................................................................................................... 121
HOOFDSTUK 2. LOONVORMING ..................................................................................................................................... 122
Afdeling 1. Beginselen ........................................................................................................................................ 122
Afdeling 2. Algemene normen.......................................................................................................................... 123
Afdeling 3. Overheidsingrijpen .......................................................................................................................... 124
HOOFDSTUK 3. LOONBESCHERMING ............................................................................................................................... 125
Afdeling 1. Algemeen ........................................................................................................................................ 125
Afdeling 2. Begrip loon ....................................................................................................................................... 125
Afdeling 3. Maatregelen.................................................................................................................................... 126
Afdeling 4. Terugbetaling kosten ...................................................................................................................... 127
TITEL VIII. VORMING (OPLEIDING) VAN DE WERKNEMER ........................................................................................ 128
ACTUA ........................................................................................................................................................................ 128
INLEIDING .................................................................................................................................................................... 128
HOOFDSTUK 1. OPLEIDING IN DE ONDERNEMING ............................................................................................................. 130
HOOFDSTUK 2. OPLEIDINGSONDERSTEUNING ................................................................................................................... 131
Afdeling 1. Opleiding buiten de onderneming............................................................................................... 131
Afdeling 2. Vlaams Opleidingsverlof ................................................................................................................ 132
Afdeling 3. Tegemoetkoming ............................................................................................................................ 133
TITEL IX. SOCIALE HANDHAVING.............................................................................................................................. 134
ACTUA ........................................................................................................................................................................ 134
HOOFDSTUK 1. HANDHAVING DOOR DE PARTIJEN ZELF...................................................................................................... 134
HOOFDSTUK 2. HANDHAVING DOOR DE OVERHEID .......................................................................................................... 137
3
,HOOFDSTUK 3. HANDHAVING DOOR DE OVERHEID: HET SOCIAAL STRAFRECHT ..................................................................... 138
Afdeling 1. Preventie en toezicht ...................................................................................................................... 138
Afdeling 2. Uitoefening van het toezicht ......................................................................................................... 139
Afdeling 3. Vervolging van inbreuken .............................................................................................................. 144
Afdeling 4. Inbreuken en hun bestraffing ........................................................................................................ 146
4
,LES 1 – 24/09
INLEIDING
INHOUD
Inhoud
• Arbeid en recht
• Arbeid in de 21ste eeuw
o Wie?
o Waar?
o Wanneer en hoelang?
o Hoe?
o Voor wie?
o Wat?
• Arbeidsrecht als instrument: 20e eeuw
• Kennis en opfrissen van de leerstof
o Tijdens de hoorcolleges
o Casussen: kennisclips + voorbeeldexamen laatste les
o Ook op Ufora:
§ Interactieve oefeningen collectief arbeidsrecht
§ Juist/fout vragen (na examenles)
§ Schema ter illustratie
5
,Kennisoverdracht
• Kennisoverdracht: maatschappelijk, wetenschappelijk en professioneel/technisch
• Juridische vaardigheden: lezen, schrijven en spreken
• Voorbeeld 1: Dagen
o Art. 70 wet 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten
“De bediende [...] behoudt het recht op zijn loon gedurende de eerste dertig dagen van
arbeidsongeschiktheid wegens ziekte of ongeval”.
o Art. 35, derde lid, wet 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten
“Ontslag om een dringende reden mag niet meer [...] worden gegeven, wanneer het feit ter
rechtvaardiging ervan sedert ten minste drie werkdagen bekend is aan de partij die zich
hierop beroept”.
o Wat is een werkdag?
§ Sinds 1 januari 2023: definitie in art. 1.7. § 3 Boek 1 “Algemene Bepalingen”
§ MAAR zaterdag blijft een werkdag in het sociaal recht art. 20 § 1 Arbeidswet en Wet
26 december 2022
• Voorbeeld 2: Ploegenarbeid
o Art. 17 Arbeidswet 16 maart 1971
“De werknemers die arbeid verrichten in opeenvolgende ploegen kunnen op zondag
worden tewerkgesteld op voorwaarde dat hun arbeid een keer per week wordt
onderbroken gedurende een periode van vierentwintig opeenvolgende uren waarvan er
ten minste achttien op de zondag vallen.”
• Voorbeeld 3: Semantiek
o “De werknemers, die zich niet inspannen, zullen worden ontslagen.”
o “De werknemers die zich niet inspannen, zullen worden ontslagen”.
PRAKTISCH
Studiemateriaal
• Codex Sociaal recht 2023-2024
• Handboek Belgisch arbeidsrecht (2021)
• PowerPointpresentaties ter aanvulling op Ufora
• Vragen of onduidelijkheden
o Tijdens de les en in de pauze + ‘veelgestelde vragen’ op Ufora
o Via mail aan isabel.plets@ugent.be à alleen ma/di/woe
Mogelijkheden tot verdieping
• Bachelorproef (3de BACH)
o Keuze: “Arbeidsrecht” is één van de mogelijkheden
o Wat? Paper over recent (cassatie)arrest
• Vaardigheden III (3de BACH)
o 2de semester
o Te kiezen via Ufora (4 keuzes) in december 2022
o Wat? Verscheidene vormen en variatie aan onderwerpen
6
,LES 2 – 25/09
EXAMENS
Evaluatie
• Examen (20/20)
• Schriftelijk
• In januari 2024, 3 uur tijd
Soort examenvragen
• 8 juist-fout vragen + motivering à voor 8 punten cf. les 23 vanaf 2u13-2u33
o Peilen naar leesvaardigheid, inzicht, verbanden, toepassingen enz.
§ Peilen niet naar geheugen
o Korte motivering van maximum vijf regels is vereist
o Geen giscorrectie
• Open vraag à voor 6 punten cf. les 23 vanaf 2u33-2u46
o Vaak verband met actualiteit
Bv. krantenartikel waarvan je moet zeggen waarom het niet klopt
• Casus: fictief geval à voor 6 punten cf. les 23 vanaf 2u46-2u58
7
,TITEL I. ALGEMEEN
HOOFDSTUK 1. ONTSTAAN EN FINALITEIT VAN HET ARBEIDSRECHT
Historische inleiding à arbeidsrecht is een jonge rechtstak
• Franse Revolutie: introductie van vrijheid van nijverheid
o Basis van de FR: liberté, fraternity, égalité à iedereen moest op gelijke wijze de kans krijgen
om zich te ontwikkelen
• Decreet d’Allarde van 2 maart 1791: vrijheid van nijverheid
o Liberté van de FR heeft geleid tot dit decreet à er moest totale vrijheid zijn om te
ondernemen
• Absolute vrijheid: vrijheid om arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden te bepalen
• Negentiende eeuw: misbruik van de vrijheid van nijverheid
o De gedachte van absolute vrijheid bestond nog altijd à droom van de slechte werkgever
• Gentse katoenindustrie: werkdagen van 12 tot 14 uur en 7/7
• Kinderarbeid
o Waren zeer nuttig in de textielsector
o Moesten gaan werken omdat de ouders te weinig verdienden
• Juridische patstelling en feitelijke elementen
Juridische patstelling Feitelijke elementen
Coalitieverbod tot 1866 art. 415 Sw. à men mocht helemaal geen 1860: eerste
vakbonden oprichten vakorganisaties
Stakingspostenverbod vanaf 1866 tot 1921 art. 310 Sw. à men mocht 1885: BWP
nu wel vakbonden oprichten MAAR mochten zeker en vast niet staken
Verbod druk op werkwilligen vanaf 1892 1886: sociale onlusten
Werkgever werd op zijn woord geloofd over het loon mocht er een KB 15 april 1886
fout gemaakt zijn art. 1781 BW Commissie voor
Nijverheidsarbeid
Werkboekje
• Einde negentiende eeuw en begin twintigste eeuw: eerste sociale wetten
o 1887: verbod op truck systeem = soort van bons die de werkgevers gaven maar die enkel
geïnd konder worden bij bedrijven van die werkgever
o 1889: verbod op vrouwen – en kinderarbeid
o 1896: werkplaatsreglement
o 1900: wet op arbeidscontract
§ Arbeiders = werken met handen ó bedienden = werken met hun hoofd
§ Wet bestond heel veel uit suppletief recht DUS werd heel veel van afgeweken
o 1905: wet op zondagsrust
• Na WO I algemeen enkelvoudig stemrecht (voor mannen) en wet 1921: vrijheid van vereniging
o Zorgt ervoor dat vakbonden effectief mogen opgericht worden
• 21ste eeuw: flexibilisering van arbeid + waken over effectieve sociale bescherming
o Zorgt voor discussie over wat vakbonden mogen doen
o Zorgt ervoor dat het statuut van de arbeiders niet meer zo duidelijk zijn
8
, HOOFDSTUK 2. STRUCTUUR EN COHERENTIE VAN HET ARBEIDSRECHT
AFDELING 1. DEELGEBIEDEN VAN HET ARBEIDSRECHT
Zes deelgebieden
Deelgebied Omschrijving Titel cf.
1 Arbeidsbeschermingsrecht Beschermt de werknemer bij de uitvoering van /
de arbeid
2 Arbeidsovereenkomstenrecht Regelt de wederzijdse contractuele rechten en Titel IV p60-91
verplichtingen van de werkgever en werknemer
3 Loonregulering en Geheel van normen dat betrekking heeft op het Titel VII p121-127
loonbescherming loon + vorming van de werknemer Titel VIII p128-133
4 Collectief arbeidsrecht Heeft betrekking op de collectieve Titel II p18-48
verhoudingen tussen werkgever(s) en
werknemers + gekenmerkt door het
georganiseerd overleg tussen beide
5 Arbeidsmarktrecht Besteedt aandacht aan de toegang tot het Titel III p49-59
arbeidsproces à regelen gericht op de
werkgelegenheid en de intrede van
werkzoekenden in het arbeidsmilieu
6 Sociaal handhavingsrecht Streeft de naleving van het arbeidsrecht na Titel IX p134-148
AFDELING 2. CODIFICATIE VAN HET ARBEIDSRECHT
Codificatie
• Codificatie wordt belemmert door heterogeniteit en de maatschappelijke realiteit
• Het arbeidsrecht heeft géén eigen wetboek MAAR er zijn wel (beperkte) codificaties
o Codex Welzijn op het werk à arbeidsomstandighedenrecht
o Sociaal strafwetboek à sociaal handhavingsrecht
o Wet 5 december 1968 (cao-wet) à collectief arbeidsrecht
o Arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978 à arbeidsovereenkomstenrecht
o Arbeidswet van 16 maart 1971 à arbeidsreglementering
o Commissie ter voorbereiding van dit thema
9
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur rechtenstudent246. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €13,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
